Czy wykupione ubezpieczenie na życie może być ekwiwalentem za wykonywaną pracę na rzecz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz zapewnić członkom zarządu ochronę w razie wystąpienia zdarzeń losowych podczas wykonywania czynności służbowych?
Może, a w dodatku przy spełnieniu określonych warunków formalnoprawnych, wydatki poniesione w tym celu będą mogły być uznane za koszt uzyskania przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Taki koszt przyszłego zdarzenia objętego ochroną ubezpieczeniową trudno jednoznacznie przypisać do określonych przychodów, ale jest racjonalnie uzasadniony i związany z działalnością gospodarczą. Jego celem jest zabezpieczenie funkcjonowania źródła przychodów poprzez ochronę członków zarządu przed ryzykiem wystąpienia zdarzeń losowych.
Na bazie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) wydatek na ubezpieczenie na życie członków zarządu, mimo że nie wynika z umowy o pracę, może być uznany za koszt uzyskania przychodu zgodnie na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy.
Zgodnie z art. 201 § 1 ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych, zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją. Oznacza to, że zarząd prowadzi jej sprawy we wszystkich obszarach niezastrzeżonych wyraźnie do kompetencji innych organów spółki oraz reprezentuje ją. Prowadzenie spraw spółki dotyczy sfery wewnętrznej jej funkcjonowania (podejmowania decyzji organizacyjnych i gospodarczych w spółce), natomiast reprezentacja odnosi się do relacji zewnętrznych (składania oświadczeń woli wobec innych niż spółka uczestników obrotu prawnego).
Czy podejmując uchwałę o ubezpieczeniu na życie członków zarządu, można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów ubezpieczenie wspólnika / członka zarządu zatrudnionego na umowie o pracę i wspólnika / członka zarządu niebędącego zatrudnionym, ale świadczącego pracę na rzecz spółki? Co do zasady – kosztami są tzw. koszty pracownicze. Obejmują nie tylko wynagrodzenia zasadnicze, ale i nagrody, premie, diety, inne należności, pod warunkiem spełnienia przesłanki wynikającej z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT.
Katalog wydatków wyłączonych z kategorii kosztów podatkowych mocą art. 16 ust. 1 ustawy o CIT ma charakter zamknięty. Wyłączenia zawarte są w art. 16 ust. 1 pkt 59 ustawy o CIT. Kosztem uzyskania przychodów mogą być więc opłacone przez pracodawcę składki ubezpieczeniowe na rzecz pracowników, które są wymienione w załączniku do ustawy z 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Inne nie wchodzą w rachubę. Niespełnienie tych przesłanek lub zmiana okoliczności faktycznych, w wyniku której przynajmniej jedna z nich przestaje być spełniona, skutkuje brakiem możliwości zaliczenia składek na ubezpieczenie do kosztów uzyskania przychodów.
Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 38a ustawy o CIT, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na rzecz osób wchodzących w skład rad nadzorczych, komisji rewizyjnych lub organów stanowiących osób prawnych oraz spółki, o której mowa w art. 1 ust. 3 pkt 1, z wyjątkiem wynagrodzeń wypłacanych z tytułu pełnionych funkcji. Zarząd nie jest organem stanowiącym, lecz organem zarządzającym, wykonawczym. Zatem przywołany powyżej przepis nie będzie miał zastosowania i wydatek na ubezpieczenie na życie członka zarządu może być uznany za koszt uzyskania przychodu zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT (0111-KDIB1-3.4010.719.2024.3.ZK, 14.02.2025).
Sławomir Dąblewski
dablewski@gmail.com
