Wpływ ryzyka powodzi na kondycję ubezpieczycieli, kontrola rentowności w OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, inspekcje w zakładach ubezpieczeń oraz u dystrybutorów – te czynności zostały zaliczone przez nadzór finansowy do najważniejszych działań podjętych w ubiegłym roku w obszarze ubezpieczeń gospodarczych.
W opublikowanym 4 lipca „Sprawozdaniu z działalności Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego oraz Komisji Nadzoru Finansowego w 2024 roku” UKNF zwrócił uwagę na ubiegłoroczną powódź, która nawiedziła południowo-zachodnie rejony Polski. Żywioł był dla nadzoru jednym z głównych testów weryfikujących zarówno stabilność finansową zakładów ubezpieczeń, jak i wiarygodność sektora. Urząd podkreślił, że dane przekazane przez ubezpieczycieli nie wykazały istotnego negatywnego wpływu wypłaconych odszkodowań na poziom ich wypłacalności.
„Dzięki adekwatnym wymogom kapitałowym dla ryzyka powodzi (w ramach funkcjonowania zakładów w systemie Wypłacalność II) oraz posiadanym przez zakłady programom reasekuracji, podmioty sektora ubezpieczeniowego były finansowo przygotowane na wypłatę odszkodowań powodziowych. Oprócz poziomu wypłat UKNF monitorował również inne możliwe konsekwencje powodzi, takie jak poziom składek dla reasekuratorów czy adekwatność sum ubezpieczenia” – czytamy w sprawozdaniu. Ponadto przeprowadzony w 2024 r. test warunków skrajnych dla sektora ubezpieczeń potwierdził odpowiednie zabezpieczenie zakładów przed szkodami wynikającymi z ryzyka powodzi. Oprócz tego w III kwartale 2024 r. UKNF przeprowadził badanie dotyczące reasekuracji zdarzeń katastroficznych.
„Szkody z tytułu zdarzeń katastroficznych w 2023 roku stanowiły 3,4% kwoty odszkodowań i świadczeń brutto z działalności bezpośredniej w zakładach ubezpieczeń lub reasekuracji działu II. Największe pod względem wartości szkody brutto znalazły się w kategorii zdarzeń obejmujących deszcze nawalne, podtopienia, burze, grad, huragany” – napisano w sprawozdaniu.
Nadzór zapowiedział, że w ramach realizacji jednego z jego priorytetów na ten rok zamierza skupić się na analizie luki ubezpieczeniowej, rozumianej zarówno jako niezawieranie przez klientów ubezpieczenia od ryzyk katastroficznych, jak i ustalanie w umowach nieadekwatnych sum ubezpieczenia.
Nowe rekomendacje i słownik ubezpieczeniowy
Do najistotniejszych działań w 2024 r. nadzór zaliczył również przegląd obowiązujących dotychczas rekomendacji, wytycznych i stanowisk dotyczących dystrybucji ubezpieczeń, czego efektem było opracowanie projektu nowych rekomendacji dla zakładów ubezpieczeń dotyczących tej tematyki. Celem nowych rekomendacji będzie m.in. wyeliminowanie nieprawidłowości zidentyfikowanych w zakresie wykonywania dystrybucji ubezpieczeń przez zakłady działające bezpośrednio lub przy współpracy z pośrednikami ubezpieczeniowymi oraz wyeliminowanie oferowania ubezpieczeń nieodpowiednich, niezgodnych z wymaganiami i potrzebami klientów bądź z niską wartością dla klientów.
Ponadto dla uspójnienia informacji o kodach i nazwach produktów ubezpieczeniowych stosowanych w sprawozdaniach zakładów ubezpieczeń oraz reasekuracji UKNF opracował koncepcję „Słownika produktów ubezpieczeniowych”. Pozwoli on na jednoznaczną identyfikację produktów i danych ich dotyczących w sprawozdaniach przekazywanych przez zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji, a w konsekwencji także na rozwój analiz nadzorczych przeprowadzanych z uwzględnieniem produktów ubezpieczeniowych.
