16 września w siedzibie Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego (UKNF) odbyło się spotkanie przewodniczącego KNF, przedstawicieli Pionu Nadzoru Ubezpieczeniowego oraz Pionu Nadzoru nad Rynkiem Kapitałowym z zakładami ubezpieczeń oferującymi polisy z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (UFK). W jego trakcie Jacek Jastrzębski zwrócił uwagę na kwestię odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń za oferowane klientom produkty, co w jego ocenie jest istotnym aspektem odnoszącym się do etycznego postępowania instytucji działających na rynku finansowym.
– Szereg problemów będących udziałem rynku ubezpieczeniowego, a zarazem będących przedmiotem publicznej dyskusji i szeroko komentowanych w ostatnich latach w mediach, jak również rozstrzyganych na salach sądowych, ma swoje konkretne źródło. Jest nim działalność części podmiotów z tego rynku, która polegała na dążeniu do osiągnięcia jak najwyższego zysku i minimalizacji własnych kosztów przez przyjęcie modelu biznesowego, który okazywał się w praktyce wątpliwy co do zgodności z obowiązującym prawem i etycznymi regułami postępowania, w szczególności z normami współżycia społecznego – powiedział Jacek Jastrzębski.
Misseling, wygórowane opłaty i inne problemy
– Przejawem niewłaściwych działań tych zakładów ubezpieczeń był m.in. misselling, nieprzejrzyste warunki dotyczące produktów ubezpieczeniowych oferowanych klientom, pobieranie wysokich opłat niemających związku z kosztami ponoszonymi przez zakłady, jak np. opłat wstępnych, likwidacyjnych czy też za zarządzanie. To też zaniżanie wysokości wypłacanych świadczeń przez rozmaite mechanizmy naliczania opłat, często nieujawnionych w ogólnych warunkach ubezpieczenia; sprzedaż produktów inwestycyjnych ze zredukowanym do minimum elementem ochronnym, których struktura mogła być determinowana przede wszystkim względami podatkowymi. Dodatkowym zjawiskiem, jakie pojawiło się w ostatnich latach celem uatrakcyjnienia oferty, jest nastawienie na produkty nie tyle inwestycyjno-ochronne, co zdecydowanie inwestycyjne, o wysokim ryzyku inwestycyjnym. Mowa tu o ubezpieczeniach UFK zakładających inwestowanie środków pochodzących ze składek w całości bądź w znacznej części w certyfikaty inwestycyjne emitowane przez fundusze inwestycyjne zamknięte, które co do zasady niosą ze sobą wysokie ryzyko inwestycji po stronie klienta, często niezdającego sobie sprawy z ryzyka braku płynności takich inwestycji. Dochodziło tu do tzw. przepakowywania w ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe produktów inwestycyjnych, takich jak certyfikaty inwestycyjne emitowane przez fundusze inwestycyjne zamknięte, które generalnie nigdy nie powinny być oferowane osobom fizycznym. Problem jest tym bardziej palący, że jednak mówimy tu o produkcie oferowanym formalnie przez zakłady ubezpieczeń, których klienci w większości poszukują bezpieczniejszych rozwiązań, niż klienci towarzystw funduszy inwestycyjnych inwestujący w fundusze zamknięte – dodał.
Nieprawidłowości zagrożeniem dla reputacji i finansowej stabilności
Przyznał, że w krótkim okresie wspomniane działania przynosiły zyski zakładom, dystrybutorom, zarządzającym aktywami, dając akcjonariuszom tych instytucji wyższe dywidendy. Przewodniczący podkreślił jednak, że „w długim okresie działania mające charakter <missellingu> są i zawsze będą dla całej branży ubezpieczeniowej w Polsce niekorzystne, ponieważ podważają zaufanie nieprofesjonalnych uczestników rynku finansowego do zakładów ubezpieczeń oraz oferowanych przez nie produktów. Wpływa to negatywnie na postrzeganie całej branży finansowej”.
Jacek Jastrzębski zwrócił też uwagę, że z punktu widzenia nadzoru istotne jest także to, że nieprawidłowe działania ubezpieczycieli i naruszanie przez nich praw konsumentów mogą w skrajnych przypadkach zagrażać stabilności sytuacji finansowej zakładów i prowadzić do ich niewypłacalności – także w przypadku tych produktów, które ze swej natury są na ryzyko klienta. Ich sprzedaż naraża bowiem zakłady na ryzyko odpowiedzialności w przypadku naruszenia zbiorowych interesów konsumentów czy nieprofesjonalnego zarządzania środkami finansowymi w ramach UFK.
