Komisja Nadzoru Finansowego w lutym 2025 r. rozpoczęła konsultacje projektu rekomendacji dla zakładów ubezpieczeń dotyczących dystrybucji ubezpieczeń z zainteresowanymi podmiotami i instytucjami. Jest to dokument zawierający zalecenia ze strony organu nadzoru. Konsultacje trwają do 26 maja 2025 r.
Dotychczas wydano podobne rekomendacje dla sektora ubezpieczeniowego, w zakresie: dobrych praktyk w bancassurance, likwidacji szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych, w procesie wypłaty zadośćuczynienia z tytułu szkody niemajątkowej z umów ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, oceny odpowiedzialności ubezpieczyciela na życie w przypadku produktów z elementem inwestycyjnym oraz co do systemu zarządzania ryzykiem.
Perspektywa zakładów ubezpieczeń
Rekomendacje zalecają kontrolę zarządu zakładu ubezpieczeń nad dystrybucją ubezpieczeń, wprowadzenie obowiązku kontroli/nadzoru czynności dystrybucyjnych oraz oczywisty obowiązek powierzania dystrybucji ubezpieczeń wyłącznie osobom po przeszkoleniu. Nie sposób nie mieć wrażenia, że są to truizmy.
Niezrozumiałe jest nakazanie wykonywania czynności dystrybucyjnych wyłącznie przez pracowników – oczywiste jest, że zgodnie z właściwymi przepisami agenci ubezpieczeniowi prowadzą działalność gospodarczą, nie mówiąc już o brokerach. Jest to najpewniej niedokładność terminologiczna (w prawie polskim pracownik to osoba zatrudniona na podstawie stosunku pracy) – chodzi raczej o osoby zawodowo wykonujące czynności na rzecz zakładu ubezpieczeń na każdej podstawie.
Dalej w rekomendacjach wskazuje się już, że dla zapewnienia efektywnego systemu kontroli wewnętrznej zakład ubezpieczeń powinien objąć procesami kontrolnymi zarówno dystrybucję ubezpieczeń wykonywaną przez pracowników, jak i współpracę z pośrednikami ubezpieczeniowymi i przedsiębiorcami.
W rekomendacjach jak mantrę powtarza się pojęcie regulacje wewnętrzne oraz rozwiązania techniczno-organizacyjne, nakazując tworzenie takich wewnętrznych dokumentów w zakresie różnorakich aspektów objętych rekomendacjami. Regulacje takie przykładowo mają obowiązywać w zakresie wynagradzania pracowników. Zasadą naczelną jest, że system wynagradzania pracowników nie może być sprzeczny z interesem klientów. Zasada ta oraz wyjaśnienia szczegółowe pod tą zasadą pozostawiają wiele niewiadomych. Najpewniej powinno to oznaczać w ogóle rezygnację z modelu wynagradzania agenta wyłącznie prowizyjnie.
Ponadto, sprzedawane produkty ubezpieczeniowe mają dawać wydatną ochronę klientom. Zakazuje się przedstawiania im propozycji ubezpieczeń, które nie są im potrzebne zgodnie z ich wymaganiami i potrzebami. Należy zadać sobie pytanie, czy taka rekomendacja faktycznie ukróci „wciskanie” niepotrzebnych produktów ubezpieczonym dla wynagrodzenia prowizyjnego.
Perspektywa brokerów ubezpieczeniowych
Rekomendacje wprowadzają obowiązek posiadania regulacji wewnętrznych oraz rozwiązań techniczno-organizacyjnych w zakresie współpracy z brokerami. Zakład podejmuje współpracę po weryfikacji dokumentu pełnomocnictwa udzielonego przez klienta.
Wprowadza się formułę, że zasady wynagradzania brokera przyjęte przez zakład ubezpieczeń uwzględniają specyfikę działalności brokerskiej. Współpraca z brokerem musi być udokumentowana. Wydaje się zatem, że z punktu widzenia brokerów ubezpieczeniowych nie wskazuje się nic szczególnie odkrywczego.
Perspektywa agentów ubezpieczeniowych
Rekomendacje obejmują wprowadzenie stałego nadzoru nad agentem pod kątem spełniania przez niego wymogów wpisu do rejestru oraz aktualizowania danych w rejestrze agentów. Dodatkowo, zaleca się weryfikowanie ubezpieczenia OC multiagentów.
Nie będzie mile widziane współpracowanie z agentami, którzy wykonują czynności agencyjne przy pomocy podmiotów innych niż osoba fizyczna, o której mowa w art. 19 ust. 1 i 2 ustawy o dystrybucji ubezpieczeń.
Zakład ubezpieczeń ma mieć obowiązek nadzorowania agentów w zakresie uzyskania przez nich od klienta informacji służących do określenia jego wymagań i potrzeb co do ochrony ubezpieczeniowej oraz w zakresie analizy i oceny tych informacji w celu zaproponowania klientowi umowy ubezpieczenia zgodnej z jego wymaganiami i potrzebami.
Ponadto ma uzyskiwać od agentów informacje o skargach, reklamacjach, a jeżeli to agenci są obowiązani do ich rozpatrywania, także informacje o sposobie rozpatrzenia skargi/reklamacji.
Zgodnie z rekomendacjami, zakład powinien pozyskiwać od agentów oświadczenia składane przez klientów na piśmie albo trwałym nośniku, w związku z zawieranymi umowami.
Wskazuje się, że wprowadzone powinny być regulacje wewnętrzne oraz rozwiązania techniczno-organizacyjne dotyczące wynagradzania agentów, a także sposób tego wynagrodzenia nie powinien być sprzeczny z obowiązkiem działania zgodnie z najlepiej pojętym interesem klienta.
Podsumowanie
Rekomendacje nie będą stanowić rewolucji na rynku dystrybucji ubezpieczeń. Często jest to powtórzenie wymogów ustawowych albo standardów już dawno powszechnie przestrzeganych lub przynajmniej wymaganych u kluczowych graczy rynkowych. Być może część zakładów ubezpieczeń będzie musiało opracować dodatkowo albo na nowo pewne akty prawne wewnętrzne, względnie dostosować zasady wynagradzania agentów ubezpieczeniowych albo sposób komunikacji i nadzoru nad agentami.
Pamiętać należy, że obecnie akt ten jest jedynie projektem. Na ostateczną wersję dokumentu trzeba będzie poczekać. Po jego uchwaleniu warto przeprowadzić audyt procedur w celu upewnienia się, że są one zgodne z tymi rekomendacjami.
Waldemar Szubert
kancelaria Ryszewski Szubierajski
