Co roku w Polsce wydawanych jest kilkanaście, a może nawet kilkadziesiąt tysięcy stron nowego prawa, w większości prawa podatkowego. Ta ogromna liczba zmian sprawia wszystkim podatnikom, oraz przede wszystkim przedsiębiorcom i innym profesjonalnym uczestnikom rynku, wiele problemów.
Zgodnie z obowiązującą doktryną nie można uchronić się przed negatywnymi konsekwencjami niestosowania, złego stosowania lub nieznajomości prawa. Ale ryzyka te można minimalizować, korzystając z usług profesjonalnego doradztwa podatkowego dla firm oraz osób fizycznych.
Kto może świadczyć usługi doradztwa podatkowego
Od 10 sierpnia 2014 r., kiedy weszła w życie ustawa z 9 maja 2014 r. o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych (Dz.U. z 2014 r., poz. 768), zwana drugą ustawą deregulacyjną, czynności doradztwa podatkowego mogą wykonywać tzw. podmioty uprawnione, którymi zgodnie z przepisami ustawy o doradztwie podatkowym z 5 lipca 1996 r. (Dz.U. z 2011 r., poz. 213, tekst jednolity) są doradcy podatkowi, adwokaci, radcowie prawni oraz w ograniczonym zakresie także biegli rewidenci. Są nimi także inne podmioty, które mają kompetencje co do zasady niezastrzeżone do w/w podmiotów uprawnionych.
Doradztwo podatkowe
Czynności doradcy podatkowego mogą – zgodnie z ustawą – wykonywać tylko podmioty wpisane na listę doradców podatkowych prowadzoną przez Krajową Radę Doradców Podatkowych. Są to głównie osoby fizyczne wykonujące doradztwo, ale wpis taki muszą uzyskać także osoby prawne, np. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Nie wystarczy tylko zarejestrowanie osób fizycznych z tej spółki, także sama spółka prowadząca taką działalność musi uzyskać odrębny wpis na listę. I musi spełniać wiele dodatkowych warunków: np. większość członków zarządu spółki musi być doradcami, większość głosów w zgromadzeniu wspólników oraz w organach nadzoru musi przypadać doradcom podatkowym, w spółce akcyjnej występują tylko akcje imienne, a zbycie udziałów lub akcji wymaga zawsze zgody zarządu spółki.
Osoba fizyczna zgodnie z artykułem 6 ustawy o doradztwie podatkowym musi spełnić wszystkie warunki w niej wymienione, aby uzyskać wpis na listę.
Czym jest więc doradztwo podatkowe? Zgodnie z ustawą o doradztwie podatkowym, czynności doradztwa obejmują: udzielanie potrzebującym podmiotom (podatnikom, płatnikom) pomocy, wyjaśnień i opinii dotyczących ich obowiązków podatkowych i celnych oraz pomocy w zakresie egzekucji administracyjnej. Czynności te obejmują także prowadzenie dla nich ksiąg rachunkowych i ewidencji dla celów podatkowych.
Od 2020 r. do czynności tych należy także wykonywanie niezależnego audytu funkcji podatkowej.
Czyli jest to profesjonalne doradztwo dla przedsiębiorców, jak również zwykłych obywateli, jak odnaleźć się w ogromnej liczbie przepisów i ochronić swoje interesy przed uszczupleniem wynikającym z nałożonych kar lub zapłacenia nie zawsze koniecznych podatków. Ale to także ich ochrona przed prawnymi skutkami przewidzianymi dla podatników, płatników w prawie, za niedopełnienie bardzo wielu obowiązków podatkowych i celnych.
Doradcy podatkowi muszą przestrzegać wszystkich zasad i przepisów ograniczających wykonywanie zawodu. Nie mogą naruszać reguł niezależności, bezstronności i etyki zawodowej. Są zobowiązani do zachowania tajemnicy zawodowej w zakresie informacji zebranych w toku wykonywania czynności zawodowych. Przez pięć lat – nie licząc roku powstania – muszą przechowywać kopie wydanych opinii, audytu, wystąpień w imieniu klienta w sprawach podatkowych, a także o udzielonych poradach.
Nie mogą pracować na etacie w firmie, której doradzają, ale także prowadzić spraw podmiotów firm, w których pracowali lub które wcześniej kontrolowali lub w których wydawali decyzje administracyjne. Okres takiego zakazu to minimum trzy lata.
Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej
Doradca podatkowy zgodnie z ustawą o doradztwie podatkowym z 5 lipca 1996 r. (Dz.U. z 2011 r., poz. 213, art. 43, 44 i 46) podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu OC przy wykonywaniu czynności doradztwa podatkowego. W tym ubezpieczeniu ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłaty odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkody ponosi ubezpieczony albo osoba, na rzecz której zostanie zawarta umowa ubezpieczenia.
