W poniedziałek 3 lutego 2025 r., podczas Konferencji EEC Trends odbył się panel dyskusyjny „Nowa energia”, który zgromadził czołowych ekspertów z sektora energetycznego, finansowego i ubezpieczeniowego.
Wśród uczestników znaleźli się: Mikołaj Budzanowski, prezes zarządu EIT InnoEnergy Central Europe, Krzysztof Dresler, wiceprezes PKO Banku Polskiego, Andrzej Jarczyk, prezes TUW PZUW, Dorota Jeziorowska, dyrektorka Polskiego Towarzystwa Energetyki Cieplnej, Bartosz Krysta, wiceprezes ds. handlowych Enea SA, Agnieszka Okońska, wiceprezeska Polskich Sieci Elektroenergetycznych SA, oraz Olga Sypuła, Country Manager European Energy Polska. Dyskusję moderował Marek Tejchman, zastępca redaktora naczelnego „Dziennika Gazety Prawnej”.
W centrum rozmowy znalazło się przyspieszenie inwestycji w odnawialne źródła energii oraz konieczność gruntownej przebudowy sektora energetycznego w Polsce. Eksperci wskazywali na rosnące wyzwania związane z wygaszaniem elektrowni węglowych i budową nowych źródeł mocy, podkreślając, że proces ten nie sprowadza się jedynie do aspektów technologicznych czy finansowych, ale wymaga kompleksowego zarządzania ryzykiem. Ubezpieczenia, choć rzadko pojawiają się w pierwszej linii dyskusji o transformacji, okazują się istotnym elementem bezpieczeństwa finansowego i operacyjnego tego procesu.
Ubezpieczanie węgla: między odpowiedzialnością a globalnymi trendami
Mimo że w debacie publicznej transformacja energetyczna wydaje się kwestią przesądzoną, rzeczywistość gospodarcza jest znacznie bardziej skomplikowana. Węgiel, choć stopniowo wypierany, wciąż odgrywa istotną rolę w polskim systemie energetycznym. Pięć lat temu ok. 25% składek TUW PZUW pochodziło z wydobycia węgla, obecnie ten udział spadł do 18%, mimo iż nominalnie wartość składek pozostaje na podobnym poziomie. To oznacza, że sektor nie kurczy się tak szybko, jak mogłoby się wydawać, a związane z nim ryzyka nie znikają – wręcz przeciwnie, w wielu przypadkach stają się jeszcze większym wyzwaniem.
Andrzej Jarczyk zwrócił uwagę na trudności związane z dostępem do reasekuracji dla tego segmentu rynku. Polskie firmy ubezpieczeniowe muszą szukać partnerów poza Europą, gdyż większość międzynarodowych reasekuratorów wycofała się z tego obszaru.
– Dzisiaj my jako Grupa PZU w zasadzie jesteśmy jedynym ubezpieczycielem, który interesuje się branżą tradycyjną. W Europie nikt już nie chce ubezpieczać węgla – głównie z powodów wizerunkowych i regulacyjnych. To zmusza nas do poszukiwania reasekuratorów również na innych kontynentach – podkreślił.
Nie jest to jednak wyłącznie kwestia polityki korporacyjnej ubezpieczycieli. Jak zaznaczył Andrzej Jarczyk, państwa zachodnie – takie jak Niemcy, Francja czy Belgia – nie mają już praktycznie na swoich rynkach aktywnych kopalni i elektrowni węglowych, co naturalnie wpłynęło na ich podejście do ubezpieczania tego sektora.
– Ich sytuacja jest inna niż nasza. W Polsce transformacja dopiero się dokonuje, więc nadal mamy realną potrzebę ubezpieczania tych obiektów i ich infrastruktury – dodał.
Mimo malejącego udziału węgla w miksie energetycznym związane z nim ryzyka nie znikają. Wypadki w kopalniach, eksplozje, pożary czy zalania to wciąż codzienność, a ich konsekwencje są kosztowne.
– Niedawno jedna ze spółek górniczych otrzymała od nas 150 mln zł odszkodowania za poważne zalanie – przypomniał Andrzej Jarczyk.
Odnawialne źródła energii: obietnica stabilności czy nowa fala ryzyka?
Eksperci podkreślali, że wraz z wygaszaniem sektora węglowego OZE staje się naturalnym kierunkiem rozwoju energetyki. Ubezpieczyciele są tutaj znacznie bardziej otwarci – inwestycje w fotowoltaikę czy farmy wiatrowe można ubezpieczać w Europie bez większych problemów. Nie oznacza to jednak, że jest to rynek wolny od wyzwań.
W przypadku morskich farm wiatrowych, podstawowym problemem są warunki eksploatacyjne – sól morska, silne wiatry i duże obciążenia infrastruktury stwarzają zupełnie nowe ryzyka. Dla ubezpieczycieli oznacza to konieczność opracowania zupełnie nowych modeli ochrony, uwzględniających inżynieryjne aspekty działania tych instalacji.
– To są ogromne moce, potężne struktury funkcjonujące w skrajnych warunkach. Ale w tym sektorze, inaczej niż w przypadku węgla, nie mamy problemu z reasekuracją – Europejczycy chętnie to ubezpieczają – zauważył Andrzej Jarczyk.
Energetyka jądrowa: największe wyzwanie ubezpieczeniowe przyszłości
Największą niewiadomą w kontekście ubezpieczeń energetycznych jest rozwój polskiej energetyki jądrowej. Budowa elektrowni jądrowych to nie tylko wyzwanie technologiczne, ale również prawne i reasekuracyjne. Polska, jako sygnatariusz Konwencji Wiedeńskiej, podlega innemu reżimowi ubezpieczeniowemu niż Stany Zjednoczone, które funkcjonują w ramach porozumienia CSC.
– To rodzi pytania o międzynarodowe umowy reasekuracyjne i warunki polis. Musimy mieć pewność, że nowe elektrownie będą właściwie zabezpieczone, zarówno pod kątem ryzyka samej budowy, jak i odpowiedzialności cywilnej – podkreślił Andrzej Jarczyk. Już teraz trwają prace nad stworzeniem ubezpieczeniowego poolu nuklearnego, czyli mechanizmu, w ramach którego grupa ubezpieczycieli i reasekuratorów zgadza się ubezpieczać wspólne ryzyko.
– Atom pojawi się w Polsce za dziesięć lat, ale my już dziś budujemy związki ubezpieczycieli, którzy będą to ryzyko rozpraszać po całym świecie – dodał.
Ubezpieczenia jako fundament transformacji energetycznej
Dyskusja podczas „Nowej energii” jednoznacznie pokazała, że ubezpieczyciele nie mogą już stać w cieniu transformacji – muszą stać się jej aktywnym uczestnikiem. Węgiel nadal wymaga nowych modeli reasekuracji, OZE potrzebuje ochrony przed dynamicznie rosnącymi ryzykami, a przyszłość energetyki jądrowej niesie ze sobą wyzwania, do których branża musi się przygotować już dziś.
– Szybkość dostosowania naszych modeli działania do nowej rzeczywistości może mieć wpływ na tempo i skuteczność całego procesu transformacji – podsumował Andrzej Jarczyk. Polska energetyka stoi przed gigantycznym wyzwaniem, a ubezpieczenia mogą pomóc w ich realizacji.
Aleksandra E. Wysocka
