2023 był rokiem wytężonej pracy Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego, jak i samej KNF. Duża część działań instytucji dotyczyła rynku ubezpieczeń.
Z opublikowanego 30 lipca sprawozdania z działalności UKNF i KNF w 2023 roku wynika m.in., że w ramach rynku ubezpieczeniowego (według stanu na 31 grudnia) Komisja nadzorowała 53 krajowe zakłady ubezpieczeń lub reasekuracji, w tym 23 zakłady działu I, 2940 zakładów działu II oraz 1 zakład reasekuracji. Nadzorowi KNF podlegało 1432 brokerów ubezpieczeniowych, 64 brokerów reasekuracyjnych, a także 28 060 agentów ubezpieczeniowych oraz agentów oferujących ubezpieczenia uzupełniające.
Mniej agentów, więcej OFWCA
W 2023 roku w ramach prowadzenia rejestru agentów ubezpieczeniowych rozpatrzono łącznie 196 213 wniosków, w tym 8520 o wpis, 178 012 o zmianę danych objętych wpisem oraz 9681 o wykreślenie z rejestru. Według stanu na ostatni dzień roku w rejestrze wpisanych było ogółem 28 060 agentów, o nieco ponad tysiąc mniej niż 12 miesięcy wcześniej. W ich wpisach ujawnionych było 278 301 osób fizycznych wykonujących czynności agencyjne, tj. OFWCA (+15 tys. r/r). Z kolei w rejestrze brokerów zarejestrowanych było 1432 brokerów ubezpieczeniowych (1433 w 2022 r.) oraz 64 brokerów reasekuracyjnych (58 rok wcześniej). W 2023 roku w rejestrze dokonano 3269 zmian danych objętych wpisem.
KNF wydała także 44 zezwolenia na wykonywanie działalności brokerskiej w zakresie ubezpieczeń lub reasekuracji, w tym 21 zezwoleń osobom fizycznym oraz 23 zezwolenia osobom prawnym. W okresie objętym sprawozdaniem prowadzonych było 28 postępowań w sprawie cofnięcia zezwolenia na wykonywanie takiej działalności.
Zagraniczni pośrednicy chętnie działają w Polsce
W 2023 roku notyfikowano 275 pośredników ubezpieczeniowych mających zamiar prowadzenia działalności na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, zgłoszonych przez organy rejestrowe lub organy nadzoru krajów członków Unii Europejskiej, natomiast wobec 141 pośredników notyfikację wycofano. Ponadto zamiar prowadzenia działalności na terytorium innych niż RP państw UE zgłosiło 2 agentów ubezpieczeniowych oraz 8 brokerów posiadających zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej w zakresie ubezpieczeń.
Popularne świadczenie usług nad Wisłą
Według danych na 31 grudnia 2023 r., zgłoszenie zamiaru wykonywania działalności ubezpieczeniowej w Polsce na zasadzie swobody świadczenia usług dotyczyło łącznie 606 zakładów z państw członkowskich Unii Europejskiej oraz należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Z kolei zgłoszenie zamiaru wykonywania działalności poprzez oddział przedstawiły 4 zakłady życiowe, 19 majątkowych oraz 1 reasekuracji (w tym 2 zakłady notyfikowały działalność zarówno w zakresie ubezpieczeń życiowych, jak i majątkowych).
W 2023 roku do KNF wpłynęło 17 zawiadomień zagranicznych zakładów ubezpieczeń o zamiarze podjęcia transgranicznej działalności na zasadzie swobody świadczenia usług. Nikt nie miał zamiaru utworzyć oddziału w Polsce na zasadzie swobody przedsiębiorczości. Dodatkowo 24 zakłady z państw UE notyfikowały zamiar zmiany zakresu transgranicznej działalności ubezpieczeniowej prowadzonej na terytorium RP, zaś 13 zgłosiło zaprzestanie prowadzenia działalności w naszym kraju. Ponadto otrzymano 9 zawiadomień dotyczących unijnych ubezpieczycieli w zakresie zgłoszenia zamiaru przeniesienia całości lub części portfela ubezpieczeń do innego zakładu ubezpieczeń.
