Jednym z kluczowych aspektów związanych z IRRD jest konieczność przygotowania planów naprawy prewencyjnej. W dzisiejszym artykule przyjrzymy się zawartości takich planów, a także odpowiemy na pytanie, kto jest zobowiązany do przygotowania planu naprawy prewencyjnej.
Sektor ubezpieczeniowy jest do pewnego stopnia bardziej odporny na zjawisko „paniki bankowej”. Nie ulega jednak wątpliwości, że w przypadku wystąpienia zagrożenia upadłością na rynku ubezpieczeniowym jednym z kluczowych aspektów pozwalających zapobiec eskalacji kryzysu na inne podmioty na rynku jest szybka i przemyślana reakcja. Założenie to leży u podstaw wymagań IRRD.
Czym jest plan naprawy prewencyjnej i kto musi go przygotować?
Dyrektywa nakłada na wybrane podmioty rynku ubezpieczeniowego obowiązek przygotowania planów naprawy prewencyjnej. Artykuł 5 IRRD wskazuje, że takimi planami powinno być objęte przynajmniej:
- 60% rynku ubezpieczeń na życie i reasekuracji (mierzone poziomem rezerw techniczno-ubezpieczeniowych brutto);
- 60% rynku ubezpieczeń majątkowych i reasekuracji (mierzone poziomem składki przypisanej brutto).
Jeśli zakłady ubezpieczeniowe są częścią grup, które przygotowują grupowe plany naprawy prewencyjnej, obejmujące również dany zakład, to wówczas udział rynkowy takiego zakładu może zostać uwzględniony w wyliczeniach powyższych współczynników pokrycia.
Warto podkreślić, że udział w rynku nie jest jedynym czynnikiem określającym, czy dany zakład powinien przygotować plan naprawy prewencyjnej. Organ nadzoru będzie nakładał na zakłady wymogi dotyczące planowania naprawy prewencyjnej na podstawie różnych czynników, a w szczególności: wielkości zakładu, jego modelu biznesowego, profilu ryzyka, wzajemnych powiązań i substytucyjności, znaczenia dla gospodarki państw członkowskich, oraz działalności transgranicznej.
Kryteria wyboru podmiotów
EIOPA przygotowała RTS poświęcony kryteriom, jakimi powinny kierować się organy nadzoru przy wyborze podmiotów objętych obowiązkiem planowania prewencyjnego.
W zakresie modelu biznesowego organ nadzoru będzie brał pod uwagę te czynniki, które czynią zakład wrażliwym na niespodziewane zawirowania. Może to dotyczyć m.in. marż, linii biznesowych, typów produktów, strategii inwestycyjnych, modelu dystrybucyjnego i poziomu dywersyfikacji.
W zakresie profilu ryzyka zakład nadzoru będzie zwracał uwagę na poziom SCR, jakość i poziom kapitałów własnych, specyfikę kompozycji wymogu kapitałowego w porównaniu z innymi podmiotami na rynku, apetyt na ryzyko oraz aspekty płynnościowe.
Nadzór będzie przyglądał się także istotnym ekspozycjom zakładu na strony trzecie, koncentracji aktywów, wadze operacji danego zakładu dla całej grupy oraz ryzykom eskalacji potencjalnego kryzysu na inne podmioty.
Kryterium substytucyjności ma odpowiedzieć na pytanie, na ile działalność danego zakładu jest unikalna i kluczowa dla sektora i gospodarki danego kraju. W tym kontekście najbardziej istotna będzie możliwość zastąpienia produktów lub polis ubezpieczeniowych danego podmiotu w rozsądnym terminie i przy rozsądnych kosztach.
Znaczenie firmy dla gospodarki kraju członkowskiego oceniane będzie przez pryzmat wpływu potencjalnej upadłości zakładu na inne, niefinansowe sektory gospodarki. Ważna będzie też np. rola zakładu jako inwestora instytucjonalnego, wpływ na PKB oraz rynek pracy danego państwa.
W przypadku działalności transgranicznej organy nadzoru będą zwracały uwagę na liczbę państw, w których operuje dany podmiot i wolumen przypisywanych składek.
Zawartość planu
Plany naprawy prewencyjnej, poza informacjami o podmiocie i grupie, powinny zawierać:
- zestaw zdefiniowanych przez podmiot wskaźników jakościowych i ilościowych, które będą podlegać ciągłemu monitorowaniu. Ich celem będzie definiowanie punktów, w których należy podjąć działania naprawcze. Wskaźniki te powinny obejmować aspekty dotyczące kapitału, płynności, jakości aktywów, poziomu rentowności, warunków rynkowych i makroekonomicznych oraz zdarzeń operacyjnych;
- gamę dostępnych działań naprawczych;
- strategię komunikacji na wypadek wystąpienia kryzysu;
- informację o przypadkach naruszenia wymogów kapitałowych w okresie ostatnich dziesięciu lat, podjęte działania naprawcze związane z tymi zdarzeniami i ocenę ich skuteczności.
Przygotowanie planu naprawy prewencyjnej będzie wymagać współpracy wielu funkcji w zakładzie. Z uwagi na to, że plany mają stanowić część systemu zarządzania w rozumieniu art. 41 dyrektywy Wypłacalność II, istotną rolę w zakresie przygotowania, monitorowania i aktualizacji planu będą miały m.in. funkcje zarządzania ryzykiem oraz funkcja aktuarialna.
Funkcje te mogą okazać się kluczowe przy wyznaczaniu i monitorowaniu wymaganego przez IRRD zestawu wspomnianych powyżej wskaźników.
Akceptacja planu naprawy prewencyjnej przez organ nadzoru
Plany naprawy prewencyjnej są przedkładane nadzorowi do przeglądu. Nadzór będzie zobowiązany, aby w ciągu dziewięciu miesięcy ocenić dany plan pod kątem możliwości jego szybkiego wprowadzenia w życie, utrzymania lub przywrócenia zdolności zakładu do niezakłóconej działalności oraz braku negatywnych efektów wdrożenia planu dla całego systemu finansowego. W przypadku zidentyfikowania ewentualnych braków lub przeszkód dla wdrożenia planu zakłady będą zobowiązywane przez nadzór do skorygowania planu w ciągu dwóch miesięcy.
Nadzór musi też zapewnić, aby zakłady regularnie monitorowały wspomniane kluczowe wskaźniki jakościowe i ilościowe – zarówno w kontekście bieżącej sytuacji zakładu, jak i w przypadku realizacji hipotetycznych i dotkliwych zaburzeń (makroekonomicznych lub finansowych). Scenariusze takich zaburzeń będą miały charakter zarówno ogólnosystemowy, jak też specyficzny dla profilu aktywów i zobowiązań zakładu ubezpieczeń. Rozważane będą również scenariusze kombinacji zdarzeń.
Adam Pasternak-Winiarski
dyrektor Działu Usług Aktuarialnych i Ubezpieczeniowych, Deloitte
