Zdaniem 57% respondentów ryzyko nieprawidłowości w instytucjach finansowych nie zmieniło się w porównaniu do okresu przed pandemią. 38% badanych uważa, że teraz trudniej im dochodzić roszczeń. Zwiększona ostrożność spowodowała, że 75% ankietowanych zaostrzyło zasady udzielania finansowania – wynika z najnowszego raportu „Nadużycia w sektorze finansowym” opracowanego przez Związek Przedsiębiorstw Finansowych i EY.
Dla 57% respondentów ryzyko nieprawidłowości nie zmieniło się w porównaniu do okresu przed pandemią. Wskaźnik ten jest o 16 pkt proc. wyższy niż w poprzedniej edycji badania. 37% uważa, że ryzyko wzrosło (- 5 pp.), a 6% twierdzi, że zmalało (-11 pp.).
38% badanych zapytanych o największe trudności w walce z nadużyciami spowodowane Covid-19 podało utrudnione dochodzenie roszczeń, 20% – utrudniony kontakt z klientem, a 13% – nowe schematy oszustw. Natomiast 22% respondentów nie zauważyło wpływu Covid-19 na walkę z nadużyciami.
– Najczęściej wskazywane w naszym badaniu utrudnione dochodzenie roszczeń jest naturalną konsekwencją zmiany sposobu funkcjonowania gospodarki, administracji państwowej i sądów. Nie zdumiewa także wskazanie, że to utrudniony kontakt z klientem był jednym z najważniejszych problemów, z którym musiały się zmagać instytucje finansowe. Postępująca digitalizacja spowodowała wzrost nowych schematów oszustw – mówi Mariusz Witalis, partner kierujący Działem Zarządzania Ryzykiem Nadużyć EY, lider praktyki w Europie Centralnej i Środkowowschodniej.
Pandemia odbiera apetyt na ryzyko
75% respondentów uważa, że zwiększeniu uległa restrykcyjność udzielania finansowania nowym i obecnym klientom. Badani deklarują, że zwiększyli także liczbę i zakres kontroli klientów.
47% ankietowanych wskazało, że najczęstszym źródłem informacji o nieprawidłowościach są pracownicy instytucji finansowej. Fakt, że pracownicy stanowią najlepsze źródło wiedzy o nieprawidłowościach, oraz to, że do niedawna nie mogli oni liczyć na żadną ochronę prawną przed ewentualnym odwetem ze strony pracodawcy lub innych zatrudnionych, skłonił organy europejskie do opracowania rozwiązań chroniących sygnalistów.
– W Polsce aktualnie procedujemy projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenie prawa, który stanowi implementację Dyrektywy UE 2019/1937. To ważny akt prawny, który wprowadzi instytucję „sygnalisty” na stałe do polskiego porządku prawnego. Prawo będzie chronić osoby zgłaszające naruszenia, a przedsiębiorcy będą zobowiązani do stworzenia wewnętrznych procedur przyjmowania i załatwiania takich zgłoszeń. Domniemam, że po wejściu w życie tego aktu prawnego zwiększy się jeszcze skala sygnalizacji naruszeń płynąca z wewnątrz firm, co zapewne zweryfikujemy już w kolejnych edycjach naszego badania – mówi Marcin Czugan, prezes zarządu ZPF.
Wyłudzenia największym zagrożeniem
Najczęściej zgłaszanymi przez sygnalistów typami nadużyć były wyłudzenia produktów kredytowych i pożyczek oraz nadużycia wewnętrzne – były one przedmiotem zgłoszenia w 43% przypadków. W badaniu z 2020 r. tylko 4% respondentów wskazało na nadużycia wewnętrzne jako na przedmiot zgłoszenia. Natomiast w tym roku odnotowano 27% takich wskazań. W ocenie autorów badania jest to efekt zwiększenia poziomu świadomości pracowników i ich zaufania do pracodawcy.
Instytucje finansowe w walce z nadużyciami wykorzystują wiele technik opartych na technologii oraz specjalistycznych kompetencjach ludzi. Co trzecia pytana instytucja na przestrzeni ostatniego roku w większym stopniu zaczęła korzystać z usług świadczonych przez zewnętrzne firmy, takie jak dostawcy infrastruktury IT, doradcy biznesowi oraz dostawcy usług związanych z bezpieczeństwem. Podobnie jak przed rokiem, preferowane są metody prewencyjne oraz działania podejmowane przez wewnętrzne zespoły ekspertów ds. walki z nadużyciami. Najbardziej efektywnej metody przeciwdziałania nadużyciom w instytucjach finansowych, czyli czynności podejmowanych przez samodzielny zespół wewnętrzny zajmujący się wykrywaniem i zwalczaniem nieprawidłowości, nie stosuje 25% ankietowanych banków.
O badaniu:
Badanie „Nadużycia w sektorze finansowym” to cykliczny projekt realizowany od 2009 roku przez ZPF i firmę EY. Jego celem jest zobrazowanie i monitorowanie zmian zjawiska nadużyć występujących w instytucjach działających w różnych sektorach rynku usług finansowych w Polsce. W raporcie poruszane są tematy aktualne z punktu widzenia specjalistów zajmujących się zapobieganiem nadużyciom. Raport powstający w oparciu o wyniki badania przedstawia obserwacje i wnioski istotne w kontekście podnoszenia poziomu ochrony profesjonalnych uczestników rynku finansowego przed wyłudzeniami i oszustwami.
Badanie zostało przeprowadzone w formie anonimowej ankiety prowadzonej od czerwca do września 2021 roku wśród banków, instytucji pożyczkowych (37%), firm leasingowych (25%) i dodatkowo zakładów ubezpieczeń, firm z sektora pośrednictwa finansowego oraz firm z branży fintech.
(AM, źródło: ZPF)
