Obecnie obserwujemy rozwój realizowanych przez naszych klientów projektów związanych z magazynowaniem energii – obejmują one zarówno magazyny zintegrowane z instalacjami generującymi energię ze źródeł odnawialnych, jak i te powiązane z tradycyjnymi elektrowniami, rozwiązania typu stand-alone czy nawet off-grid.

Niektóre prognozy sugerują, że do 2030 r. będziemy mieli na rynku globalnym instalacje oparte na bateryjnych systemach magazynowania energii (tzw. BESS) zdolne do zmagazynowania ponad 9000 GWh energii. Będzie to wynikać nie tylko z rosnącego zapotrzebowania na systemy zabezpieczające dostawy energii, ale też stopniowego spadku cen urządzeń i rozwoju programów wsparcia ze strony władz publicznych.

Bateryjne systemy magazynowania energii (BESS)

Najpowszechniej wykorzystywaną technologią BESS są obecnie baterie litowo-jonowe (Li-Ion), jednak na rynku dostępne są także inne rozwiązania, choć część z nich wymaga jeszcze istotnych inwestycji i prac rozwojowych.

Jak w przypadku każdego nowego rozwiązania, wystąpiły szkody, choć wciąż nie ma ich na tyle dużo, by zbudować odpowiednie doświadczenie po stronie rynku ubezpieczeniowego. Niektóre szkody, dotyczące technologii Li-Ion, wystąpiły jeszcze przed ich zastosowaniem w projektach dużych magazynów energii, np. incydent podczas lotu UPS Airlines (termiczna ucieczka, pożar i katastrofa), Chevrolet Volt stanął w ogniu po rutynowym teście zderzeniowym, głośne wycofania produktów i inne.

23 pożary w Korei Południowej, do których doszło w latach 2017–2019, wygenerowały szkody o łącznej wartości ponad 32 mln dol. Większość z tych zdarzeń wystąpiła, gdy baterie były w pełni naładowane i w stanie czuwania. Rząd koreański nakazał wyłączenie ok. 35% zainstalowanej pojemności BESS (dotyczyło to instalacji znajdujących się wewnątrz budynków). Pomimo wyłączeń do kolejnych pięciu pożarów doszło w 2019 r. – ich źródłem był brak kontroli temperatury, wewnętrzne wady, uszkodzenia cel podczas montażu i transportu baterii oraz użytkowania instalacji poza ich nominalnymi parametrami. Władze Korei nakazały ograniczenie poziomu ładowania instalacji do 80–90% (zależnie od typu instalacji) wartości znamionowej.

Z punktu widzenia rynku ubezpieczeniowego najważniejszymi obszarami stanowiącymi wyzwania w odniesieniu do BESS są: zjawisko ucieczki termicznej, czas niezbędny do odtworzenia kluczowych komponentów, zagrożenia spowodowane żywiołami, degradacja oraz zagrożenia cybernetyczne.

Ucieczka termiczna

Ucieczka termiczna niekoniecznie jest klasycznym pożarem w rozumieniu warunków ubezpieczenia. W wyniku np. przeładowania lub fizycznego uszkodzenia dochodzi do przebiegającej coraz szybciej reakcji wewnątrz ogniwa, wydzielania się gazów, wzrostu temperatury, który dodatkowo napędza proces, ostatecznie prowadząc często do samozapłonu gazów wydzielanych w trakcie przebiegającej reakcji chemicznej. I to właśnie ze względu na zachodzącą reakcję chemiczną wewnątrz baterii pożar nie potrzebuje tlenu z powietrza, co czyni go wyjątkowo trudnym do ugaszenia.

Kluczowymi czynnikami wpływającymi na minimalizację tego ryzyka są: separacja przestrzenna, wykonywanie testów, zastosowanie systemów gaszenia opartych na dostępnych środkach gaśniczych (choć miały miejsce przypadki szkód spowodowanych uruchomieniem gaszenia na skutek wzrostu temperatury ogniw), wyposażenie instalacji w system detekcji gazów i monitoringu, zapewnienie odpowiedniej ilości wody do gaszenia pożaru i dobra współpraca z lokalnymi jednostkami straży pożarnej pozwalająca im na zaznajomienie się z ryzykiem.

Czas odtworzenia kluczowych komponentów

Czas odtworzenia kluczowych komponentów również nie jest bez znaczenia. W przypadku instalacji BESS problematyczna może być kwestia awarii pojedynczych komponentów, które przekładają się na znaczące ograniczenie wydajności całej instalacji lub konieczność jej wyłączenia. Czas oczekiwania na niektóre części zamienne (np. transformatory) może sięgać nawet 12–18 miesięcy.

Jeżeli użytkownik instalacji BESS jest zainteresowany ochroną ubezpieczeniową w zakresie utraty zysku, powinien uwzględnić to, kalkulując sumę ubezpieczenia. Przy dużych inwestycjach może okazać się ona na tyle wysoka, że spowoduje problemy z pojemnością ubezpieczeniową. Kluczowym czynnikiem ograniczającym ryzyko jest tu odpowiednia strategia zarządzania częściami zamiennymi.

Żywioły

Zagrożenia powodowane przez żywioły nie odbiegają istotnie od tych, które obserwujemy w przypadku instalacji OZE. Szkody spowodowane przez grad i wiatr mogą mieć mniejsze znaczenie, jednak powódź pozostaje jednym z głównych czynników ryzyka. Podstawowym sposobem jego mitygacji jest właściwa lokalizacja projektu.

Degradacja instalacji

Degradacja instalacji to z kolei główne zmartwienie inwestorów. Wydajność, a co za tym idzie, potencjał do generowania przychodów, spada wraz z upływem czasu. Obecnie ryzyko to należy raczej do nieubezpieczanych, z wykorzystaniem klasycznych ubezpieczeń (choć do pewnego stopnia można posiłkować się tzw. ubezpieczeniami parametrycznymi).

Podstawowym czynnikiem wpływającym na ograniczenie ryzyka jest zatem odpowiednie skonstruowanie umowy z dostawcami (kary umowne, gwarancje) oraz dobór wysokiej jakości partnerów, którzy będą zdolni do wywiązania się ze zobowiązań przez wiele lat.

Zagrożenia cyber

Warto wspomnieć też o zagrożeniach cybernetycznych, które wciąż należą do tzw. emerging risks, ale coraz większa liczba inwestorów zaczyna zdawać sobie sprawę z zagrożeń płynących z cyberprzestrzeni.

Klucz do ochrony ubezpieczeniowej

Choć BESS jest rozwiązaniem relatywnie nowym, z naszych obserwacji wynika, że rosnąca liczba ubezpieczycieli deklaruje chęć zmierzenia się z tym ryzykiem. Kluczem do uzyskania dobrej jakości ochrony ubezpieczeniowej jest odpowiednie zarządzanie ryzykiem oraz wdrożenie rozwiązań minimalizujących prawdopodobieństwo wystąpienia szkody, a w przypadku jej zaistnienia – umożliwiających przeprowadzenie sprawnej i skutecznej akcji ratunkowej.

Tutaj naprzeciw wychodzi rozwój technologiczny związany z budową baterii, a także rozwój technologii związanych z doborem instalacji gaśniczych, pozwalających na szybkie i skuteczne gaszenie tego typu pożarów.

Marcin Zimowski
lider praktyki energetyki odnawialnej, Marsh Polska

Jacek Borowski
Advisory Leader, Marsh Polska