31 stycznia 2022 r. w życie weszła ustawa z 14 sierpnia 2020 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja wprowadza kilka nowych rozwiązań, m.in. możliwość zachowania dotychczasowego numeru rejestracyjnego pojazdu przez jego nabywcę, pod warunkiem że pojazd taki jest zarejestrowany na terytorium RP (z wyjątkiem tzw. czarnych tablic rejestracyjnych oraz białych z symbolem polskiej flagi).
Co jednak istotne, rozszerzeniu uległ katalog pojazdów, których właściciele mogą czasowo wycofać je z ruchu (art. 78a prawa o ruchu drogowym). Tymczasem, zgodnie z art. 8 ust. 4 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK, w przypadku czasowego wycofania pojazdu z ruchu, skutkującego zmniejszeniem prawdopodobieństwa wypadku w okresie ubezpieczenia, zakład ubezpieczeń, na wniosek posiadacza pojazdu mechanicznego, jest obowiązany do proporcjonalnego obniżenia składki ubezpieczeniowej na okres czasowego wycofania pojazdu z ruchu.
Składka ubezpieczeniowa w takim przypadku, po uwzględnieniu przysługujących posiadaczowi zniżek składki, ulega obniżeniu nie mniej niż o 95%. Warto więc przyjrzeć się nowelizacji w powyższym zakresie.
Przed nowelizacją
Do 31 stycznia 2022 r. wycofaniu czasowemu na wniosek właściciela (lub innych podmiotów wskazanych w prawie o ruchu drogowym) podlegały wyłącznie zarejestrowane: 1) samochody ciężarowe i przyczepy o dopuszczalnej masie całkowitej od 3,5 t; 2) ciągniki samochodowe; 3) pojazdy specjalne oraz 4) autobusy. Możliwość obniżenia składki dotyczyła więc tylko tych pojazdów.
Decyzję o czasowym wycofaniu pojazdu z ruchu wydawał organ rejestrujący właściwy ze względu na miejsce ostatniej rejestracji pojazdu. Warunkiem wydania decyzji było złożenie do depozytu w tym organie dowodu rejestracyjnego i tablic rejestracyjnych.
Wskazane kategorie pojazdów mogły być czasowo wycofane z ruchu na okres od 2 do 24 miesięcy. Okres ten mógł być przedłużony, jednak łącznie wycofanie pojazdu z ruchu nie mogło przekraczać 48 miesięcy, licząc od dnia wydania decyzji o jego czasowym wycofaniu z ruchu. Opłata za wydanie decyzji nie mogła być wyższa niż 150 zł.
Wycofany z ruchu pojazd powinien znaleźć się na postoju poza drogą publiczną, strefą zamieszkania i strefą ruchu. Posiadacz pojazdu mechanicznego jest obowiązany do niezwłocznego powiadomienia zakładu ubezpieczeń o ustaniu czasowego wycofania pojazdu z ruchu (naruszenie tego obowiązku skutkować może odpowiednim podwyższeniem składki, począwszy od dnia, w którym ustało czasowe wycofanie pojazdu z ruchu).
Po nowelizacji
Począwszy od 31 stycznia 2022 r., wycofaniu czasowemu na wniosek właściciela (lub innych podmiotów wskazanych w prawie o ruchu drogowym) podlegają także samochody osobowe, ale wyłącznie w pewnym zakresie. Należy przypomnieć, że samochód osobowy to pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż dziewięciu osób łącznie z kierowcą oraz ich bagażu.
Obecnie, zgodnie z art. 78a prawa o ruchu drogowym, możliwość czasowego wycofania z ruchu obejmuje właśnie samochody osobowe, ale wyłącznie:
- w związku z koniecznością wykonania naprawy pojazdu wynikającej z uszkodzenia zasadniczych elementów nośnych konstrukcji w przypadkach, o których mowa w art. 81 ust. 11 pkt 1 lit. b oraz pkt 6 prawa o ruchu drogowym, lub
- w przypadku wystąpienia tzw. szkody istotnej.
Odnośnie do konieczności wykonania naprawy pojazdu chodzi tu wyłącznie o pojazdy:
- które uczestniczyły w wypadku drogowym, w którym zostały uszkodzone zasadnicze elementy nośne konstrukcji nadwozia, podwozia lub ramy (z pewnymi zastrzeżeniami) lub noszące ślady uszkodzeń albo których stan techniczny wskazuje na naruszenie elementów nośnych konstrukcji, mogące stwarzać zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego;
- w którym w czasie badania technicznego stwierdzono ślady uszkodzeń lub naruszenie elementów nośnych konstrukcji pojazdu, mogących stwarzać zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego.
