Komisja Nadzoru Finansowego opublikowała swoje stanowisko dotyczące sposobu prezentowania opłat w umowach ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. W dokumencie nadzór wskazał, jakich sposobów prezentowania opłat należy unikać, aby nie prowadzić działalności z naruszeniem interesów ubezpieczających i ubezpieczonych.
Stanowisko KNF jest efektem analizy OWU polis z UFK oferowanych na polskim rynku w latach 2019–2020, przeprowadzonej przez KNF w związku z przygotowaniami do interwencji produktowej w tym segmencie. W jej trakcie nadzór zidentyfikował elementy opisów opłat, które negatywnie wpływają na stopień ich przejrzystości.
„W funkcjonujących na rynku umowach ubezpieczenia z UFK pojawia się wiele rodzajów opłat, często o złożonej, nieprzejrzystej konstrukcji i zróżnicowanej wysokości. Mogą być one pobierane kwotowo lub jako procent składki ubezpieczeniowej, aktywów UFK lub wypłacanych świadczeń. Ponadto, zakłady ubezpieczeń nie zawsze jednoznacznie wskazują, czy katalog opłat wskazanych w umowach ubezpieczenia z UFK ma charakter zamknięty.
W praktyce, powyższe uniemożliwia przeciętnemu klientowi pełne zrozumienie mechanizmów funkcjonowania umowy ubezpieczenia z UFK i świadome podjęcie decyzji dotyczącej zawarcia takiej umowy, na oferowanych przez zakład ubezpieczeń warunkach. W ocenie Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego opisany powyżej sposób konstruowania umowy ubezpieczenia z UFK w obszarze ponoszonych opłat sprawia, że nie jest zapewniony odpowiedni poziom ochrony klientów, co przekłada się w szczególności na istniejące lub możliwe naruszanie interesów ubezpieczających i ubezpieczonych” – wyjaśniła Komisja.
Ogłaszając swoją interwencję produktową na rynku „uefek”, KNF wskazała na dalszą potrzebę wzmocnienia ochrony interesów klientów w tym obszarze, m.in. w zakresie ujmowania opłat. Po przeprowadzaniu szeregu analiz Komisja przedstawiła swoje oczekiwania w zakresie sposobu prezentowania opłat w UFK. Nadzór wypunktował cechy sposobu opisywania opłat, świadczące jego zdaniem o prowadzeniu działalności z naruszeniem interesów ubezpieczających i ubezpieczonych:
- Umowa ubezpieczenia z UFK nie zawiera informacji, że z jej tytułu pobierane są opłaty odrębnie przez zakład ubezpieczeń oraz przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych, albo informacja o tych opłatach, pobieranych przez TFI, jest niepełna.
- Umowa ubezpieczenia z UFK, w zakresie wysokości opłat pobieranych przez TFI, odsyła do stron internetowych, które nie zawierają tej informacji.
- Umowa nie zawiera informacji o otrzymywaniu przez zakład ubezpieczeń od TFI wynagrodzenia z tytułu lokowania środków finansowych pochodzących ze składek ubezpieczeniowych stanowiących aktywa UFK w fundusze inwestycyjne zarządzane przez to TFI, w przypadku gdy zakład ubezpieczeń takie wynagrodzenie pobiera.
- Elementy mające wpływ na ostateczną wartość opłat są zdefiniowane w umowie ubezpieczenia z UFK wyłącznie poprzez odesłanie do zasad ogólnych, określonych w aktach powszechnie obowiązującego prawa.
- Postanowienia umowy określające, z jakiego tytułu opłaty mogą być pobierane przez zakład ubezpieczeń, zawierają pojęcia niezdefiniowane lub sformułowane w sposób, który nie pozwala na stwierdzenie, z tytułu jakich konkretnie czynności dokonywanych przez zakład ubezpieczeń oraz w jakich terminach lub okolicznościach dana opłata jest pobierana.
- Brak lub nieprecyzyjne określenie w umowie ubezpieczenia z UFK okoliczności, w jakich zakład ubezpieczeń może dokonać indeksacji opłat.
- W tabeli opłat, stanowiącej element umowy ubezpieczenia z UFK, nie wymieniono wszystkich opłat wskazanych w treści warunków ubezpieczenia.
- Tzw. skorowidz zawarty w treści warunków ubezpieczenia zgodnie z art. 17 ustawy o działalności ubezpieczeniowej w sekcji dotyczącej kosztów oraz wszelkich innych obciążeń potrącanych ze składek ubezpieczeniowych, z aktywów UFK lub poprzez umorzenie jednostek uczestnictwa UFK nie zawiera dokładnego odesłania do tych postanowień umowy, w których te koszty lub inne obciążenia są określone, tj. nie zawiera wskazania do ostatniego poziomu wielopoziomowej numeracji.
- W przypadku, w którym wysokość opłat w umowie ubezpieczenia z UFK jest obliczana z użyciem wskazanych w tej umowie wzorów i pojęć z dziedziny matematyki (w tym matematyki finansowej), brak jest w umowie przykładu obrazującego sposób obliczenia takich opłat z użyciem tych wzorów i pojęć.
Komisja oczekuje, że zakłady ubezpieczeń podejmą działania zmierzające do zapewnienia transparentności przekazywanych informacji na temat opłat w umowach ubezpieczenia z UFK, w szczególności w zakresie objętym niniejszym stanowiskiem. W ocenie nadzoru, zadośćuczynienie tym oczekiwaniom zapewni większą przejrzystość i zrozumiałość „uefek”, co z kolei zapewni wyższy poziom ochrony klientów i zwiększy poziom zaufania do rynku ubezpieczeń i rynku finansowego.
KNF uważa, że w proces analizy zgodności i ewentualnego (wynikającego z jej wyników) dostosowania działalności zakładu do jej stanowiska powinny zostać zaangażowane jednostki zakładu ubezpieczeń działające w ramach pierwszej linii obrony, np. jednostki odpowiedzialne za produkty ubezpieczeniowe, jak również jednostki działające w ramach drugiej linii obrony, w tym w szczególności funkcja zgodności z przepisami, poprzez dokonanie stosownych przeglądów i ocen w tym zakresie. Wskazane jest ponadto, żeby audyt wewnętrzny, jako tzw. trzecia linia obrony, dokonał we wskazanym obszarze weryfikacji oceny ryzyka oraz adekwatności działań podjętych przez jednostki pierwszej i drugiej linii obrony.
KNF oczekuje, że oferowane od 1 czerwca 2022 r. „uefki” będą uwzględniały stanowisko. Przestrzegła jednocześnie, że sposób prezentowania opłat w polisach z UFK, będzie weryfikowany w ramach działań nadzorczych podejmowanych w trybie on-site i off-site.
Artur Makowiecki
news@gu.com.pl
