Strategia Inwestycji Detalicznych (RIS, ang. Retail Investment Strategy), przedstawiona przez Komisję Europejską w maju 2023 r., to kluczowa okazja, by zwiększyć udział obywateli UE w rynkach kapitałowych. Umożliwia ona efektywne zarządzanie finansami oraz wspieranie europejskiej gospodarki.
Od momentu publikacji państwa członkowskie intensywnie pracują nad ustaleniem stanowisk w radzie, a komisja ECON Parlamentu Europejskiego w marcu przyjęła raport autorstwa europosłanki Stéphanie Yon-Courtin.
Branża ubezpieczeniowa z pełnym poparciem przyjęła RIS, ponieważ produkty inwestycyjne oparte na ubezpieczeniach (IBIP) umożliwiają konsumentom bezpieczne inwestowanie, zapewniają ochronę oraz pozwalają przygotować się na przyszłość. Komisja dostrzega również potrzebę dostosowania przepisów do trendów cyfrowych oraz edukacji finansowej.
Jednak niektóre proponowane rozwiązania mogą utrudniać konsumentom dostęp do produktów inwestycyjnych, zniechęcając do ich wyboru lub kierując ich ku najtańszym, ale nie zawsze najlepiej dopasowanym produktom.
RIS jako strategia
RIS powinna być traktowana jako strategia zorientowana na uczynienie inwestowania bardziej atrakcyjnym, efektywnym i dostępnym. Komplikowanie procesu zakupowego nie przyniesie korzyści – obecnie sprzedaż IBIP z doradztwem, zgodnie z dyrektywą IDD, zajmuje od półtorej godziny do dwóch godzin.
RIS dodaje nowe etapy, takie jak dodatkowe testy dopasowania i „test w najlepiej pojętym interesie klienta”, co wydłuży proces do trzech godzin i podniesie koszty usług finansowych. Oczywiście dystrybucja powinna być rzetelna, ale nadmierna biurokracja i wymogi formalne nie są rozwiązaniem.
Uciążliwa ścieżka zakupowa dla konsumentów
Propozycje Komisji mogą w praktyce prowadzić do szerokiego zakazu prowizji. Dla ubezpieczeń przewidziano trzy nowe zakazy: dla sprzedaży bez doradztwa, dla sprzedaży niezalecającej i niezależnego doradztwa oraz dodatkowe wymogi w ramach „testu najlepiej pojętego interesu” przy doradztwie zalecającym.
Może to znacząco ograniczyć dostępność usług, zmuszając konsumentów do płacenia z góry, co dla wielu klientów będzie zbyt dużym obciążeniem i ograniczy ich możliwości wyboru.
Ważne przesłanie Insurance Europe
„Rozwijanie kultury inwestycyjnej w Europie nie jest tylko dla zamożnych – powinno być dostępne dla każdego obywatela UE, bo to korzystne zarówno dla ich oszczędności, jak i dla gospodarki” – postuluje Stéphanie Yon-Courtin, członkini Parlamentu Europejskiego.
Weźmy za przykład konsumenta, który chce zainwestować 100 euro miesięcznie – dla większości klientów UE to znaczący wydatek. Koszt niezależnego doradztwa przekracza 360 euro – trudno sobie wyobrazić, by taki klient zgodził się na dodatkowy wydatek.
Alternatywą jest doradztwo niezalecające, jednak kryteria „testu najlepiej pojętego interesu” mogą stanowić barierę. Wielu klientów może zrezygnować z procesu lub zwrócić się ku szybszym, tańszym, lecz bardziej ryzykownym rozwiązaniom, takim jak platformy do handlu nieuregulowanymi produktami czy inwestycje w kryptowaluty.
Nadmierna koncentracja na cenach kosztem jakości
Nowe wymagania ujawniania kosztów, kryteria „testu najlepiej pojętego interesu” oraz benchmarki wartości dla klienta bazujące na cenie i wynikach mogą spychać konsumentów w stronę najtańszych produktów.
W ubezpieczeniach tańszy produkt często oznacza mniejszą ochronę lub brak gwarancji, co nie zawsze odpowiada potrzebom konsumentów. Presja na wybór tanich, ryzykownych inwestycji może zniechęcić klientów do produktów zapewniających stabilność finansową i bezpieczeństwo na dłuższą metę.
Niewystarczające uproszczenia w kwestii ujawnień
Niestety Komisja nie uprościła wymogów informacyjnych – przeciwnie, dodała kolejne. Rada i Parlament Europejski również zwiększają liczbę ujawnień, nie analizując, jak wpływa to na zachowanie konsumentów.
Potrzebne są jasne, zwięzłe i przystępne informacje, a nie dokumenty pełne ostrzeżeń i tabel. Przejrzystość powinna być uproszczona, aby konsumentom łatwiej było podejmować decyzje, a sam proces inwestycyjny był bardziej atrakcyjny.
Jak usprawnić RIS na przyszłość
RIS powinna zapewniać dostępność i przystępność inwestowania dla wszystkich, co pozwoli zredukować luki w ochronie i systemach emerytalnych w Europie. Ubezpieczyciele powinni mieć możliwość oferowania produktów z gwarancjami i ochroną, które są cenne dla konsumentów. RIS powinna skoncentrować się na realnych potrzebach klientów, priorytetowo traktując jakość produktów i dostarczając informacji kluczowych dla podejmowania decyzji.
Raport Stéphanie Yon-Courtin to pozytywny krok w kierunku realizacji celów RIS, które mają za zadanie zachęcenie obywateli UE do inwestowania na rynkach finansowych. Istotne jest, że doradztwo i inne usługi dystrybucji pozostaną dostępne, a edukacja finansowa jest doceniana. Jednak wciąż konieczne są dalsze działania, by uprościć przepisy, zapewnić wybór konsumentom i zapobiec ryzyku homogenizacji produktów i cen.
Kluczowe zalecenia dla RIS:
- Unikajmy zakazów prowizji, które mogą ograniczyć dostęp do produktów, usług i ochrony.
- Zreformujmy kryteria „testu najlepiej pojętego interesu”, aby były wykonalne dla wszystkich kanałów dystrybucji ubezpieczeń.
- Unikajmy regulacji cen i dodatkowych wymogów raportowania, które zwiększą koszty produktów.
- Podkreślajmy elementy ochronne produktów, które motywują do inwestowania.
- Upraszczajmy ujawnienia i dostęp do usług, koncentrując się na niezbędnych informacjach dla konsumentów.
- Unikajmy wzrostu kosztów zgodności, które podniosą cenę produktów.
Giancarlo Bosser
wiceprzewodniczący komisji ds. praktyki rynkowej, dyrektor ds. ubezpieczeń na życie, Generali, Włochy