Szeroki zakres kontroli
W minionym roku nadzór przeprowadził 21 inspekcji, w ramach których odbyło się 14 kontroli oraz 7 wizyt nadzorczych, w tym czynności kontrolne w 8 zakładach ubezpieczeń na życie (5 kontroli oraz 3 wizyty nadzorcze) oraz 13 w zakładach ubezpieczeń osobowych i majątkowych (9 kontroli i 4 wizyty nadzorcze). Wszystkie postępowania miały charakter problemowy i obejmowały swym zakresem jedno lub dwa zagadnienia. Jedną z kontroli przeprowadzono na podstawie wniosku zagranicznego organu nadzoru. W 2023 roku przeprowadzono czynności kontrolne w zakresie m.in.:
- procesów likwidacji szkód lub spełniania świadczeń (wraz z weryfikacją formularzy samooceny stopnia wdrożenia rekomendacji dotyczących likwidacji szkód komunikacyjnych złożonych przez zakłady),
- wyceny rezerw techniczno-ubezpieczeniowych dla celów wypłacalności i dla celów rachunkowości,
- spełnienia wymogów dotyczących kapitałowego wymogu wypłacalności (SCR),
- reasekuracji.
W związku z ustaleniami poczynionymi w toku czynności kontrolnych wydano 122 zalecenia w celu zapewnienia zgodności działalności zakładu z przepisami prawa, statutu lub planem działalności, poprawy i wzmocnienia systemu zarządzania, zapobieżenia naruszaniu interesów ubezpieczających, ubezpieczonych i uprawnionych z umów ubezpieczenia oraz usunięcia nieprawidłowości stwierdzonych w procesie nadzoru.
OC głównym obszarem kontrowersji
Do najczęściej identyfikowanych problemów zaliczały się m.in. nieprawidłowości związane z prowadzeniem postępowania likwidacyjnego, w tym naruszenie art. 14 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, poprzez np. naruszenie terminów wypłaty odszkodowania. Innym rodzajem problemów były naruszenia interesów uprawnionych do odszkodowania z OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, w szczególności poprzez stosowanie w celu ustalenia odszkodowania metodą kosztorysową stawek za roboczogodzinę niebędących stawkami stosowanymi faktycznie przez warsztaty naprawcze działające na rynku lokalnym wyznaczonym przez miejsce zamieszkania poszkodowanego lub miejsce zdarzenia.
Dystrybutorzy pod lupą
W 2023 roku przeprowadzono czynności kontrolne w 15 podmiotach zajmujących się dystrybucją ubezpieczeń na podstawie ustawy o dystrybucji ubezpieczeń. Przeprowadzono 7 kontroli u agentów ubezpieczeniowych oraz 6 u brokerów ubezpieczeniowych. Sześć z tych postępowań kontrolnych (5 u brokera i 1 u agenta) miały charakter kompleksowy i obejmowały swym zakresem działalność pośrednika ubezpieczeniowego w zakresie jej zgodności z przepisami prawa. W przypadku 6 kontroli agentów ich zakresem objęto wybrane zagadnienia dotyczące czynności dystrybucji ubezpieczeń, w tym organizację i nadzór agenta nad wypełnianiem obowiązków informacyjnych wobec klienta oraz terminowym zgłaszaniem do zakładów ubezpieczeń zmian danych objętych wpisem do rejestru agentów. W ramach kontroli brokera objęto wybrane zagadnienie – wykonywanie czynności brokerskich przez osoby uprawnione.
Oprócz tego przeprowadzono także 2 kontrole w zakładach ubezpieczeń w zakresie korzystania z usług agentów. W związku z ustaleniami poczynionymi w toku czynności kontrolnych wobec dystrybutorów wydano 53 zalecenia w celu zapewnienia zgodności ich działalności z przepisami prawa, w tym 37 zaleceń dla agentów, 15 zaleceń dla brokerów i 1 zalecenie dla zakładu ubezpieczeń.
W roku 2023 w wyniku przeprowadzonej analizy zgłoszeń dotyczących działalności krajowych i zagranicznych zakładów ubezpieczeń oraz pośredników ubezpieczeniowych, w przypadku 6 zakładów działu I oraz 3 z działu II wydano zalecenia dostosowania działalności do przepisów ustawy o działalności ubezpieczeniowej, natomiast w przypadku 169 zgłoszeń skierowano wnioski o nałożenie kar pieniężnych na 12 zakładów działu II w związku z naruszeniem art. 14 ustawy o działalności ubezpieczeniowej.
(AM, źródło: KNF)
