Gwarancje ubezpieczeniowe mogą być bardzo atrakcyjnym produktem dla przedsiębiorstw ubiegających się o środki z Krajowego Planu Odbudowy (KPO) – zarówno na etapie przetargowym, jak i w fazie realizacji inwestycji finansowanych z tych funduszy. Mogą bowiem być stosowane jako zabezpieczenie w formie wadium.
Wydatkowanie środków z KPO – jako że są to fundusze publiczne – podlega rygorystycznym zasadom transparentności i bezpieczeństwa, podobnie jak w zamówieniach publicznych. Oznacza to m.in. obowiązek stosowania zabezpieczeń w postaci wadium (na etapie składania ofert), zabezpieczenia należytego wykonania umowy czy zabezpieczenia zwrotu zaliczki (jeśli występuje przedpłata).
Wadium to nieodłączny element postępowania przetargowego, który pełni funkcję zabezpieczenia interesów zamawiającego. Choć jego wniesienie może być wymagane zgodnie z ustawą Prawo zamówień publicznych, wykonawca ma swobodę w wyborze formy, w jakiej zabezpieczenie to zostanie przedstawione. Warto wiedzieć, jakie korzyści niesie za sobą wybór wadium w formie niepieniężnej, w szczególności gwarancji ubezpieczeniowej.
Czym jest wadium?
Wadium to środek zabezpieczający składany przez wykonawcę w ramach postępowania przetargowego. Jego głównym celem jest zagwarantowanie, że wykonawca dotrzyma warunków przetargu i podpisze umowę z zamawiającym. W przypadku wycofania się z postępowania lub uchylenia od podpisania umowy zamawiający ma prawo zatrzymać wadium jako rekompensatę.
Wadium może być wniesione w formie pieniężnej, np. przelewu na konto zamawiającego, lub w formie dokumentacyjnej, takiej jak gwarancja bankowa, ubezpieczeniowa lub poręczenie. Każda z tych form jest równoważna z punktu widzenia zamawiającego, jednak dla wykonawcy mogą się znacznie różnić pod względem wpływu na płynność finansową i możliwości operacyjne firmy.
W 2024 r. na zlecenie UNIQA zostało przeprowadzone badanie wśród mikro- i małych przedsiębiorstw, świadczących usługi budowlane na rzecz podmiotów prawnych. Według badania aż 71% z tych firm, biorąc udział w przetargach, spotkało się z koniecznością wniesienia wadium.
Wadium pieniężne a niepieniężne
Wybór formy wniesienia wadium to decyzja strategiczna. Wpłata gotówki na rachunek zamawiającego jest prosta, ale oznacza zamrożenie środków finansowych. W przypadku firm startujących w wielu przetargach jednocześnie suma zablokowanych kwot może znacząco ograniczyć możliwości inwestycyjne i obrotowe. Po zakończeniu postępowania środki te są co prawda zwracane z odsetkami, ale wykonawca musi się liczyć z utratą możliwości ich wykorzystania przez cały okres związania ofertą.
Zupełnie inaczej wygląda sytuacja w przypadku wadium w formie niepieniężnej, np. gwarancji ubezpieczeniowej. Jest to dokument wystawiany przez zakład ubezpieczeń, który zobowiązuje się do wypłaty określonej kwoty na rzecz zamawiającego, jeśli wykonawca nie wywiąże się z obowiązków wynikających z postępowania. Wybór wadium w formie gwarancji daje wykonawcy możliwość swobodnego zarządzania swoim środkami finansowymi, zwiększa szanse na pozyskanie nowych kontraktów, a co za tym idzie, na rozwój firmy.
Rola zamawiającego i zabezpieczenia w zamówieniach publicznych
Zamówienia publiczne są istotnym mechanizmem funkcjonowania gospodarki, w którym instytucje publiczne – urzędy, agencje, jednostki samorządu – zlecają odpłatne dostawy, usługi czy roboty budowlane. Głównym celem tych procedur jest zapewnienie uczciwej konkurencji oraz uzyskanie jak najlepszych warunków współpracy.
Zamawiający, jako organizator postępowania, zobowiązany jest do przestrzegania przejrzystych zasad wyboru wykonawcy oraz zabezpieczenia interesów publicznych. Stosuje w tym celu różne formy zabezpieczeń: od wadium, przez zabezpieczenie należytego wykonania umowy, aż po zabezpieczenie zwrotu zaliczki. Wszystkie te instrumenty mają jedno zadanie – chronić zamawiającego przed nieuczciwymi wykonawcami i umożliwić sprawne dochodzenie roszczeń bez konieczności sięgania po długotrwałe procedury sądowe.
Elastyczność dla wykonawcy
Na każdym etapie postępowania wykonawca może dostosować formę zabezpieczenia do swojej sytuacji. W trakcie realizacji umowy istnieje możliwość zmiany formy zabezpieczenia – np. z gotówki na gwarancję ubezpieczeniową – pod warunkiem zachowania ciągłości zabezpieczenia i jego wymaganej wartości.
Poręczenia i gwarancje są wystawiane przez instytucje posiadające odpowiednie uprawnienia, takie jak banki, zakłady ubezpieczeń czy instytucje współpracujące z Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości. Każda z tych form może być wykorzystana, o ile spełnia wymagania określone w dokumentacji przetargowej.
Podsumowanie
Wadium w formie niepieniężnej, szczególnie w postaci gwarancji ubezpieczeniowej, to rozwiązanie korzystne dla wykonawców, którzy chcą zachować płynność finansową, zwiększyć swoje szanse w przetargach oraz zbudować silną, wiarygodną pozycję na rynku zamówień publicznych. To także narzędzie pozwalające efektywniej zarządzać zasobami i skupić się na rozwoju firmy, zamiast na blokowaniu środków pieniężnych na kontach zamawiających.
Dzięki wsparciu doświadczonych partnerów, takich jak UNIQA, uzyskanie gwarancji staje się procesem szybkim, wygodnym i przystępnym – zarówno dla małych, jak i dużych przedsiębiorstw.
Izabela Nowak
dyrektorka Działu Gwarancji, Budownictwa i Energetyki w UNIQA
Główne zalety gwarancji ubezpieczeniowej
- Zachowanie płynności finansowej
Gwarancja ubezpieczeniowa nie wymaga blokowania środków na rachunku bankowym. Oznacza to, że wykonawca może swobodnie zarządzać swoim kapitałem i inwestować go w inne obszary działalności. - Możliwość udziału w wielu przetargach jednocześnie
Bez konieczności angażowania gotówki w każde postępowanie, firma może startować w większej liczbie przetargów. To z kolei zwiększa szanse na pozyskanie kontraktów i rozwój działalności. - Brak wpływu na zdolność kredytową
W przeciwieństwie do gwarancji bankowej, która często traktowana jest jako forma zobowiązania kredytowego, gwarancja ubezpieczeniowa nie wpływa na zdolność kredytową firmy ani nie obciąża jej bilansu. - Budowanie wiarygodności
Sam fakt uzyskania gwarancji świadczy o wiarygodności wykonawcy. Zakład ubezpieczeń przed wystawieniem dokumentu dokonuje analizy sytuacji finansowej i wiarygodności kontrahenta, co dla zamawiającego stanowi dodatkowe potwierdzenie jego rzetelności. - Szybkość i prostota uzyskania
Firmy ubezpieczeniowe, takie jak UNIQA, oferują możliwość zakupu gwarancji online, minimalizując formalności. Często wystarczy kilka kliknięć, by zdobyć dokument niezbędny do udziału w przetargu. Dodatkowo oferowane jest wsparcie merytoryczne, co upraszcza cały proces.
