Przez 14 lat likwidacji szkód majątkowych związanych z pogodą nauczyłem się, że żadna szkoda nie powtarza się dwukrotnie w takim samym zakresie, w takim samym charakterze i z takim samym skutkiem.
Mimo że każda jest inna, można skategoryzować szkody pogodowe na typowe i nietypowe, które ocenić na pewno należałoby w świetle dwóch czynników:
- zakres i wartość szkody,
- rodzaj uszkodzonego mienia.
Likwidacja szkód typowych, szczególnie mniejszych w skutkach uszkodzeń fizycznych powstałych w wyniku anomalii pogodowych, zazwyczaj nie wymaga zbyt wiele wiedzy i umiejętności, najczęściej odbywa się poprzez pięć podstawowych grup działania:
- podjęcie kontaktu i umówienie się na dokonanie wizji lokalnej na miejscu szkody;
- dokonanie spotkania na miejscu szkody i przeprowadzenie identyfikacji uszkodzeń, określenie w trakcie oględzin jej rozmiarów i próba określenia sposobu dokonania napraw;
- wykonanie szczegółowego kosztorysu napraw (na wartość tzw. bezsporną szkody);
- zebranie dokumentacji potwierdzającej własność, zakres i ceny jednostkowe napraw uszkodzonego mienia;
- wydanie decyzji przez Ubezpieczyciela (przy współpracy z likwidatorem niezależnym sporządza się również raport, na podstawie którego podejmowana jest decyzja).
Jakie są typowe i nietypowe szkody związane z pogodą?
- Gradobicie – opad atmosferyczny, który składa się z lodu:
najczęściej uszkodzenia dotyczą elementów pokrycia/poszycia dachowego, elementów szklanych lub z tworzyw sztucznych, np. świetlików, urządzeń klimatyzacji/wentylacji budynku;
- Piorun lub wyładowanie atmosferyczne (pośrednie lub bezpośrednie) uderzenie pioruna w mienie lub w otoczenie ubezpieczonego mienia powodujące zmianę stanu fizycznego w ubezpieczonym mieniu lub jego awarię.
Najczęściej uszkodzenia w takich szkodach polegają na naprawach elektroniki, wymianach podzespołów elektronicznych, automatyki lub systemów cctv.
- Deszcz nawalny/opad atmosferyczny – do typowych szkód z tego ryzyka należą najczęściej drobne szkody zalaniowe w stałych elementach wykończenia wnętrz lub deszcz i cofnięcie się wody z kanalizacji miejskiej następnie powodujące zalanie środków obrotowych lub wyposażenia.
- Szkody, takie jak huragan, trąba powietrzna, powódź, podtopienie lub osunięcie się ziemi wraz z wodą, to najczęściej szkody większe i bardziej wymagające pod kątem likwidacji, wtedy na sprawę trzeba spojrzeć szerzej lub podejść do niej w bardziej otwarty sposób.
Generalnie szkody typowe spowodowane pogodą to takie, które powstają w małym zakresie, aczkolwiek może jednak zdarzyć się, że szkoda początkowo z pozoru tylko typowa, niewielka w wartości, bywa ostatecznie bardzo trudna do zakończenia.
Może się też zdarzyć tak, że powstały w jej wyniku pozornie niewielki majątkowy uszczerbek występuje na nietypowym mieniu (o wartości do 50 000 zł w znaczeniu majątkowym), a w konsekwencji naprawa tego mienia pociąga za sobą konieczność oczekiwania na nowy element do naprawy kilka tygodni lub kilka miesięcy.
Sytuacja dodatkowo może się skomplikować, kiedy w polisie włączone są do programu ubezpieczeniowego takie produkty jak Business Interruption, a ubezpieczony nie posiada zapasów magazynowych czy miejsc zmian produkcji zastępczej.
W takich szkodach kluczowe z punktu widzenia procesu likwidacji szkody oraz interesów stron umowy ubezpieczenia są wyłącznie doświadczenie osób biorących udział w likwidacji szkody.
Takie szkody często sięgają wartości powyżej 10 lub 20 mln zł.
