W uchwale z 6 października 2022 r., odnosząc się do pytania sądu okręgowego o możliwość obniżenia należnego odszkodowania z umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych o rabaty oraz ulgi na części i materiały służące do naprawy pojazdu możliwe do uzyskania w ramach współdziałania poszkodowanego z ubezpieczycielem w zakresie likwidacji szkody, Sąd Najwyższy wyraźnie wskazał, że nie może być mowy o automatyzmie w stosowaniu rabatów i upustów. Uzasadnienie uchwały wymienia elementy, jakie musi wziąć pod uwagę zakład ubezpieczeń w przypadku gdy uzna, że odszkodowanie może zostać pomniejszone o wysokość rabatu – wskazuje Komisja Nadzoru Finansowego.
W swoim stanowisku przekazanym „Gazecie Ubezpieczeniowej” nadzór przypomina, że w Rekomendacji 17.3 KNF wskazano, że ustalając należne świadczenie, zakład ubezpieczeń nie może powoływać się na rabaty lub upusty obowiązujące we współpracujących z nim warsztatach naprawczych i punktach sprzedaży. SN w swojej uchwale w sposób wyraźny uzasadnia: „Niezbędne jest ustalenie, czy faktycznie ceny z uwzględnieniem rabatów i ulg są stosowane przez ubezpieczyciela na rynku lokalnym, zaś możliwość skorzystania z nich przez poszkodowanego nie jest związana z jakimiś szczególnymi trudnościami”.
– Jak zatem można zauważyć, jednym z koniecznych elementów uzasadnienia zastosowania rabatu jest realna możliwość jego uzyskania przez poszkodowanego bez szczególnych trudności. Zatem samo powołanie się zakładu ubezpieczeń na rabaty lub upusty obowiązujące we współpracujących z nim warsztatach naprawczych i punktach sprzedaży nie jest w rozumieniu SN wystarczające dla ich zastosowania. Z tego powodu Rekomendacja 17.3 nie jest niezgodna z Uchwałą SN. Rekomendacja 17.3 została sformułowana w sposób kategoryczny, by zapobiec powszechnej praktyce zakładów ubezpieczeń polegającej na automatycznym obniżaniu należnego odszkodowania, często wyłącznie na podstawie deklaracji możliwości naprawy uszkodzonego pojazdu z zastosowaniem rabatów lub upustów we współpracujących z nimi warsztatach naprawczych. Należy podkreślić, że Sąd Najwyższy zwracając uwagę w ww. uchwale na ryzyko takiego postępowania wskazał: „Nie można nie zauważyć, że odwoływanie się do rzekomych rabatów i ulg może stanowić łatwy sposób na sztuczne obniżenie odszkodowania należnego poszkodowanemu, jak też godzić w jego prawo wyboru sposobu likwidacji szkody czy też w prawo podjęcia decyzji, aby samochodu w ogóle nie naprawiać”, a równocześnie (zgodnie z intencją Rekomendacji 17.3.) podkreślił, że w procesie likwidacji szkody nie ma miejsca na automatyzm stosowania rabatów (jednoznaczne i odgórne przesądzanie, że odszkodowanie może być każdorazowo obniżone o rabaty oraz ulgi na części i materiały służące do naprawy pojazdu) – zwraca uwagę Jacek Barszczewski, dyrektor Departamentu Komunikacji Społecznej Urzędu KNF i rzecznik nadzoru. – Jednocześnie SN zwraca uwagę, że „kwestia ta należy generalnie do materii postępowania dowodowego, powinna być ustalona przez sąd, ze szczególnym uwzględnieniem wniosków wynikających z opinii biegłego”. Stosowanie praktyki obniżania świadczenia o arbitralnie ustalone potrącenia (rabaty i upusty) jest więc bardzo ryzykowne i naraża zakład na znaczną liczbę spraw sądowych, w ramach których sąd będzie oceniał zasadność uwzględniania rabatu i upustu w okolicznościach danej sprawy. To powoduje, że uzyskanie odszkodowania z tytułu poniesionej szkody będzie procesem długotrwałym i z jednej strony podważającym zaufanie społeczeństwa do branży ubezpieczeniowej, ale też generującym dodatkowe koszty prowadzenia sporu czy też potencjalne koszty w przypadku negatywnego rozstrzygnięcia sądowego – dodaje.
Rzecznik zaznacza, że zgodnie ze swoim mandatem (dbanie zarówno o stabilność sektora finansowego, jak i o interesy jego uczestników) KNF dąży do wprowadzenia takich standardów w likwidacji szkód, które pozwolą na ustalenie wysokości odszkodowania w sposób przewidywalny zarówno dla zakładu ubezpieczeń, jak i poszkodowanego, oraz w sposób pozwalający na naprawienie uszkodzonego pojazdu za kwotę przyznanego odszkodowania.
– Przewidywalność, transparentność oraz szybkość procesu likwidacji szkody jest korzystna dla zakładów ubezpieczeń, bo pozwala na odpowiednią wycenę składki oraz wycenę przyszłych zobowiązań w formie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych. KNF jest zobowiązana do ważenia zarówno interesu ubezpieczającego, ubezpieczonego i poszkodowanego, jak i interesu zakładu ubezpieczeń. Zaproponowana Rekomendacja 17.3 jest właśnie próbą takiego wyważenia interesów obu stron – podsumowuje Jacek Barszczewski.
(AM)
