Ponad 32 tysiące – tyle przestępstw ubezpieczeniowych ujawniły w minionym roku zakłady ubezpieczeń. Liczba ta była o 15% mniejsza niż w 2023 roku. Jednocześnie wartość fraudów wzrosła z 452 mln zł do ponad 675 mln zł – podała Polska Izba Ubezpieczeń w najnowszym raporcie na temat przestępczości ubezpieczeniowej.
– Z satysfakcją obserwujemy, że firmy ubezpieczeniowe coraz aktywniej walczą z przestępstwami ubezpieczeniowymi. Choć wykryto mniej przypadków niż wcześniej, ich łączna wartość wzrosła. To dowód, że działania branży stają się skuteczniejsze. Szczególnie cieszy fakt, że firmy inwestują w nowe technologie – na przykład w sztuczną inteligencję i narzędzia analizy obrazu. Przykładem takiego rozwiązania jest system FOTO UFG. Właśnie dzięki takim innowacjom i konsekwencji w sprawdzaniu roszczeń można skuteczniej wykrywać nadużycia i budować bezpieczniejszy rynek ubezpieczeń dla wszystkich – mówi Piotr Raubo, przewodniczący komisji PIU ds. przeciwdziałania przestępczości ubezpieczeniowej oraz dyrektor Biura Przeciwdziałania Wyłudzeniom TUiR Warta.
Technologie i zasoby ludzkie skutecznym orężem przeciwko oszustom
Autorzy raportu zwracają uwagę, że wartość wykrytych fraudów rośnie, ponieważ ubezpieczyciele coraz skuteczniej wykrywają oszustwa. Sprzyja temu postęp w rozwiązaniach informatycznych, który umożliwia zakładom ubezpieczeń korzystanie z coraz to nowszych narzędzi analitycznych. Rozwój sztucznej inteligencji przyspiesza weryfikację roszczeń i wykrywanie prób oszustwa. Dzięki nowym technologiom, analizie danych i współpracy z organami ścigania, ubezpieczyciele są w stanie szybciej identyfikować podejrzane roszczenia i ograniczać straty. Wzrost wykrywalności wynika również m.in. ze zwiększenia zasobów ludzkich w działach zwalczających wyłudzenia, a także z intensywnych szkoleń zespołów likwidacji szkód w większości zakładów.
Wartość fraudów bliska 700 mln zł
W 2024 roku wykryto 32 246 fraudów o łącznej wartości 675,21 mln zł. Rok wcześniej było to odpowiednio 37 815 zdarzeń i 452,14 mln zł.
Znakomita większość liczby i wartości ujawnianych przestępstw to usiłowania wyłudzeń. W 2024 r. zidentyfikowano 30 739 takich zdarzeń (95,33% ogólnej liczby przestępstw) o wartości 596,25 mln zł (88,31% łącznej kwoty fraudów). Dzięki działaniom zakładów ubezpieczeń nie skutkowały one stratami finansowymi. Jednocześnie wykryto 1507 wyłudzeń (4,67%) opiewających na 78,96 mln zł (11,69%).
W 2024 roku zakłady ubezpieczeń wypłaciły 33,9 mld zł świadczeń. Wykryte przestępstwa stanowią 1,76% tej kwoty. Wartość ta jest na porównywalnym poziomie odnotowanym w ostatnich latach.
Najczęściej na leczenie szpitalne, najkosztowniej na zgon
Wartość przestępstw wykrytych w 2024 roku w ubezpieczeniach na życie wzrosła o 23% r/r, do 77,25 mln zł w porównaniu do 2023 roku. Największą część – 44,2% (34,2 mln zł) wartości ujawnionych fraudów w ubezpieczeniach na życie – stanowiły szkody dotyczące zgonów. 542 tego rodzaju przestępstwa stanowiły zaledwie 6,37% ich ogólnej liczby (8508). Tego typu wyłudzenia dotyczą zarówno zdarzeń realnych, jak i upozorowanych. W pierwszym przypadku sprawcy wprowadzają zakłady w błąd, zawierając umowy już po śmierci danej osoby ubezpieczonej lub ubezpieczając osoby w terminalnej fazie choroby. W drugim pozorują zgony przez fałszowanie dokumentacji.
Z kolei najczęstsze fraudy to wyłudzenia świadczeń z tytułu leczenia szpitalnego bądź operacji chirurgicznej. Odnotowano 3433 takie zdarzenia (39,29%) o łącznej wartości 12,42 mln zł (16,8%, drugie miejsce wśród najkosztowniejszych). Wyłudzenia świadczeń za leczenie szpitalne i operacje chirurgiczne polegają na fałszowaniu dokumentów o stanie zdrowia oraz okolicznościach zaistnienia urazu czy choroby.
Fałszowaniu dokumentacji medycznej podlegają również wyłudzenia świadczeń za niezdolność do pracy. W 2024 roku towarzystwa wykryły kilka prób wyłudzeń o dużej wartości dotyczących rzekomej niezdolności. W tej grupie zidentyfikowano łącznie 57 fraudów opiewających na 4,97 mln zł.
Duży skok w dziale I
W ubezpieczeniach majątkowych wartość wykrytych przestępstw wzrosła o 54%, z 389,33 mln zł do 597,96 mln zł. W tym sektorze już od lat dominują – zarówno pod względem liczby, jak i wartości – przestępstwa związane z ubezpieczeniami komunikacyjnymi. Oszustwa w ramach szkód z ubezpieczeń OC i AC to łącznie niemal 65% liczby i ponad 65% wartości wszystkich fraudów non-life (23 738 oszustw).
