W ostatnich latach ryzyko ESG – Environmental, Social, Governance, w ramach którego wyodrębnia się ryzyko środowiskowe, społeczne i zarządcze – stało się jednym z kluczowych zagadnień zmieniających środowisko prawne i finansowe, w którym działają firmy.
W Polsce i Unii Europejskiej wymagania dotyczące raportowania ESG są coraz bardziej rygorystyczne, co wpływa zarówno na zarządy przedsiębiorstw, jak i ubezpieczycieli.
Firmy muszą przestrzegać nowych wymogów, a sektor ubezpieczeń staje zarówno przed nowymi ryzykami, jak i możliwościami. W tym artykule przyjrzymy się najnowszym regulacjom, potencjalnym konsekwencjom prawnym oraz roli, jaką sektor ubezpieczeniowy może odegrać w rozwijaniu ESG.
Wymagania prawne związane z raportowaniem ESG
Od 2024 r. obowiązek raportowania ESG dotyczy spółek i grup kapitałowych zatrudniających powyżej 500 osób, z aktywami o wartości przekraczającej 20 mln euro i/lub rocznymi przychodami powyżej 40 mln euro. Zgodnie z nowymi wymogami pierwsze raporty firmy te będą składać w 2025 r.
W 2025 r. dołączą do nich kolejne spółki – te, które zatrudniają ponad 250 pracowników i osiągają odpowiednie wartości bilansowe. Ich pierwsze raporty ESG trafią do organów nadzorczych w 2026 r. Rok później, czyli od 2026 r., obowiązek raportowania obejmie także notowane na rynku regulowanym małe i średnie przedsiębiorstwa zatrudniające powyżej dziesięciu osób i spełniające odpowiednie progi przychodowe. Pierwsze raporty ESG te podmioty będą musiały dostarczyć w 2027 r.
Od 2027 r. wymagania obejmą także wybrane spółki spoza Unii Europejskiej, które mają w Polsce oddział lub jednostkę zależną i generują przychody przekraczające 150 mln euro na terenie UE.
Wprowadzenie obowiązkowego raportowania ESG może mieć również duży wpływ na zarządy firm i na ryzyka związane z ubezpieczeniami D&O. Wzrost znaczenia ESG w działalności firm oznacza również zwiększone ryzyko odpowiedzialności członków zarządu za niespełnienie nowych wymogów. W przypadku braku raportowania ESG lub nieprzestrzegania nowych standardów członkowie zarządów mogą być pociągnięci do odpowiedzialności, a także stać się przedmiotem roszczeń wynikających z potencjalnych strat finansowych poniesionych przez firmę. Oznacza to, że omawiane zmiany mogą mieć również odzwierciedlenie w ubezpieczeniach D&O i być częściej wykorzystywane do pokrycia kosztów związanych z naruszeniem obowiązków wynikających z regulacji.
Dla ubezpieczycieli oznacza to konieczność identyfikacji i oceny ryzyka związanego z ESG przy zawieraniu polis D&O. Firmy, które nie dostosują się do nowych standardów, mogą zostać ocenione jako obarczone większym ryzykiem, co może prowadzić do podwyższenia składek lub trudności w uzyskaniu odpowiednich ubezpieczeń skrojonych na miarę dla danej działalności biznesowej.
Zarządzanie ryzykiem ESG staje się zatem kluczowe nie tylko dla firm, ale także dla ich ubezpieczycieli, którzy muszą nieustannie śledzić zmiany regulacyjne i prognozować ich potencjalny wpływ na wypłacalność klientów.
Konsekwencje prawne i jak im przeciwdziałać
Brak zgodności z wymogami raportowania ESG może mieć poważne konsekwencje prawne, w tym wysokie kary finansowe, sankcje administracyjne oraz – o czym się często zapomina – utratę reputacji, którą przedsiębiorcy budują latami. Firmy, które zaniedbają obowiązki związane z nowym raportowaniem, mogą również spotkać się z pozwami ze strony inwestorów, którzy ponieśli straty wynikające z braku transparentności i niepełnych informacji o wpływie działalności firmy na środowisko czy społeczeństwo.
Aby minimalizować ryzyko związane z niespełnieniem wymagań prawnych, przedsiębiorstwa powinny wdrożyć skrojone na miarę wewnętrzne polityki zgodności (compliance) oraz przeprowadzać regularne audyty ESG. Wdrożenie skutecznych mechanizmów kontroli i monitorowania działań w firmie pomoże nie tylko spełniać wymogi prawne, ale także uniknąć ryzyka compliance, w tym ryzyka finansowego i prawnego.
Współpraca z doradcami również jest kluczowa w zapewnieniu zgodności z przepisami. Specjalistyczne kancelarie prawne oraz doradcy ESG mogą pomóc firmom zrozumieć szczegóły wymagań raportowych, opracować niezbędne procedury i ocenić ryzyka. Dzięki temu przedsiębiorstwa będą mogły uniknąć potencjalnych konsekwencji i lepiej zabezpieczyć sprawy swoich interesariuszy.
Rola sektora ubezpieczeń
Ubezpieczyciele mogą także aktywnie wpływać na firmy, oferując bardziej atrakcyjne warunki dla tych, które podejmują kroki w kierunku przestrzegania zgodności z ESG. Firmy, które są bardziej świadome swojego wpływu na środowisko i społeczeństwo, będą mogły liczyć na niższe składki oraz lepsze warunki ubezpieczeń. W ten sposób sektor ubezpieczeniowy nie tylko zarządza ryzykiem związanym z ESG, ale także aktywnie promuje wysokie standardy ESG w gospodarce.
Jednocześnie ubezpieczyciele sami stoją przed wyzwaniem dostosowania się do tych standardów. Coraz więcej towarzystw ubezpieczeniowych decyduje się na działania proekologiczne, takie jak ograniczenie emisji CO₂ czy zmniejszenie śladu węglowego. Przykładowo, niektóre firmy ubezpieczeniowe odmawiają ubezpieczania projektów związanych z paliwami kopalnymi lub wprowadzają dodatkowe kryteria ESG przy ocenie potencjalnych klientów.
Opracowanie i wdrożenie prawidłowo funkcjonujących zasad i polityk compliance umożliwia ubezpieczycielom funkcjonowanie w zgodzie z założonymi celami, strategią oraz deklarowanymi wartościami, buduje zaufanie i wspiera ochronę wizerunku. Ponadto stanowi gwarancję znajomości, zrozumienia i stosowania się do przepisów prawa i zasad biznesowych przez pracowników ubezpieczyciela. Tworzy kulturę pracy, w której ludzie są godni zaufania i odpowiedzialni. Udoskonala sposób, w jaki prowadzony jest biznes dla wszystkich interesariuszy, w konsekwencji czego stanowi fundamentalny warunek realizacji zrównoważonego wzrostu i „licencję” na prowadzenie działalności biznesowej.
Anna Kobylińska
założycielka Kancelarii Adwokackiej Legal Eagles
