W ramach prac nad przeglądem Dyrektywy Insurance Distribution Directive (IDD) 12 listopada ubiegłego roku EIOPA opublikowała kwestionariusz dotyczący jej stosowania. Skoro nadszedł czas na przegląd, stosowne wydaje się pytanie, czy Dyrektywa osiągnęła swoje ambitne cele, jeśli chodzi o ochronę klienta. A może raczej należałoby pytać, czy rzeczywiście można było oczekiwać, że takie cele zrealizuje? – pyta Paweł Napiórkowski, Aegon
Rekomendacja to jeszcze nie doradztwo
Ciekawym zagadnieniem jest kwestia, które konkretnie elementy Dyrektywy zostały uwzględnione w ramach kwestionariusza. Może to stanowić pewną wskazówkę, jakie obszary EIOPA może uważać za wymagające dalszych prac. Jednym z tych zagadnień jest model sprzedaży ubezpieczeniowych produktów inwestycyjnych, który został już wcześniej zidentyfikowany jako mający istotne znaczenia dla zapewnienia bezpieczeństwa konsumentów na rynku produktów ubezpieczeniowych.
Przypomnę, że Dyrektywa dla dystrybucji wszystkich produktów wprowadza ogólny wymóg badania potrzeb oraz działania w najlepiej pojętym interesie klientów („demand-and-need test”). Natomiast dla produktów o charakterze inwestycyjnym wprowadza obowiązek przedstawienia klientowi dodatkowej rekomendacji – w reżimie świadczenia doradztwa („suitability test”) bądź tradycyjnej sprzedaży opartej na decyzji dobrze poinformowanego klienta („appropriateness test”).
Co ważne, daleko idące obowiązki dotyczące dystrybucji produktów inwestycyjnych w ramach realiów rynku polskiego zostały umiejscowione w systemie sprzedaży opartej na decyzji należycie poinformowanego klienta, a nie w systemie doradztwa (zatem „appropriateness test”). Wbrew nazwie „rekomendacja” udzielana klientowi nie jest jeszcze doradztwem. Zgodnie z możliwościami przewidzianymi w Dyrektywie taką rekomendację należy traktować jako swego rodzaju „najwyższą formę” standardu informacji, która umożliwia klientowi podjęcie świadomej decyzji.
Tym samym jeden z kluczowych mechanizmów wprowadzony w ramach Dyrektywy IDD przez swoje skomplikowanie i brak pewnej elementarnej intuicyjności nie sprzyja osiągnięciu celu zakładającego znaczącą poprawę ochrony konsumenta.
Skuteczność Dyrektywy
Jest to tylko pewien przykład, zakres Dyrektywy jest bowiem szeroki i trudno byłoby omówić wszystkie problemy związane z jej mechanizmami i ich implementacją. Natomiast podpierając się tym przykładem i bazując na doświadczeniach rynku polskiego, wydaje się, że sama Dyrektywa nadal pozostaje mechanizmem kierunkowym, którego skuteczność bez dodatkowych działań ze strony organów krajowych pozostaje ograniczona. Bardzo pouczający jest w tym zakresie raport przygotowany przez EIOPA w ramach monitorowania stosowania Dyrektywy. Dotyczy on sankcji za naruszenia przepisów Dyrektywy, ale bardzo duże różnice pomiędzy poszczególnymi krajami potwierdzają pośrednio tezę o kluczowym znaczeniu krajowej implementacji dla skuteczności całego systemu.
Z pewnością wiele pracy zostało wykonane i bezsprzecznie z formalnego punktu widzenia dystrybucja produktów ubezpieczeniowych wygląda aktualnie inaczej, ale skutki samej Dyrektywy są na polu rzeczywistej ochrony klientów ograniczone.
Tym bardziej ciekawe będzie obserwowanie, do jakich konkluzji dojdzie EIOPA w ramach przeglądu Dyrektywy. Jakie mamy zatem opcje, zakładając, że stan obecny z perspektywy celów Dyrektywy nie jest satysfakcjonujący? Odwrót od regulacji realnie nie wchodzi w grę. Pozostaje zatem dalsza ewolucja systemu dystrybucji produktów ubezpieczeniowych, czy to poprzez zmiany w samej Dyrektywie, czy też poprzez zwiększenie nacisków organów nadzoru. Wydaje się, że z perspektywy ochrony klientów pierwszy kierunek jest najbardziej prawdopodobny, natomiast drugi najbardziej pożądany.
Kwestionariusz dotyczący stosowania Dyrektywy:
https://www.eiopa.europa.eu/content/survey-a…
Raport EIOPA w ramach monitorowania stosowania Dyrektywy:
https://www.eiopa.europa.eu/content/report-sanctions-…
Paweł Napiórkowski, radca prawny, związany z branżą ubezpieczeniową od początku kariery, od kilku lat realizujący funkcję compliance w ramach Grupy Aegon
(am)