Wartość przestępstw w ubezpieczeniach komunikacyjnych w 2024 roku wyniosła około 392 mln zł i wzrosła w porównaniu do roku 2023 o 30%
W komunikacyjnych polisach OC odnotowano 10 151 przestępstw, tj. 42,7% ich ogólnej liczby, opiewających na 249,1 mln zł (41,1% łącznej sumy). Z tej kwoty 8175 fraudów (34,4%) wartych 115,69 mln zł (19,3%) dotyczyło szkód na majątku. Z kolei 1976 zdarzeń na kwotę 133,41 mln zł (odpowiednio 8,3% i 22,3%) – szkód na osobie. W AC wykryto 5215 przestępstw o wartości 142,93 mln zł (odpowiednio 22% i 23,9%)
Ubezpieczyciele coraz skuteczniej weryfikują przypadki fikcyjnych zgłoszeń kradzieży pojazdów, w tym tych o bardzo wysokiej wartości. Dzięki dostępowi do danych gromadzonych przez pojazdy i systemy teleinformatyczne upozorowanie kradzieży staje się coraz trudniejsze.
Jak działają oszuści
Metody przestępstw w ubezpieczeniach komunikacyjnych są dobrze znane ubezpieczycielom. Do najpopularniejszych schematów działań należą:
- Nieprzypadkowe zdarzenia drogowe z udziałem ubezpieczonych – polegające na wykorzystywaniu nieuwagi innych kierujących lub prowokowaniu kolizji, za które winę ponoszą inni uczestnicy ruchu. Dotyczy to np. sytuacji zmiany pasa ruchu na autostradach, rondach itp.
- Naprawy pojazdów udokumentowane fałszywymi fakturami – deklaracja naprawy pojazdu z użyciem nowych, oryginalnych części, podczas gdy faktycznie zastosowane zostały części używane lub zamienniki.
Skuteczne narzędzie do walki z fraudami
Pod koniec 2024 roku rynek ubezpieczeń zyskał nowe narzędzie pozwalające na skuteczne zwalczanie przestępstw dotyczących ubezpieczeń komunikacyjnych. System FOTO UFG analizuje zdjęcia uszkodzeń pojazdów i części używanych do napraw. Działanie systemu opiera się na sztucznej inteligencji i technologii automatycznego rozpoznawania obrazów. Jego zadaniem jest wykrywanie tych samych lub powiększonych uszkodzeń poszczególnych elementów zgłaszanych do różnych ubezpieczycieli. Nowe narzędzia tworzone przez rynek ubezpieczeń istotnie zwiększają możliwości wykrywania przestępczości ubezpieczeniowej i stają się głównym orężem walki ze sprawcami wyłudzeń.
Autorzy raportu zwracają uwagę, że analiza danych z Ośrodka Informacji UFG pozwala zaobserwować anomalie świadczące o możliwości popełnienia przestępstw, np. podwyższoną częstość szkód przypadających na polisę, pojazd lub osobę. Zdecydowana większość klientów nie ma szkód.
Jednak pewna grupa klientów legitymuje się rekordowo wysoką szkodowością. W latach 2022–2024 wytypowano:
- 9,4 tys. polis OC, z których zgłoszono po 4 szkody, a z blisko 6,2 tys. zgłoszono 5 i więcej szkód;
- 8,7 tys. polis AC, z których zgłoszono po 4 szkody, a z blisko 7,6 tys. zgłoszono 5 i więcej szkód;
- ponad 1,5 tys. pojazdów, które uległy 2 lub więcej szkodom całkowitym z OC;
- około 2,8 tys. pojazdów o wartości ponad 200 tys. zł., które uległo szkodzie całkowitej lub zostało zgłoszonych jako skradzione w ciągu pierwszych 30 dni po zawarciu AC;
- 8,8 tys. osób poszkodowanych w 6 do 10 szkodach z ubezpieczeń komunikacyjnych;
- ponadto 1 tys. osób, które były poszkodowane w 11 do 20 szkodach.
Mieszkaniówka na celowniku oszustów
Coraz więcej przestępstw związanych jest z ubezpieczeniami mieszkań (wzrost wartości o 60% r/r.). Pod względem liczby ten rodzaj przestępstw osiąga wartości porównywalne z AC. Przeważnie sprawcy zgłaszają utratę lub zniszczenie mienia. Na przestrzeni lat obserwowana jest tendencja wzrostu wartości rzekomo utraconych przedmiotów. Najczęściej są to drogie rowery oraz urządzenia RTV i AGD. Zwykle podawane są nieprawdziwe okoliczności. zaistnienia szkody, a dokumentacja fotograficzna i dowody zakupu przedmiotów są fałszywe lub zmodyfikowane. Obserwowany jest również trend wzrostu przestępstw związanych z pozakomunikacyjnymi OC. Przykładowo, ubiegłoroczna wartość przestępstw w OC rolników uplasowała się na rekordowym poziomie 16 mln zł.
W ubezpieczeniach dla biznesu zaraportowano rekordowe wartości szkód pożarowych, które wyniosły blisko 59 mln zł. Są to szkody związane z dużymi pożarami obiektów przemysłowych, o wartości jednostkowej wielu milionów złotych. Przeważnie zdarzenia te zaistniały w rzeczywistości, jednak przestępcy zataili fakt celowego podpalenia. Ponadto zakres roszczenia zwykle wielokrotnie przewyższał wartość poniesionych strat. Dzięki opartym na metodach naukowych procedurom ustalania przyczyn i zakresu pożaru zakłady ubezpieczeń skutecznie wykrywają tego typu przypadki.
Artur Makowiecki
news@gu.com.pl
