Powyższe to zapis Kodeksu Etyki Zawodowej Brokera. Powinność ta, jakkolwiek nie kreująca po stronie brokera takiego obowiązku, może być i, jak pokazuje praktyka, zazwyczaj jest trudna do zaakceptowania pod kątem ekonomicznym.
Odróżnić należy aspekt etyczny – szacunek dla decyzji klienta o zmianie brokera – od aspektu biznesowego działalności brokerskiej.
Napotykamy w tym miejscu sprzeczność interesów klienta i jego dotychczasowego brokera. Ten ostatni bowiem, zgodnie z posiadanym umocowaniem, wykonał w większej lub mniejszej części, a niekiedy w całości, czynności dystrybucyjne, negocjując lub doprowadzając do zawarcia dla klienta umowy ubezpieczenia, tym samym ponosząc koszty działalności swojego przedsiębiorstwa, których kompensacja nastąpić miałaby z otrzymanego od zakładu ubezpieczeń kurtażu.
Prawo do kurtażu – zasady
Powszechnie przyjmuje się, że przesłanki do wypłaty kurtażu są następujące:
- udział brokera przy zawieraniu danej umowy ubezpieczenia wynikający ze zlecenia brokerskiego,
- zawarcie umowy ubezpieczenia oraz istnienie związku przyczynowego pomiędzy udziałem brokera a zawarciem umowy,
- zapłata składki ubezpieczeniowej w całości lub w części.
Dobre praktyki
W świecie idealnym klient udziela pełnomocnictwa jednemu brokerowi do obsługi jednego, kilku lub wszystkich ryzyk ubezpieczeniowych klienta. Jeśli dokonuje zmiany brokera, uprzedza go o tym, dokonuje stosownych rozliczeń i nie udziela serii pełnomocnictw wyłącznych, które w praktyce obrotu doprowadzają do sytuacji konfliktowych kreujących spór, któremu z brokerów należny jest kurtaż.
A co, jeśli jednak mamy konflikt? Zgodnie z przywołanymi już na wstępie Zasadami Etyki warto przypomnieć ich kolejną regulację:
Broker powinien odmówić przyjęcia umocowania w przypadku wielości pełnomocnictw prowadzących do niejasności co do zakresu umocowania lub jego treści.
Wymaga podkreślenia, co nie zostało wyrażone wprost w cytowanej zasadzie, że za niejasnościami co do zakresu umocowania lub jego treści podążać będzie potencjalny spór co do zasad rozliczeń wynikających zarówno z kurtażu, jak i zlecenia brokerskiego.
Etapy relacji klienta z ubezpieczycielem
W sensie praktycznym warto wyróżnić następujące przypadki zmiany brokera obsługującego danego klienta na poszczególnych etapach relacji klient – zakład ubezpieczeń:
- Etap negocjacji – prawo do kurtażu przysługuje brokerowi, który przedłożył zakładowi ubezpieczeń slip ostateczny, będący wynikiem działań brokera.
Wątpliwości: często spotykana praktyka zmiany brokera, np. dzień lub dwa przed zawarciem ostatecznej umowy, złożenie przez nowego brokera slipu ostatecznego na warunkach tożsamych lub w dużej mierze zbliżonych do złożonego przez dotychczasowego brokera – powoduje praktyczny problem zakładu ubezpieczeń, któremu z brokerów wypłacić kurtaż, przy założeniu, że obaj dochodzą roszczenia z tego tytułu.
- Etap wykonywania umowy ubezpieczenia – kurtaż co do zasady przysługuje brokerowi, za pośrednictwem którego doszło do zawarcia umowy ubezpieczenia.
Wątpliwości: w przypadku gdy składka płatna jest w ratach lub po zmianie brokera, następuje rozwiązanie dotychczas zawartej umowy ubezpieczenia i zawarcie kolejnej z analogicznym zakresem ubezpieczenia i składką – kurtaż również powinien być należny pierwszemu z brokerów. W praktyce kolejni powołują się w przypadku płatności składki w ratach na wykonywanie przez nich tzw. czynności obsługowych, a w przypadku zawarcia nowej umowy ubezpieczenia – na wynegocjowanie korzystniejszych warunków ubezpieczenia dla klienta.
- Etap przedłużania ochrony na kolejny okres ubezpieczenia – kurtaż należny będzie brokerowi, który doprowadził do przedłużenia ochrony.
Wątpliwości: jeśli fakt przedłużenia ochrony wynikać będzie z pierwotnie zawartej umowy ubezpieczenia, wówczas kurtaż przysługuje brokerowi zawierającemu pierwszą umowę; jeśli zaś warunki ochrony w umowie przedłużanej różnią się od tych pierwotnych, kurtaż należny będzie nowemu brokerowi.
Podsumowanie
Każdy z powołanych powyżej etapów, w których może dojść do zmiany brokera, cechować się będzie różnorodnością stanów faktycznych, dla których trudno jest wykreować jednolite zasady postępowania zakładu ubezpieczeń w odniesieniu do płatności kurtażu. Warto jednak kierować się wskazanymi ogólnymi dyrektywami – zarówno przez zakłady ubezpieczeń, jak i przez brokerów.
Anna Grykin
radca prawny, właścicielka kancelarii Grykin Law Firm
