Od 2016 r. obowiązują przepisy dotyczące podatku od niektórych instytucji finansowych (PIF). Danina obciąża instytucje finansowe, w tym m.in. zakłady ubezpieczeń czy banki. Podstawą opodatkowania PIF jest wartość aktywów podatnika.
Od samego początku przepisy budziły liczne wątpliwości interpretacyjne, w szczególności w zakresie kalkulowania podatku przez podmioty funkcjonujące w ramach grup kapitałowych, co dotyczyło również ubezpieczycieli.
W ostatnim czasie do Sejmu wpłynął Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych oraz ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz ustawy – Prawo ochrony środowiska (Druk nr 2767).
Rządzący postanowili wprowadzić modyfikacje w zakresie kalkulowania podstawy opodatkowania, a konkretnie wyłączyć z podstawy opodatkowania wartość określonych rodzajów aktywów.
Planowane zmiany w podatku od aktywów
Aktualna treść ustawy o PIF przewiduje obniżenie podstawy opodatkowania PIF o wartość aktywów w postaci skarbowych papierów wartościowych (m.in. obligacji skarbowych). Warto zwrócić natomiast uwagę, że preferencja nie obejmuje wszystkich kategorii podatników PIF, odnosi się bowiem wyłącznie do banków krajowych, oddziałów banków zagranicznych i instytucji kredytowych oraz SKOK-ów. Ubezpieczyciele nie mają więc możliwości pomniejszenia podstawy opodatkowania o wartość posiadanych obligacji skarbowych.
Zaproponowana nowelizacja przewiduje rozszerzenie niniejszego przepisu. Po zmianie wyłączenie z podstawy opodatkowania PIF, oprócz papierów skarbowych, będzie obejmowało dodatkowo finansowe papiery wartościowe ustawowo gwarantowane przez skarb państwa. Gwarancjami skarbu państwa obejmowane są papiery wartościowe wyemitowane na potrzeby realizacji przedsięwzięć istotnych z perspektywy państwa. Do tej kategorii można zaliczyć przykładowo obligacje wyemitowane na potrzeby różnego rodzaju programów rządowych realizowanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego lub Polski Fundusz Rozwoju SA.
Jak słusznie wskazane zostało w treści uzasadnienia do nowelizacji, uwzględnianie wartości tego rodzaju instrumentów PIF wiąże się z koniecznością zwiększenia ich oprocentowania przez emitujące je podmioty o wysokość tego podatku. Efektywnie koszty z tym związane ponosi skarb państwa. Uwzględnianie tego rodzaju instrumentów w podstawie opodatkowania PIF jest więc niezasadne.
Wyłączona z opodatkowania będzie więc kolejna kategoria aktywów, lecz co istotne, zmiana nie rozszerza zakresu podatników uprawnionych do preferencji – zakłady ubezpieczeń zatem nadal nie będą objęte wyłączeniem.
Kolejna zmiana, którą wprowadza ustawa, dotyczy wyłączenia z podstawy opodatkowania PIF wartości aktywów wynikających z tzw. transakcji repo, których przedmiotem są skarbowe papiery wartościowe. Zmiana ma wpłynąć przede wszystkim na zwiększenie wolumenu tego rodzaju transakcji oraz rozwój rynku kapitałowego w Polsce. Niestety również w tym wypadku wyłączeniem nie zostali objęci ubezpieczyciele.
Skarbowe papiery wartościowe w portfelu ubezpieczycieli
Zakłady ubezpieczeń są zobowiązane zgodnie z przepisami regulacyjnymi do lokowania zebranych składek ubezpieczeniowych w różnego rodzaju instrumenty finansowe. Obligacje skarbowe są ważnymi instrumentami w portfelach inwestycyjnych ubezpieczycieli. Są to bowiem instrumenty o wysokim poziomie bezpieczeństwa, jednocześnie generujące przychód. Dodatkowo charakteryzują się wysoką płynnością, dzięki czemu mogą zostać łatwo sprzedane w przypadku zapotrzebowania gotówkowego po stronie ubezpieczyciela.
Bez wątpienia ubezpieczyciele lokują znaczne środki finansowe w skarbowe papiery wartościowe. Natomiast ustawodawca nie zauważa w tym przypadku konieczności wyłączenia z podstawy opodatkowania PIF ubezpieczycieli aktywów ulokowanych w skarbowych papierach wartościowych, chociaż w podobny sposób jak instytucje bankowe uczestniczą w ten sposób w finansowaniu budżetu państwa.
Oczywiście skala zaangażowania banków w tego rodzaju instrumenty jest większa, natomiast zarówno aktualny stan prawny, jak i rozwiązania przewidziane w ustawie nowelizującej stawiają w tym zakresie w korzystniejszej pozycji innych niż ubezpieczyciele podatników PIF.
Status prac nad ustawą
Ustawa została w szybkim tempie przeprocesowana przez Sejm i ma wejść w życie już od nowego roku. Teraz trwają prace w Senacie i Senat po przeprowadzeniu analizy w Komisji będzie wnosił o odrzucenie ustawy. Ostateczny los przepisów nie jest więc jeszcze jednoznacznie określony.
Karolina Mazurkiewicz-Grzybowska
doradca podatkowy, starszy menedżer w ALTO
Jakub Sobieski
aplikant radcowski, starszy konsultant w ALTO
