Działania na rzecz środowiska szczególnie odnoszą się do takich kwestii, jak nakłady na jego ochronę, redukcja zanieczyszczeń, poziom emisji dwutlenku węgla i zużycie energii. W przypadku społeczeństwa pod uwagę brana jest najczęściej sfera wewnętrzna przedsiębiorstwa, a więc jakość zatrudnienia, w tym różnorodność pod względem płci i pochodzenia, szkolenia pracownicze oraz sfera publiczna, czyli satysfakcja klientów, relacja z lokalną społecznością. Obszar ładu korporacyjnego z kolei związany jest m.in. ze strukturą zarządu, zasadami wynagrodzeń, występowaniem korupcji czy prawami akcjonariuszy.
Podstawowym celem przedsiębiorstw zawsze było tworzenie wartości dodanej, szczególnie w ostatnich latach zyskuje ona na znaczeniu. Czasy, kiedy wartość firmy była mierzona wyłącznie na podstawie zysku, dawno już minęły.
Nowa rzeczywistość biznesu
W ostatnich dekadach zakres czynników decydujących o wartości firmy poszerzył się o pełne informacje finansowe oraz o jej wpływ na społeczeństwo i środowisko – od sposobu pozyskiwania zasobów, przez produkcję, po dystrybucję towarów i sposoby świadczenia usług.
Kryteria ESG mają coraz większe znaczenie na rynku finansowym. Spółki, które chcą pozyskiwać długoterminowych inwestorów, powinny postawić na zrównoważony rozwój i raportowanie danych pozafinansowych. Stanowi to dla interesariuszy firmy rzetelne źródło informacji o jej kondycji, planie rozwoju i wpływie na kwestie pracownicze. Dlatego też uwzględnienie czynników ESG zmniejsza ryzyko inwestycji.
Przepisy prawne i wymogi raportowe zakładów ubezpieczeniowych
1. NFRD – dyrektywa z 2014 r. o ujawnianiu informacji niefinansowych,
2. SFDR – rozporządzenie z 2019 r. w sprawie ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych,
3. ORSA – własna ocena ryzyka i wypłacalności uwzględniająca czynniki środowiskowe ujęte w scenariusze, np. KNF ujął scenariusze klimatyczne w Testach Warunków Skrajnych w br.,
4. ORT Wypłacalność II – raportowanie ilościowe, na ileaktywa zakładów (na razie tylko inwestycje) uwzględniają czynniki ESG, tzn. jaka część inwestycjijest „zielona”:
- na ile są narażone na ryzyko przejścia – utrata wartości aktywów z tytułu przechodzenia na gospodarkę zrównoważoną, konieczność zmian w modelu biznesowym,
- na ile są narażone na ryzyko fizyczne – zwiększona intensywność katastrof naturalnych wynikających ze zmian klimatu.
W zależności od tego, w jakim tempie ocieplenie klimatu będzie postępowało, jeden lub drugi typ ryzyk może okazać się bardziej znaczący. Jeśli będą podejmowane intensywne działania w celu ograniczenia zmian klimatu, być może uda się ten proces spowolnić na tyle, że ryzyka fizyczne nie będą miały takiego znaczenia, ale wtedy znacznie dotkliwsze będą ryzyka przejścia i odwrotnie. Dlatego oba te typy powinny być uwzględnione w zarządzaniu ryzykiem zakładów ubezpieczeń.
Konieczne jest oszacowanie, w jakim stopniu zmiany klimatu mogą wpływać na czynniki ryzyka istotne dla zakładów ubezpieczeń. Niektóre wydają się proste (większe prawdopodobieństwo powodzi, okresowych susz, huraganów), ale inne wcale nie są takie – wartość aktywów w portfelach zakładów, prawdopodobieństwo niewykonania zobowiązania przez kontrahenta, ryzyka operacyjne, możliwość dopasowania składki do ryzyka tak, aby cena była akceptowalna dla potencjalnych klientów.
Na pewno zmiany klimatyczne będą wymagać prowadzenia spójnej strategii zarządzania ryzykiem, w którą powinna być zaangażowana administracja centralna, samorządy oraz sektor prywatny.
Taksonomia
Rozporządzenie w sprawie ram ułatwiających zrównoważone inwestycje. Ma pokazywać, która działalność gospodarcza jest „E”, czyli „zielona”.
EIOPA rozpoczęła na ten temat konsultacje 20 listopada 2020 r.
