Egzekucja administracyjna należności pieniężnych z wartości polisy lub z wartości lokacyjnej polisy na życie jest jak najbardziej możliwa. Przepisy ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, wielokrotnie nowelizowanej, w art. 8 § 1 pkt 14 wyłączają spod egzekucji jedynie kwoty otrzymane z tytułu obowiązkowych ubezpieczeń majątkowych.
Przepisy pozwalają na zajęcie nie tylko wierzytelności istniejących w dniu zajęcia, ale również wierzytelności, które powstaną po dokonaniu zajęcia. Wierzytelność przysługująca ubezpieczającemu powstanie natomiast w przypadku rozwiązania przez niego umowy ubezpieczenia na życie. Zajęcie wierzytelności następuje na podstawie przepisów art. 89 powołanej wyżej ustawy z chwilą doręczenia zakładowi ubezpieczeń zawiadomienia o zajęciu.
Wraz z przesłaniem zawiadomienia o zajęciu organ egzekucyjny wzywa zakład ubezpieczeń, aby w terminie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia złożył oświadczenie dotyczące tego, czy: a) uznaje zajętą wierzytelność zobowiązanego, b) przekaże organowi egzekucyjnemu z zajętej wierzytelności kwoty na pokrycie należności lub z jakiego powodu odmawia tego przekazania, c) i w jakim sądzie lub przed jakim organem toczy się albo toczyła się sprawa o zajętą wierzytelność.
Ponadto zawiadamia zobowiązanego, że nie wolno mu zajętej kwoty odebrać ani też rozporządzać nią lub ustanowionym dla niej zabezpieczeniem oraz doręcza zobowiązanemu odpis tytułu wykonawczego, o ile nie został wcześniej doręczony, a także odpis wniosku, o którym mowa w art. 90 § 1 ustawy (art. 89 par. 1, 2 i 3 ustawy).
Jeżeli dłużnik zajętej wierzytelności (w tym wypadku zakład ubezpieczeń) uchyla się od przekazania zajętej kwoty organowi egzekucyjnemu, mimo że wierzytelność została przez niego uznana i jest wymagalna, stosuje się odpowiednio przepisy art. 71b ustawy. Wówczas zajęta wierzytelność albo część wierzytelności może być ściągnięta od dłużnika zajętej wierzytelności w trybie egzekucji administracyjnej, czyli od ubezpieczyciela. Dotyczy to jednak tylko wymagalnych wierzytelności.
Gdy umowa ubezpieczenia na życie trwa, nie istnieje wierzytelność ubezpieczającego. W takim przypadku zakład ubezpieczeń powinien poinformować organ egzekucyjny, że umowa ubezpieczenia obowiązuje i brak możliwości przekazania organowi egzekucyjnemu kwot na pokrycie dochodzonych należności.
Dopóki organ egzekucyjny nie poinformuje ubezpieczyciela o odstąpieniu od egzekucji z tego środka, zajęcie jest skuteczne. Jeśli jednak w czasie zajęcia umowa ubezpieczenia na życie zostanie rozwiązana, zakład ma obowiązek przekazać organowi zajętą kwotę wierzytelności.
Egzekucję z pozostałych praw majątkowych organ egzekucyjny może prowadzić z zastosowaniem drugiego środka, tj. poprzez zajęcie prawa majątkowego z tytułu umowy ubezpieczenia na życie. Następuje to poprzez przesłanie do zakładu ubezpieczeń zawiadomienia o zajęciu tego prawa na pokrycie egzekwowanej należności wraz z odsetkami, z tytułu niezapłacenia należności w terminie i kosztami egzekucyjnymi. Zajęcie prawa jest dokonane z chwilą doręczenia zakładowi ubezpieczeń zawiadomienia o zajęciu.
Jako że z mocy art. 67a ustawy organ egzekucyjny może z mocy samego zajęcia wierzytelności lub innego prawa majątkowego albo ruchomości wykonywać wszelkie prawa zobowiązanego w zakresie niezbędnym do prowadzenia egzekucji, może również doprowadzić do rozwiązania umowy ubezpieczenia. Takie działanie bowiem może prowadzić do zaspokojenia dochodzonych należności. Dla jasności – organem egzekucyjnym może być naczelnik urzędu skarbowego lub dyrektor Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Na podst.: ustawa z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, Dz.U.2023.2505; pismo z 31 grudnia 2002 r., Ministerstwo Finansów, SP2-K-861-641-742/01.
Sławomir Dąblewski
dablewski@gmail.com
