Fundator, będący najczęściej członkiem zarządu własnej fundacji rodzinnej, a jednocześnie członkiem zarządu spółek operacyjnych, w których udziały objęła fundacja rodzinna, może potrzebować środków finansowych na pokrycie kosztów leczenia i rehabilitacji czy też dostępu do najlepszych placówek medycznych na świecie, niezależnie od tego, w jaki sposób formalnie chroni swój majątek i biznes (z udziałem czy bez udziału fundacji rodzinnej).
Uzasadnienie ma także ubezpieczenie na życie fundatora fundacji rodzinnej na okoliczność śmierci. Świadczenie ubezpieczeniowe może służyć zarówno pokryciu zobowiązań osobistych fundatora, jak i może być źródłem sfinansowania kosztów życia i kosztów edukacji najbliższych członków rodziny.
Ważną funkcją ubezpieczenia na życie może być zabezpieczenie potencjalnego roszczenia zachowkowego. Fundacja rodzinna nie eliminuje automatycznie ryzyka tego roszczenia. Aktywo wniesione do fundacji nie zalicza się do masy spadkowej po upływie dziesięciu lat. Jeżeli do śmierci fundatora dojdzie wcześniej, a spadkobiercy mający prawo do zachowku postanowią z tego prawa skorzystać, podmiotem odpowiedzialnym za wypłatę zachowku może być także fundacja rodzinna. Warto zatem zapewnić własnej fundacji środki, które posłużą do realizacji tego celu.
W przeciwnym wypadku może się okazać, że fundacja rodzinna zostanie pozbawiona istotnej części majątku, który trzeba będzie spieniężyć, aby pokryć roszczenia zachowkowe. A najczęściej nie taka jest intencja fundatora. Większość z nich pragnie, aby biznes był rozwijany przez kolejne pokolenia, a majątek chroniony przed nieplanowanym podziałem, rozdrobnieniem lub wyprzedażą.
Kolejną funkcją ubezpieczenia na życie może być kumulowanie środków na cele emerytalne. Wypłata prywatnej „emerytury” należy do świadczeń, które fundacja ma prawo realizować. A jeśli tak, warto z wyprzedzeniem zadbać o wiele źródeł sfinansowania tego świadczenia. Jednym z bardziej atrakcyjnych pozostaje ubezpieczenie na życie i dożycie oraz ubezpieczenie z funduszem kapitałowym.
Ubezpieczenie na życie innych beneficjentów fundacji
Czy tylko fundator może korzystać z prawa do ubezpieczenia na życie finansowanego przez fundację? Takie samo prawo mają także inni beneficjenci. Objęcie ubezpieczeniem na życie któregokolwiek beneficjenta musi wprost wynikać z postanowień statutu fundacji lub innych dokumentów określających uprawnienia beneficjentów.
Ustawodawca pozostawił bardzo dużo swobody fundatorowi w definiowaniu zarówno kręgu beneficjentów, jak i określaniu warunków, które muszą być spełnione, aby beneficjent skorzystał z określonego świadczenia.
Ubezpieczenie na życie może stać się atrakcyjnym rozwiązaniem prawnym i finansowym, za pomocą którego fundator zbuduje system wsparcia dla beneficjentów i zaprojektuje rodzinny model bezpieczeństwa finansowego.
Skutki podatkowe ubezpieczenia na życie finansowanego przez fundację rodzinną
Czy fundacja rodzinna może zawrzeć umowę z TU? Formalnie tak, bo jest osobą prawną i ma zdolność do czynności prawnych. Faktycznie może wystąpić problem interpretacyjny.
Jeżeli uznamy, że sfinansowanie składki ubezpieczeniowej jest rodzajem świadczenia, które realizuje fundacja rodzinna, oznacza to, że fundacja nie może wystąpić w roli ubezpieczającego, bowiem ustawodawca wskazał wprost, że beneficjentami w fundacji rodzinnej mogą być tylko osoby fizyczne (niezależnie od tego, czy są spokrewnione z fundatorem, czy nie) oraz organizacje pożytku publicznego. Nie należy przy tym mylić pojęcia beneficjenta z pojęciem osoby uposażonej.
Niezależnie od powyższych uwarunkowań fundacja rodzinna ma prawo finansować składki w ramach ubezpieczeń na życie definiowanych jako rodzaj świadczenia realizowanego dla beneficjentów fundacji. Składki mogą być zatem opłacane ze środków fundacji. Nie rodzi to skutków w postaci obowiązku opłacenia składki ZUS.
Jeżeli ubezpieczonym jest fundator lub beneficjent pozostający z nim w najbliższej relacji (dziadkowie, rodzice, współmałżonek, dzieci, wnuki, rodzeństwo), nie mają oni obowiązku zapłaty podatku dochodowego. Jeżeli zaś ubezpieczonym jest inna osoba, taki obowiązek powstanie. Podatek ten będzie uzależniony od tego, w której grupie podatkowej względem fundatora znajduje się dana osoba. Przykładowo synowa, zięć, ojczym, macocha, teściowie zapłacą podatek dochodowy w wysokości 10%. Jeżeli będzie to osoba w żaden sposób niespokrewniona z fundatorem, podatek wyniesie 15%.
Podstawą podatku dochodowego będzie wysokość składki ubezpieczeniowej, której opłacenie przez fundację jest traktowane jako rodzaj świadczenia na rzecz danej osoby. Zasady podatkowe są uniwersalne dla każdego rodzaju świadczenia realizowanego przez fundację. Podatkiem nie będzie objęta wypłata samego świadczenia ubezpieczeniowego, co wynika wprost z przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Oprócz podatku dochodowego, który jest różnie kształtowany w zależności od spokrewnienia ubezpieczonego z fundatorem, trzeba pamiętać o obowiązku zapłaty przez fundację rodzinną podatku CIT w wysokości 15% od wysokości składki. Obowiązek ten istnieje niezależnie od tego, kto jest beneficjentem świadczenia w postaci ubezpieczenia na życie (sam fundator, osoby mu najbliższe czy też osoby niespokrewnione).
Podsumowując, ustawa o fundacji rodzinnej bardzo szeroko definiuje kategorię świadczeń, które może realizować fundacja rodzinna. W tym katalogu może i powinno znaleźć się ubezpieczenie na życie.
dr n.pr. Małgorzata Rejmer
prezeska zarządu i nestorka Kancelarii Finansowej LEX
fundatorka Fundacji Rodzinnej Rejmer (nr wniosku 1/23)
www.kf-lex.pl