Rozporządzenie ma na celu ułatwienie przenoszenia kapitału na zrównoważone przedsiębiorstwa. Będzie miało zastosowanie najwcześniej od 1 stycznia 2022 r.
Zgodnie z art. 3 rozporządzenia o taksonomii „zielona” działalność musi się przyczyniać do jednego z sześciu celów środowiskowych, którymi są:
- łagodzenie zmian klimatu,
- adaptacja do zmian klimatu,
- zrównoważone wykorzystywanie i ochrona zasobów wodnych i morskich,
- przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym,
- zapobieganie zanieczyszczeniu i jego kontrola,
- ochrona i odbudowa bioróżnorodności i ekosystemów.
Tylko dla dwóch pierwszych są określone techniczne kryteria klasyfikacji. Nad pozostałymi prace dopiero się rozpoczęły.
ESG a rynek ubezpieczeniowy
Ubezpieczyciele od dawna już robią wiele, aby ograniczyć ryzyko i wzmacniać odporność na zmiany klimatyczne, analizując je. Kluczową rolę w ocenie ryzyka i kalkulacji składki odgrywają dane historyczne, czyli to, co już było.
Elementem tych działań ma być odpowiednia oferta ubezpieczeniowa, wspierająca m.in. niskoemisyjny transport, przyjazne środowisku instalacje fotowoltaiczne, pompy ciepła, małe i wielkie elektrownie wiatrowe, a także usługi doradcze i audyty dla klientów przeprowadzających dekarbonizację.
Dobrym przykładem jest Grupa PZU, w której nowy obszar, jakim są czynniki ESG, zajmuje istotne miejsce w planach strategicznych. Czynniki ESG będą wdrażane bardzo szeroko – w sposobie funkcjonowania samej grupy, oferowanych produktach oraz relacjach z otoczeniem.
Do 2024 r. firma ma się stać neutralna klimatycznie, czyli będzie zużywać mniej energii i czerpać ją w pełni z OZE, redukując odpowiednio pozostałe emisje własne, a tam, gdzie będzie to niemożliwe – rekompensując je. Ograniczy przy tym zużycie innych zasobów w bieżącej działalności: wody, papieru, paliw, oraz rozpocznie redukcję emisji w całym łańcuchu współpracujących podmiotów.
Zamiarem ubezpieczyciela jest, aby do 2040 r. neutralni klimatycznie stali się jego dostawcy i inni partnerzy, a do 2050 r. również klienci.
Dotyczy każdej firmy
Wbrew powszechnej opinii, na stosowaniu kryteriów ESG zyskiwać mogą nie tylko duże korporacje, ale również firmy prywatne. Sprawdza się to szczególnie w przypadku potrzeby pozyskania kapitału.
Banki na całym świecie, w tym w Polsce, coraz częściej biorą pod uwagę ryzyko środowiskowe w swoich portfelach i uwzględniają kryteria ESG w decyzjach kredytowych. W zależności od poziomu ważności tych czynników dla banku i uwzględnienia ich przez firmę w strategii rozwoju kredytodawca może zaoferować korzystniejsze warunki finansowania.
Również te firmy prywatne, które rozważają wejście na giełdę lub odsprzedaż części majątku, są bardziej atrakcyjnym aktywem dla inwestorów i innych kupujących, jeżeli stosują zasady ESG. Coraz większą uwagę na czynniki ESG zwracają także konsumenci.
Choć w dobie zmian klimatycznych spełnienie kryteriów ESG może wydawać się skomplikowanym i kosztownym celem, nie musi takie być. Powstaje coraz więcej ułatwień i rozwiązań dla biznesów, które chcą się rozwijać w sposób zrównoważony.
Szacuje się, że łączna wartość inwestycji w obszarze ESG na świecie wynosi już ponad 30 bln dol. Najbardziej cenione są firmy, które myślą o przyszłości i mogą przynieść pozytywną zmianę społeczną.
Badania pokazują również, że przedsiębiorstwa, które uwzględniają w swojej strategii rozwoju czynniki ESG, charakteryzują się lepszym bilansem oraz działają wydajniej. Z kolei właściwe wykorzystanie ich, szczególnie w kontekście ładu korporacyjnego, znacząco obniża ryzyko związane z funkcjonowaniem danej firmy, co uwidacznia się w okresie dużych turbulencji rynkowych.
Teresa Grabowska
TG-Doradztwo i Zarządzanie
