15 września Komisja Nadzoru Finansowego jednogłośnie przyjęła rekomendacje dla zakładów ubezpieczeń dotyczące oceny odpowiedniości ubezpieczenia na życie z elementem inwestycyjnym. Zastąpią one rekomendacje dotyczące badania adekwatności produktu z 22 marca 2016 roku.
Zmiany prawa i nieprawidłowości impulsem do zmian
Uzasadniając konieczność zastąpienia dotychczas obowiązujących rekomendacji, KNF wskazała, że od 2016 r. w krajowych oraz unijnych aktach prawnych wprowadzono szereg nowych wymogów i obowiązków dotyczących dystrybucji ubezpieczeń. Przyjęte rekomendacje uwzględniają zmiany w otoczeniu prawnym, a dodatkowo mają charakter wyjaśniający i doprecyzowujący.
Komisja wskazała ponadto, że od kilku lat zauważa występowanie licznych nieprawidłowości związanych z takimi polisami. Według niej negatywne zjawiska wynikają przede wszystkim z nieprawidłowości przy dystrybucji takich produktów, w tym występujących błędów lub luk w procesie oceny odpowiedniości ubezpieczenia dla klienta. Do najistotniejszych problemów należą: brak dopasowania umowy do potrzeb i sytuacji majątkowej klienta, w szczególności w wyniku rzetelnego ich rozpoznania i sytuacji majątkowej, brak pełnej informacji o opłatach oraz o ryzykach związanych z umową, przede wszystkim o ryzyku inwestycyjnym.
W założeniach nadzoru rekomendacje mają przyczynić się do wzmocnienia ochrony interesów klienta, a także stanowić istotny krok do zapewnienia wyższej jakości i transparentności procesu dystrybucji ubezpieczeń na życie z elementem inwestycyjnym.
15 rekomendacji…
Nowy akt nadzoru składa się z 15 Rekomendacji podzielonych na następujące obszary:
- Zarząd i rada nadzorcza (4 rekomendacje)
- Odpowiedniość ubezpieczenia na życie z elementem inwestycyjnym (8)
- Przygotowanie osób zaangażowanych w proces oceny odpowiedniości ubezpieczenia na życie z elementem inwestycyjnym oraz nadzór nad praktykami sprzedażowymi (2)
- System kontroli wewnętrznej, funkcja zgodności z przepisami i funkcja audytu wewnętrznego (1).
…z których najważniejsze dotyczą odpowiedniości
Najważniejszym spośród wszystkich jest obszar drugi, który obejmuje ponad połowę wszystkich rekomendacji. Zobowiązują one zakłady do zorganizowania procesu dokonywania oceny odpowiedniości umowy ubezpieczenia na życie z elementem inwestycyjnym dla klienta w sposób zapewniający jej prawidłowość. W tym celu towarzystwa muszą uzyskać od klienta wszelkie niezbędne informacje do dokonania oceny. Rekomendacje zobowiązują ponadto ubezpieczyciela do przedstawienia klientowi odpowiedniej dla niego propozycji/rekomendacji polisy wraz z uzasadnieniem. Zainteresowany ubezpieczeniem ma mieć również możliwość wyboru UFK o poziomie ryzyka inwestycyjnego nie wyższym, niż wynikający z analizy informacji uzyskanych na potrzeby dokonanej oceny odpowiedniości, zarówno w momencie zawarcia umowy, jak również na dalszych etapach jej trwania. W przypadku stwierdzenia
- braku adekwatności potrzeb klienta do jego doświadczenia, wiedzy w dziedzinie ubezpieczeń na życie lub sytuacji finansowej,
- braku ubezpieczenia inwestycyjnego odpowiedniego do potrzeb,
- zawarcia umowy na żądanie klienta,
zakład powinien podejmować działania, mające na celu zapewnienie ochrony klienta, w szczególności adekwatne działania informacyjne wobec niego.
Informować zrozumiale, wszystko dokumentować i niczego nie ukrywać
Akt nadzoru nakłada również w tym obszarze obowiązek informowania klienta w prosty i zrozumiały sposób o przeprowadzaniu oceny odpowiedniości umowy, dobrowolności przekazania informacji niezbędnych do dokonania oceny oraz o konsekwencjach odmowy wypełnienia ankiety. Sam proces ma być udokumentowany, zaś w materiałach i informacjach marketingowych oraz reklamowych użytych w jego trakcie towarzystwu nie wolno ukrywać istotnych cech tego ubezpieczenia, w tym ryzyka inwestycyjnego lub opłat.
Rekomendacje dla wszystkich…
Rekomendacje są skierowane do:
- krajowych zakładów ubezpieczeń,
- głównych oddziałów zagranicznych zakładów ubezpieczeń,
- zagranicznych zakładów ubezpieczeń z siedzibą w państwach Unii Europejskiej lub państwach Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronach umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym i wykonujących działalność ubezpieczeniową na terytorium Polski, na zasadach określonych w ustawie o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, przez oddział lub w ramach swobody świadczenia usług.
Projekt rekomendacji był konsultowany z zainteresowanymi podmiotami i instytucjami, a w szczególności z zakładami oferującymi inwestycyjne polisy życiowe, Polską Izbą Ubezpieczeń, Rzecznikiem Finansowym, Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
…chyba że ktoś nie chce
Rekomendacje są stosowane według zasady „zastosuj lub wyjaśnij”. Zgodnie z treścią art. 365 ust. 5 ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej zakłady, które nie stosują się do rekomendacji ani nie zamierzają się do nich zastosować, do 15 kwietnia 2024 r. informują organ nadzoru, w jaki sposób zamierzają osiągnąć cele, dla realizacji których organ nadzoru wydał rekomendacje. Te informacje zostaną ujawnione na stronie internetowej KNF.
Organ nadzoru oczekuje, że Rekomendacje będą stosowane przez zakłady ubezpieczeń nie później niż od 1 kwietnia 2024 r. W odniesieniu do umów ubezpieczenia na cudzy rachunek zawartych przed 1 kwietnia 2024 r. Rekomendacje mają zastosowanie wobec osób zamierzających skorzystać z ochrony ubezpieczeniowej po tej dacie.
Pełna treść rekomendacji znajduje się w Dzienniku Urzędowym.
Artur Makowiecki
news@gu.com.pl
