Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych opublikował 11 września dokument roboczy w sprawie przyszłości ogólnoeuropejskiego produktu emerytalnego (OIPE). W opracowaniu przedstawiono przyczyny ograniczonego upowszechnienia OIPE i zaproponowano udoskonalenia jego struktury w celu przezwyciężenia barier po stronie podaży, popytu oraz barier strukturalnych utrudniających jego szersze przyjęcie.
Uruchomiony w 2022 r. OIPE został zaprojektowany w taki sposób, aby oferować prostą, przejrzystą, opłacalną i mobilną opcję oszczędzania emerytalnego, za pomocą której obywatele europejscy mogliby uzupełniać swoje emerytury państwowe. Według jego autorów dobrze funkcjonujący rynek OIPE może pomóc zmniejszyć luki emerytalne w Europie, zapewnić obywatelom odpowiednie i stabilne dochody emerytalne oraz dostarczyć kapitału niezbędnego do finansowania długoterminowego wzrostu realnej gospodarki UE, a także transformacji ekologicznej i cyfrowej. Mimo to ze względu na różne przyczyny związane z podażą, popytem i strukturą, jego wykorzystanie było ograniczone.
W dokumencie EIOPA podsumowuje, dlaczego OIPE nie wykorzystał swojego potencjału, i proponuje ulepszenia, które mogłyby tchnąć nowe życie w system dodatkowych produktów emerytalnych w całej UE.
Czynniki popytu i inne przeszkody
W ocenie EIOPA popyt konsumentów na OIPE prawdopodobnie osłabiły niski poziom świadomości i uczestnictwa w dodatkowych programach emerytalnych w Europie w połączeniu z obecnym kryzysem kosztów utrzymania. Nawet przy poprawie warunków makro nie jest pewne, czy konsumenci wykażą znacznie większe zainteresowanie produktem w jego obecnej formie. Dodatkowym problemem są opóźnienia we wdrażaniu OIPE przez niektóre państwa członkowskie oraz brak jednolitego traktowania podatkowego na szczeblu krajowym.
Jak zlikwidować ograniczenia?
EIOPA uważa, że podstawowe cechy OIPE – prostota, opłacalność, przejrzystość, mobilność i elastyczność – powinny pozostać fundamentem zaktualizowanej wersji produktu. Niemniej jednak możliwe są ulepszenia, które sprawią, że OIPE stanie się bardziej atrakcyjny zarówno dla dostawców, jak i oszczędzających.
Aby rozwiązać problemy związane z podażą, należy znacznie rozszerzyć potencjalny rynek OIPE. Dla osiągnięcia tego celu EIOPA proponuje:
- Połączenie firmowego i prywatnego OIPE w jeden produkt. Umożliwienie opłacania przez pracodawcę składek w ramach jednej oferty zapewniłoby skalę niezbędną do przyciągnięcia większej liczby dostawców.
- Skoncentrowanie się w OIPE na względach opłacalności zamiast na twardym pułapie kosztów.
- Opracowanie etykiet OIPE dla produktów krajowych, które są zgodne z zestawem ogólnounijnych przepisów.
- Zmniejszenie obciążeń administracyjnych poprzez uczynienie subkont krajowych dobrowolnymi, a tym samym uczynienie transgranicznego charakteru OIPE opcjonalnym.
- Zezwalanie na transfery środków z innych indywidualnych produktów emerytalnych do OIPE.
Ewentualne korekty po stronie popytu powinny mieć na celu ogólne zachęcanie do udziału w systemie oszczędzania na emeryturę. Według EIOPA wykorzystanie wszystkich trzech filarów (państwowych, pracowniczych i osobistych) jest konieczne, aby zapewnić obywatelom swobodę finansową na emeryturze i zmienić status quo. Dlatego urząd proponuje:
- Wprowadzenie automatycznej rejestracji w indywidualnym programie emerytalnym, takim jak OIPE, na szczeblu UE. Innowacyjnym krokiem byłoby automatyczne otwarcie systemu dla każdego obywatela, który ukończył 18 lat lub wszedł na rynek pracy. Takie systemy powinny umożliwiać zarówno regularne, jak i przerywane składki odzwierciedlające różne ścieżki kariery.
- Opracowanie systemów monitorowania emerytur. Zapewnienie oszczędzającym przejrzystych i dostępnych informacji na temat ich uprawnień emerytalnych w jednym miejscu wesprze długoterminowe oszczędzanie i odpowiednie planowanie emerytalne.
Oprócz tych środków niezbędne są inicjatywy krajowe i ogólnounijne, aby zmieniony produkt odniósł sukces. Zdaniem EIOPA państwa członkowskie powinny:
- Traktować podatkowo OIPE równie korzystnie jak krajowe indywidualne produkty emerytalne. Ponadto ogólnounijna harmonizacja podatkowa OIPE ułatwiłaby sprzedaż transgraniczną i pomogłaby dostawcom osiągnąć efekt skali i utrzymać niskie koszty.
- Wdrożyć tabele wskaźników emerytalnych dla zwiększenia przejrzystości w odniesieniu do adekwatności i stabilności krajowych systemów emerytalnych. Pomiar luki emerytalnej jest niezbędnym pierwszym krokiem do jej zlikwidowania.
(AM, źródło: EIOPA)