Etyka i dbałość o klienta fundamentem działalności
– Organy statutowe i akcjonariusze każdego zakładu ubezpieczeń powinni zawsze pamiętać, że u podstaw działań każdego podmiotu działającego na rynku finansowym powinna leżeć etyka prowadzonego biznesu oraz dbałość o interes klienta. W długim okresie stosowanie etycznego podejścia i respektowanie zasad współżycia społecznego służy lepszemu postrzeganiu poszczególnych podmiotów, jak i całego sektora ubezpieczeń, usprawnia działanie danego zakładu oraz zmniejsza koszty ewentualnych konfliktów z klientami. Nie naraża także zakładu na kary nakładane przez organ nadzoru czy też UOKiK. Nie dostarcza wreszcie impulsu do ingerencyjnych działań państwa, np. legislacyjnych lub administracyjnych, które następnie bywają odbierane przez rynek jako nadmiernie ograniczające prowadzenie działalności gospodarczej na rynku regulowanym – podkreślił przewodniczący. – Chciałbym, aby badanie potrzeb klienta zakładu ubezpieczeń nie było przez zakłady ubezpieczeń i dystrybutorów produktów ubezpieczeniowych traktowane jako jedynie biurokratyczny wymóg, który można zredukować do pobrania oświadczenia o rezygnacji z wypełnienia ankiety potrzeb, ale aby było traktowane jako narzędzie, które ma na celu zabezpieczenie interesu klienta, jak również samego zakładu i dystrybutora – dodał.
Trzeci zastępca przewodniczącego już wkrótce?
Jacek Jastrzębski przypomniał też o podjętych przez Urząd działaniach mających na celu wzmocnienie nadzoru nad działalnością zakładów w zakresie oferowania polis z UFK oraz ubezpieczeń typu index-linked. Były to m.in. zmiana metodyki BION dla zakładów ubezpieczeń, w tym wyodrębnienie obszaru dotyczącego ochrony konsumenta, wprowadzenie nowego modelu nadzoru nad dystrybucją ubezpieczeń, przeprowadzenie prac analitycznych związanych z analizą danych pozyskanych w kwestionariuszach dotyczących oferowanych konsumentom produktów zbiorowego inwestowania (PRIIP) oraz analiza wyjaśnień złożonych przez zakłady, dotyczących oferowania klientom produktów z UFK, gdzie lokowane są środki w certyfikaty FIZ, a także na temat otrzymywanych od podmiotów zarządzających aktywami zachęt finansowych mogących stanowić źródło konfliktu interesu. Przewodniczący zdradził też, że trwają prace legislacyjne nad stworzeniem przepisów pozwalających na poszerzenie składu KNF o trzeciego zastępcę przewodniczącego, odpowiedzialnego za rynek ubezpieczeniowy. – Spodziewamy się, że pod koniec tego roku proponowana zmiana wejdzie w życie – oświadczył Jacek Jastrzębski.
KNF wzmocni nadzór nad oferowaniem „uefek”
Rezultatem tych prac było stanowisko UKNF z 17 lipca dotyczące ubezpieczeń z grupy 3. działu I. Przewodniczący zastrzegł, iż jest ono tylko jednym z kroków zaplanowanych przez nadzór w tym obszarze. W dalszym ciągu prowadzone są prace analityczne nad interwencją produktową mającą na celu ograniczenie możliwości oferowania produktów z gr. 3. posiadających określone, nieakceptowalne cechy. Instytucja planuje także podjęcie, zgodnie z art. 133 ust. 3 dyrektywy Solvency II, prac nad propozycją legislacyjną mającą na celu ograniczenie rodzajów aktywów lub wartości odniesienia, z jakimi mogą być związane świadczenia wynikające z polisy, gdy ryzyko lokaty ponosi ubezpieczający będący osobą fizyczną. – Chodzi o zwiększenie jakości, zakresu i częstotliwości raportowania do organu nadzoru informacji dotyczących produktów z grupy 3. działu I. Działania te zostały już częściowo zrealizowane, ale pozostało jeszcze sporo pracy do wykonania. W szczególności w zakresie raportowania szczegółowego zestawienia lokat dokonywanych w ramach poszczególnych UFK – wyjaśnił przewodniczący.
Jacek Jastrzębski zapowiedział, iż Urząd zamierza istotnie zwiększyć zakres prac w odniesieniu do analizy produktów inwestycyjnych oferowanych przez podmioty sektora finansowego, poprzez przeprowadzenie analizy publikowanych KID-ów (Key Information Documents) oraz analizy umów dotyczących tych produktów, w tym ogólnych warunków ubezpieczenia.
Pełna treść wystąpienia:
(AM, news@gu.home.pl
(źródło: KNF)