Co się zaś tyczy szkody istotnej, to jest nią szkoda w zakresie elementów układu nośnego, hamulcowego lub kierowniczego pojazdu mająca wpływ na bezpieczeństwo ruchu drogowego, kwalifikująca pojazd do dodatkowego badania technicznego i stwierdzona przez UFG lub przez zakład ubezpieczeń w związku z otrzymanym zgłoszeniem szkody z tytułu zawartej umowy ubezpieczenia OC lub AC.
Wraz z wnioskiem o czasowe wycofanie pojazdu z ruchu składa się oświadczenie, że pojazd ten wymaga wykonania naprawy w związku z uszkodzeniem zasadniczych elementów nośnych konstrukcji w przypadkach lub w przypadku wystąpienia szkody istotnej. Oświadczenie to składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.
Zgodnie z nowymi przepisami, samochód osobowy może być wycofany z ruchu na okres od 3 do 12 miesięcy, bez możliwości przedłużenia tego okresu i nie częściej niż po upływie trzech lat od dnia, w którym upłynął okres czasowego wycofania określony w ostatniej decyzji o czasowym wycofaniu pojazdu z ruchu.
Warunkiem ponownego dopuszczenia tego samochodu do ruchu po jego czasowym wycofaniu jest wykonanie dodatkowego badania technicznego pojazdu potwierdzone w centralnej ewidencji pojazdów; w przypadku braku w centralnej ewidencji pojazdów informacji o dodatkowym badaniu technicznym dopuszczenie do ruchu nastąpi na podstawie przedłożonego zaświadczenia o przeprowadzonym dodatkowym badaniu technicznym.
W pozostałym zakresie reguły i zasady dotyczące czasowego wycofania samochodu osobowego są analogiczne jak w przypadku pojazdów użytkowych.
Wycofanie pojazdu z ruchu a składka OC ppm
W opisanych przypadkach uwzględnionych w znowelizowanym art. 78a prawa o ruchu drogowym posiadaczowi samochodu osobowego przysługuje więc prawo do żądania obniżenia składki ubezpieczeniowej na okres czasowego wycofania pojazdu z ruchu (oczywiście wyłącznie w przypadku ubezpieczenia OC ppm; w przypadku ubezpieczeń AC taka możliwość może być przewidziana w postanowieniach umowy ubezpieczenia).
Następuje ono tylko na wniosek posiadacza i pod warunkiem zmniejszonego ryzyka wystąpienia wypadku w okresie ubezpieczenia. Zakład ubezpieczeń może obniżać składkę według własnego uznania, ale wyłącznie w przedziale od 95% wzwyż.
Obniżka składki jest więc znacząca, choć nawet wycofany z ruchu pojazd może stwarzać niebezpieczeństwo, stąd ubezpieczyciel musi zabezpieczyć środki na pokrycie szkód wynikających z postoju takiego pojazdu (art. 34 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych).
Nie jest istotne, czy samochód osobowy był czy też nie wykorzystywany do prowadzenia działalności gospodarczej.
Trzeba też pamiętać, że czasowe wycofanie pojazdu z ruchu nie jest tożsame z jego wyrejestrowaniem. W drugim przypadku dochodzi bowiem do rozwiązania umowy ubezpieczenia (zgodnie z dyspozycją art. 33 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych) i zwrotu składki.
Nowe przepisy – przynajmniej w teorii – dotyczą posiadaczy ponad 23 mln pojazdów. I choć wycofanie pojazdu może nastąpić wyłącznie w kilku specyficznych sytuacjach, to jednak wiążą się one zazwyczaj z koniecznością poniesienia przez posiadacza kosztów naprawy, badań technicznych itp.
Obniżenie składki wydaje się więc korzystnym rozwiązaniem. Dla ubezpieczycieli znowelizowane prawo o ruchu drogowym oznaczać może potrzebę weryfikacji taryf składek.
dr Michał P. Ziemiak
adiunkt w Katedrze Prawa Ubezpieczeniowego i Medycznego UMK, radca prawny, członek polskiego Oddziału Association Internationale de Droit des Assurances (AIDA)