OC ppm pod obserwacją
Istotnym elementem działań urzędu było również monitorowanie sytuacji na rynku ubezpieczeń komunikacyjnych, głównie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Monitoring objawiał się m.in. poprzez dialog z firmami notującymi straty techniczne w OC ppm, mający na celu wyjaśnienie przyczyn zaistniałej sytuacji. Ponadto zostało wystosowane pismo okólne, w którym zwrócono uwagę, że strata w długim okresie może zostać uznana za wykonywanie działalności w sposób niezgodny z art. 33 ustawy o działalności ubezpieczeniowej ze względu na brak adekwatności ustalanej składki, co może skutkować podjęciem przez organ nadzoru działań o charakterze sankcyjnym. Negatywne wyniki techniczne miały swoje odzwierciedlenie w nadanej ocenie BION dla tych podmiotów, zaś w przypadku jednego zakładu ubezpieczeń skutkowały nałożeniem kary pieniężnej w wysokości 1 mln zł. Ponadto UKNF przeanalizował spełnianie przez zakłady wymogów określonych w decyzji Komisji z 15 lipca 2021 roku w przypadku nowych produktów wprowadzonych do obrotu w 2023 roku i produktów, które zostały zmienione w 2023 r. Analiza wykazała, że oferowane w 2023 r. produkty spełniały wymogi określone w interwencji produktowej.
Działalność inspekcyjna
UKNF podał także w sprawozdaniu, że w ub.r. przeprowadzono 22 inspekcje na podstawie ustawy o działalności ubezpieczeniowej, w ramach których przeprowadzono 15 kontroli oraz 7 wizyt nadzorczych, w tym czynności inspekcyjne w 10 zakładach z działu I (8 kontroli oraz 2 wizyty nadzorcze) oraz w 12 z działu II (7 kontroli i 5 wizyt nadzorczych). Dodatkowo uczestniczono w kontroli prowadzonej w Polsce przez zagraniczny organ nadzoru – w oddziale zakładu ubezpieczeń osobowych i majątkowych. Wszystkie postępowania inspekcyjne miały charakter problemowy.
W 2024 roku przeprowadzono czynności inspekcyjne w szczególności w zakresie:
- procesów likwidacji szkód lub spełniania świadczeń,
- wyceny rezerw techniczno-ubezpieczeniowych dla celów wypłacalności,
- spełnienia wymogów dotyczących kapitałowego wymogu wypłacalności (SCR),
- reasekuracji,
- sporządzania sprawozdań dla celów rachunkowości i dla celów wypłacalności, nadzoru nad ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi,
- audytu wewnętrznego.
W związku z poczynionymi ustaleniami wydano 97 zaleceń w celu zapewnienia zgodności działalności zakładu z przepisami prawa, poprawy i wzmocnienia systemu zarządzania, zapobieżenia naruszaniu interesów ubezpieczających, ubezpieczonych i uprawnionych z umów ubezpieczenia oraz usunięcia nieprawidłowości.
Dystrybutorzy pod lupą
Z kolei na podstawie ustawy o dystrybucji ubezpieczeń przeprowadzono czynności kontrolne w 17 podmiotach, w tym 14 kontroli dotyczyło podmiotów zajmujących się pośrednictwem ubezpieczeniowym. Przeprowadzono 9 kontroli u agentów ubezpieczeniowych oraz 5 kontroli u brokerów ubezpieczeniowych, a także 3 kontrole w zakładach ubezpieczeń (w tym w 1 oddziale zagranicznego ubezpieczyciela w Polsce).
Trzy z tych postępowań kontrolnych (2 u agenta i 1 u brokera) miały charakter kompleksowy i obejmowały swym zakresem zgodność działalności pośrednika ubezpieczeniowego z przepisami prawa. W przypadku 7 kontroli agentów jej zakresem objęto wybrane zagadnienia dotyczące czynności dystrybucji ubezpieczeń, w tym organizację i nadzór agenta nad wypełnianiem obowiązków informacyjnych wobec klienta oraz terminowym zgłaszaniem do zakładów ubezpieczeń zmian danych objętych wpisem do rejestru agentów, spełnianie przez osoby fizyczne wykonujące czynności agencyjne wymogów określonych w art. 19 ust. 1 i 2 ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, określanie wymagań i potrzeb klientów w zakresie ochrony ubezpieczeniowej, a także współpracę agentów z innymi podmiotami w zakresie powierzania wykonywania czynności agencyjnych.
Przedmiotem 4 kontroli brokerów ubezpieczeniowych objęto wybrane zagadnienia, w szczególności: wykonywanie czynności brokerskich przez osoby spełniające wymogi określone w art. 29 ust. 1 ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, określanie wymagań i potrzeb ubezpieczeniowych klientów oraz przekazywanie porady wraz z rekomendacją najwłaściwszej umowy.
Oprócz kontroli u agentów i brokerów przeprowadzono także 3 kontrole w zakładach ubezpieczeń w zakresie korzystania z usług agentów ubezpieczeniowych i agentów oferujących ubezpieczenia uzupełniające. W związku z poczynionymi ustaleniami wydano 57 zaleceń w celu zapewnienia zgodności działalności z przepisami prawa, w tym 24 dla agentów, 28 zaleceń dla brokerów i 5 zaleceń dla towarzystw.
(AM, źródło: KNF)
