Kompleksowa reforma prawa podatkowego zaproponowana w ramach Polskiego Ładu przewiduje wprowadzenie istotnych zmian w wielu obszarach podatkowych. Jej skutki niewątpliwie będą odczuwalne dla całej gospodarki. Projekt zawiera również wiele rozwiązań szczególnie istotnych dla podmiotów z sektora ubezpieczeniowego. Nie znamy jeszcze ostatecznego brzmienia przepisów, jednak już teraz warto się przyjrzeć, jaki wpływ mogą mieć na działalność ubezpieczycieli – piszą Aleksandra Bońkowska i Jakub Sobieski z ALTO specjalnie dla „Gazety Ubezpieczeniowej”.
Grupa VAT
Dla zakładów ubezpieczeń funkcjonujących w ramach grup kapitałowych szczególnie interesującym rozwiązaniem przedstawionym w projekcie jest Grupa VAT. Jej członkowie wspólnie rozliczą VAT, będzie ona mogła zostać utworzona przez podmioty powiązane finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie.
Kluczowym założeniem Grupy VAT jest brak opodatkowania obrotu wewnątrzgrupowego, opodatkowane miałyby być wyłącznie transakcje z podmiotami zewnętrznymi.
Zwracamy uwagę, że Grupa VAT jest rozwiązaniem szczególnie atrakcyjnym dla podmiotów prowadzących działalność zwolnioną z VAT, takich jak zakłady ubezpieczeń. Dzięki neutralności transakcji wewnątrzgrupowych istotnemu obniżeniu mogą ulec kwoty podatku VAT, który nie podlega odliczeniu i stanowi dodatkowy koszt zakładów. Utworzenie Grupy VAT będzie więc prowadziło do uzyskania realnych oszczędności oraz wpłynie na finanse ubezpieczycieli.
Nie bez znaczenia pozostaje również ograniczenie obowiązków administracyjnych. Członkowie Grupy nie będą zobowiązani do fakturowania obrotu wewnątrzgrupowego oraz stosowania mechanizmu podzielonej płatności w transakcjach wewnątrzgrupowych. Będą także prowadzić jeden rejestr VAT oraz składać jeden plik JPK.
Praktyczne zastosowanie instytucji Grupy VAT istotnie ogranicza zbyt restrykcyjny naszym zdaniem warunek, że jeden z jej członków musi posiadać bezpośrednio ponad 50% udziałów w kapitale pozostałych podmiotów wchodzących w jej skład. Wyłącza to możliwość utworzenia Grupy VAT przez zakłady ubezpieczeń funkcjonujące w jednej grupie kapitałowej, jednak powiązane wyłącznie pośrednio przez zagranicznego akcjonariusza. Ten problem dotyczy zatem kilku międzynarodowych grup ubezpieczeniowych działających w Polsce.
Opodatkowanie VAT usług finansowych
Polski Ład przewiduje wprowadzenie opcjonalnego opodatkowania VAT usług finansowych zwolnionych z VAT, świadczonych na rzecz podatników. Możliwość ta nie będzie jednak dotyczyła usług ubezpieczeniowych oraz pośrednictwa ubezpieczeniowego. Ubezpieczyciele i agenci nie będą więc mieli możliwości skorzystania z opodatkowania.
Zmianę należy mieć na uwadze, ponieważ od nowego roku w przypadku usług finansowych nabywanych przez ubezpieczycieli może pojawić się podatek VAT naliczany przez niektórych kontrahentów (dostawców), który z uwagi na zwolnienie z VAT działalności ubezpieczeniowej co do zasady nie będzie podlegał odliczeniu.
Podatkowe grupy kapitałowe (PGK)
Przedstawione propozycje obejmują również zmiany dotyczące PGK, czyli rozwiązania umożliwiającego wspólne rozliczanie CIT. Z perspektywy grup ubezpieczeniowych kluczowe jest zniesienie warunku rentowności.
Obecnie do utworzenia PGK niezbędne jest, żeby udział dochodów w przychodach PGK w każdym roku podatkowym wynosił co najmniej 2%. Spełnienie tego warunku może być problematyczne w przypadku, gdy w skład PGK wchodzi zakład ubezpieczeń życiowych oferujący polisy UFK, w którym wynik podatkowy w dużej części zależy od wyceny aktywów i w poszczególnych latach ulega istotnym wahaniom. Likwidacja warunku rentowności zwiększy więc dostępność PGK dla grup ubezpieczeniowych.
Ważną nowością będzie również możliwość rozliczania przez PGK strat podatkowych wygenerowanych przed utworzeniem PGK przez spółkę wchodzącą w jej skład, co obecnie nie jest możliwe.
Obowiązek przesyłania ksiąg podatkowych i zwolnienie odsetek z PIT
Projekt przewiduje również nałożenie na przedsiębiorców obowiązku prowadzenia ksiąg podatkowych w formie elektronicznej oraz przesyłania ich co miesiąc do urzędu. Obowiązek ten ma wejść w życie dopiero w 2023 r. Przygotowania w tym zakresie mogą mocno obciążyć administracyjnie zakłady ubezpieczeń.