Obowiązek ubezpieczenia OC ciąży na doradcy podatkowym wykonującym zawód we własnym imieniu i na własny rachunek oraz tych doradcach, którzy są uczestnikami spółek niemających osobowości prawnej. Obowiązek taki posiadają także podmioty prawne uprawnione do wykonywania doradztwa podatkowego wpisane na listę doradców i one ponoszą odpowiedzialność za zatrudnionych doradców.
Adwokaci i radcowie prawni zatrudniający doradców podatkowych mają także obowiązek ich ubezpieczenia w zakresie odpowiedzialności cywilnej (art. 45 ustawy).
Zakres ochrony ubezpieczeniowej został szczegółowo określony w rozporządzeniu ministra finansów z 4 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotów wykonujących doradztwo podatkowe (Dz.U. z 2003 r., poz. 2065). Precyzuje ono, że ubezpieczeniem objęta jest odpowiedzialność doradcy za szkody wyrządzone w następstwie działania lub zaniechania ubezpieczonego podczas wykonywania czynności doradcy podatkowego w okresie trwania umowy ubezpieczenia. Czynności te zostały określone w artykule 2 ustawy o doradztwie podatkowym.
Podobnie jak w innych ubezpieczeniach odpowiedzialności zawodowej, odpowiedzialność cywilna nie obejmuje szkód: w stosunku do osób bliskich, po skreśleniu z listy doradców, powstałych na wskutek działań wojennych i podobnych oraz polegających na zapłacie kar umownych.
Odpowiedzialność i ubezpieczenie obejmują więc wszystkie szkody powstałe w wyniku działania lub zaniechania ubezpieczonego doradcy i nie ma możliwości umownego ograniczenia tej odpowiedzialności.
Minimalna suma gwarancyjna w tym ubezpieczeniu została ustalona na bardzo niskim poziomie 10 tys. euro. Stąd ubezpieczyciele – w ich mieniu dystrybutorzy ubezpieczeń – prawie zawsze proponują ubezpieczenie dodatkowe (nadwyżkowe) na dużo wyższe sumy gwarancyjne, ale w ramach tego rozporządzenia.
Ubezpieczenie jest wymagane jeden dzień wcześniej przed rozpoczęciem wykonywania doradztwa. Ubezpieczenie działa na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, a za dodatkową składką zakres ochrony ubezpieczeniowej może być rozszerzony na państwa Unii Europejskiej.
Składka ubezpieczeniowa jest ustalana indywidualnie, a jej wysokość zależy od: wysokości sumy gwarancyjnej, rocznej wartości przychodu ubezpieczonego, stażu ubezpieczeniowego i szkodliwości oraz zakresu terytorialnego.
Jak już wspomniano, obowiązkowe ubezpieczenie OC obejmuje tylko czynności doradztwa podatkowego. Dlatego doradca może się dodatkowo ubezpieczyć – ubezpieczenie uzupełniające – np. jeśli doradca wykonuje usługi inne niż podatkowe zobowiązania publiczne; w innej dziedzinie, np. działalności szkoleniowej, dydaktycznej, wydawniczej, świadczeniu usług rzeczoznawczych, usług związanych z ubezpieczeniami społecznymi i zdrowotnymi itd.
Ubezpieczeniem uzupełniającym jest także ubezpieczenie karnoskarbowe, które obejmuje dodatkowe koszty poniesione przez doradcę, np. koszty ochrony prawnej, koszty sądowe itd. Szczegółów tych ubezpieczeń, włączanych klauzul, należy szukać u konkretnych ubezpieczycieli w trakcie przygotowania ubezpieczenia na podstawie przeprowadzonego rozpoznania potrzeb klienta.
Występujący w naszym kraju brak stabilności systemu podatkowego, ciągłe zmiany w prawie podatkowym powodują, że działalność doradców podatkowych obciążona jest coraz większym ryzykiem i związaną z tym odpowiedzialnością. To potwierdza, że obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej jest w pełni uzasadnione. A że to ubezpieczenie nie zawsze pokrywa wszystkie występujące ryzyka, konieczne są jego rozszerzenia, ubezpieczenia nadwyżkowe oraz inne związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
O tym wszystkim muszą pamiętać dystrybutorzy przygotowujący to ubezpieczenie. Krajowa Rada Doradców Podatkowych posiada zawartą Umowę Generalną z jednym z ubezpieczycieli, gdzie jej członkowie – także w formie elektronicznej – mogą zawrzeć ubezpieczenie obowiązkowe.
Ale ubezpieczenia rozszerzające, nadwyżkowe, uzupełniające wymagają jednak często kontaktu z dobrym doradcą, dystrybutorem ubezpieczeń. Takie osoby są w Alwis & Secura.
dr Stanisław Kuta
doradca zarządu
Alwis & Secura