Do ułamka nietypowych działań lub scenariuszy, które może podejmować likwidator w procesie likwidacji szkody nietypowej, np. dużej szkody powodziowej, zaliczamy:
- Określenie najczarniejszych scenariuszy dla ubezpieczonego po szkodzie (najgorsze ryzyka następcze), największe zagrożenia;
- Dzielenie roszczeń, kosztów napraw i działań minimalizacji strat w podziale na ubezpieczone grupy ubezpieczonego mienia lub produkty, takie jak budynek i budowla, maszyny, wyposażenie, elektronika i automatyka, półprodukty i wyroby gotowe / zapasy magazynowe, linie technologiczne, instalacje wodne i kanalizacyjne, instalacja wentylacji, klimatyzacji i obiegu powietrza, instalacje elektryczne i zasilania awaryjne itd.;
- Określenie ścieżki i punktów krytycznych dla innych sekcji ubezpieczeń, jakie mogą wystąpić w szkodzie i przy procesie napraw;
- Ustalenie procesu zabezpieczenia mienia po szkodzie oraz czy istnieje możliwość napraw tymczasowych lub zastosowania rozwiązań przyspieszających naprawy docelowe (np. prace w nocy);
- Zwrócenie uwagi na jurysdykcje programów międzynarodowych;
- Kwestie związane z dostawami i dystrybucją alternatywną;
I wiele, wiele innych czynników, które trzeba czasem zauważyć już na początku zdarzenia i brać pod uwagę aż do momentu zakończenia procesu napraw czy likwidacji szkody i wydania decyzji przez ubezpieczyciela.
Często okazuje się, że najważniejszym do rozwiązania problemem jest zwykła chęć upewnienia się przez ubezpieczonego, że po szkodzie działa właściwie. Musimy pamiętać, że szkoda to zawsze sytuacja nietypowa, nienormalna.
Powinniśmy jednak pamiętać, iż likwidator szkody fizycznie nie jest obciążony odpowiedzialnością na takim samym poziomie jak właściciel uszkodzonego budynku, maszyny lub firmy. Może jednak być nieocenionym wsparciem już od początku zdarzenia, wskazując np. potencjalne rozwiązania dotyczące minimalizacji strat lub działań ratowniczych, jakie trzeba i należy podjąć po szkodzie.
Jeśli jednak chcemy zadbać o edukację i rozwój przynajmniej świadomości ubezpieczeniowej nas samych, która potem ułatwia proces likwidacji szkody pogodowej, to można byłoby tę wiedzę sprowadzić do kilku najważniejszych obszarów, tj.:
- co ubezpieczamy (jakie mienie, jakie grupy produktów);
- jak ubezpieczamy (w jakim systemie i zakresie);
- jak zabezpieczamy mienie przed szkodą (jakie musimy spełnić minima wymagań ubezpieczyciela oraz jakie są przepisy wynikające np. z prawa budowlanego);
- na jakich warunkach i sumach się ubezpieczamy (rodzaj ubezpieczonej wartości, rozszerzenia i limity oraz wyłączenia z odpowiedzialności ubezpieczeniowej);
- jak działamy po szkodzie i jakie są nasze obowiązki, ale też jakie są nasze przywileje wynikające z samego posiadania ubezpieczenia.
Nasza wiedza w powyższym zakresie mogłaby znacznie przyczynić się nie tylko do ograniczenia skutków powstania szkody, np. przez dbałość o oczyszczenie instalacji deszczowych z liści, ale też do spadku ryzyka występowania szkód w ogóle, np. poprzez posiadanie wałów przeciwpowodziowych czy murów oporowych albo zwyczajnie – poprzez posiadanie szczelnego i naprawianego odpowiednio remontowanego pokrycia dachowego można uniknąć strat na mieniu i działaniu firmy rzędu nawet kilku czy kilkunastu milionów.
Według mnie szkody pogodowe są jak życie – nigdy nie wiadomo, co nam przyniosą.
Paweł Adamczuk
starszy likwidator szkód majątkowych
lider Zespołu Likwidacji Szkód Majątkowych
Czynny w zawodzie od 2006 r.