Z perspektywy zakładów ubezpieczeń na uwagę zasługuje również planowane zwolnienie z PIT odsetek od nieterminowej wypłaty świadczeń zwolnionych z opodatkowania. Wypłacane przez ubezpieczycieli odsetki związane z opóźnieniem w wypłacie odszkodowania, zadośćuczynienia czy renty nie będą więc opodatkowane, tak jak to jest obecnie. Ubezpieczyciel nie będzie w związku z tym zobowiązany do corocznej akcji wystawiania PIT-11, co ograniczy obowiązki administracyjne.
Jeżeli przepisy wejdą w życie w aktualnej formie, zwolnienie będzie obejmowało również odsetki otrzymane w 2021 r., które zgodnie z obecnym stanem prawnym powinny zostać opodatkowane na początku 2022 r.
Opodatkowanie wynagrodzeń
Nie można zapominać o zmianach w zakresie opodatkowania wynagrodzeń pracowników. Nowelizacja istotnie wpłynie na obciążenie fiskalne wynagrodzeń kadry zarządzającej, zatrudnionej na podstawie kontraktów menedżerskich. W takim przypadku składka zdrowotna w wysokości 9% dochodu nie będzie bowiem odliczana od podatku (dotychczas możliwość częściowego odliczenia), nie będzie również możliwości zastosowania do tego rodzaju dochodów tzw. ulgi dla klasy średniej.
Również osoby prowadzące jednoosobowe działalności gospodarcze odczują zmianę, ponieważ składka zdrowotna w wysokości 4,9% dochodu nie będzie odliczana od podatku.
Podatek u źródła od płatności zagranicznych (WHT)
Przypominamy, że obowiązujący od 2019 r. mechanizm WHT polegający na konieczności poboru pełnej stawki podatku w przypadku wypłat ponad 2 mln zł (pay and refund) dotychczas nie wszedł w życie, co Polski Ład ma zmienić.
Kluczowa propozycja dotyczy mechanizmu pay and refund, który ustawodawca planuje ograniczyć wyłącznie do płatności z tytułu dywidend, odsetek oraz należności licencyjnych, dokonywanych na rzecz powiązanych podmiotów zagranicznych.
Praktycznym ułatwieniem dla ubezpieczycieli będzie również wprowadzenie możliwości ustalania rezydencji podatkowej dla potrzeb PIT i CIT na podstawie kopii certyfikatu rezydencji, w sytuacji w której nie będą występowały wątpliwości co do zgodności informacji zawartych w kopii ze stanem faktycznym.
Na uwagę zasługują również zmiany dotyczące dookreślenia standardu należytej staranności, doprecyzowanie definicji rzeczywistego właściciela oraz rozszerzenie zakresu opinii o stosowaniu preferencji.
Na zmiany dotyczące WHT warto spojrzeć z perspektywy konieczności modyfikacji funkcjonujących w organizacji procesów w zakresie realizacji obowiązków płatnika WHT oraz aktualizacji posiadanej procedury WHT lub ewentualnie jej opracowania.
Neutralność restrukturyzacji
W ostatnim czasie w branży ubezpieczeniowej można zauważyć wyraźny trend konsolidacyjny, coraz częściej dowiadujemy się o kolejnych połączeniach ubezpieczycieli.
Połączenia spółek są transakcjami zasadniczo neutralnymi na gruncie CIT, jeżeli posiadają uzasadnienie biznesowe. Warto mieć na uwadze, że ustawodawca w ramach Polskiego Ładu planuje wprowadzenie dodatkowych przesłanek, których spełnienie będzie warunkowało neutralność restrukturyzacji.
Jak Polski Ład wpłynie na branżę?
Bez wątpienia zmiany zaproponowane w ramach Polskiego Ładu będą istotnie oddziaływać na sektor ubezpieczeniowy. Na uznanie zasługują w szczególności rozwiązania związane z PGK oraz Grupą VAT, które mogą pozytywnie wpłynąć na uproszczenie rozliczeń wewnątrzgrupowych, ograniczenie kosztów administracyjnych i poprawę płynności finansowej.
Część postanowień będzie natomiast wymagała od ubezpieczycieli wprowadzenia istotnych zmian w funkcjonujących dotychczas procesach podatkowych, co z uwagi na skalę prowadzonej działalności może być skomplikowane.
Nie można jednoznacznie ocenić wpływu Polskiego Ładu na cały sektor ubezpieczeniowy. Każdy podatnik powinien przeanalizować projektowane zmiany ze swojej perspektywy, ocenić ich wpływ na prowadzoną działalność oraz odpowiednio przygotować się do wejścia w życie nowych przepisów.
Aleksandra Bońkowska
doradca podatkowy, partner w ALTO
Jakub Sobieski
aplikant radcowski, konsultant w ALTO
