Odpowiedzialność finansowa Polaków była tematem eksperckiego webinaru zorganizowanego przez MM Conferences SA. Cykl otwartych webinarów „Liderzy o finansach i gospodarce” realizowany jest w ramach Spotkania Liderów Bankowości i Ubezpieczeń 2021, w skład którego wchodzą 21. Banking Forum & 17. Insurance Forum.
W ostatnim webinarze udział wzięli: Robert Zapotoczny – prezes PFR Portal PPK, Karol Pogorzelski – ekonomista ING Bank Śląski, oraz Paweł Dobrowolski – główny ekonomista PFR. Spotkanie prowadziła redaktor Anna Popek.
W dyskusji poruszano następujące tematy:
- Dlaczego istnieje przekonanie, że Polacy nie chcą oszczędzać? Jak jest w rzeczywistości?
- Czy w okresie pandemii widzimy większą potrzebę zapewnienia sobie poduszki finansowej?
- Gdzie Polacy lokują swoje oszczędności?
- Odbudowa zaufania społeczeństwa do instytucji państwowych.
- Postawy Polaków wobec oszczędzania – edukacja finansowa. Jak zmienić nawyki społeczeństwa?
– Jeśli jesteśmy nacją, która oszczędza nieco mniej od innych, to jest to spowodowane przede wszystkim uwarunkowaniami historycznymi. Zapobiegliwość nie była wspierana przez okoliczności dziejowe, a wieloletnie gromadzenie środków z myślą o emeryturze było z wielu przyczyn utrudnione. Jeszcze dużo pracy przed nami w temacie popularyzacji oszczędzania – zauważa Robert Zapotoczny, prezes PFR Portal PPK.
Przeszkodą dla oszczędzania jest nie tylko niełatwe dziedzictwo historyczne, ale również aktualna sytuacja na rynkach finansowych.
– Oszczędzania nie ułatwia duża inflacja i niskie stopy procentowe. Polacy coraz częściej wybierają fundusze inwestycyjne oraz bardziej niż kiedykolwiek interesują się giełdą. Dostrzegamy prawdziwy renesans inwestorów indywidualnych. Istotnym zjawiskiem jest też inwestowanie w nieruchomości – wyjaśnia Karol Pogorzelski, ekonomista z ING Banku Śląskiego. Eksperci zwrócili uwagę, że rośnie popularność nieruchomości jako długoterminowych inwestycji i potencjalnego zabezpieczenia na czas emerytury.
Chociaż panuje obiegowe przekonanie, że Polacy niechętnie oszczędzają, to liczby prowadzą do odmiennych wniosków.
– Nawyki dotyczące oszczędzania istotnie się zmieniły w ciągu ostatnich kilkunastu lat. W ostatniej dekadzie obserwujemy systematyczny wzrost oszczędności. Zgadzam się z tezą, że skłonność do oszczędzania jest pochodną zamożności. Zarobki Polaków zwiększyły się bardziej niż wydatki, co umożliwiło oszczędzanie – wyjaśnia Paweł Dobrowolski, główny ekonomista Polskiego Funduszu Rozwoju.
Z kolei redaktor Anna Popek podzieliła się refleksją, że pandemiczne miesiące spowodowały, że wielu Polaków ograniczyło konsumpcjonistyczne podejście do życia nie tylko z przymusu, ale świadomie wybierając życie przyjaźniejsze środowisku naturalnemu.
Dyskutanci odnieśli się także do niskiego poziomu zaufania do długoterminowych instrumentów finansowych, takich jak pracownicze plany kapitałowe.
– Biorąc pod uwagę doświadczenia poprzednich pokoleń nie dziwi sceptycyzm niektórych osób, jednak wierzę głęboko, że zaufanie będzie się stopniowo zwiększać – podkreśla Robert Zapotoczny.
Paweł Dobrowolski dodaje: – Warto nadmienić, że znacznie zamożniejsze kraje również potrzebowały czasu, żeby oswoić się z tamtejszymi odpowiednikami PPK. W Stanach Zjednoczonych, gdzie rynek kapitałowy ma znacznie dłuższą historię, dobrowolne programy emerytalne bardzo powoli zyskiwały popularność. W 1975 r. uczestniczyło w nich zaledwie 13% obywateli, a wynik 67% osiągnięto dopiero w 2018 r.
Istotna część dyskusji dotyczyła edukacji finansowej Polaków. Czy źródłem wiedzy na ten temat powinna być szkoła? Zdania były podzielone.
Zwracano uwagę, że świat finansów podlega bardzo dynamicznym zmianom oraz że pojawiają się nowe źródła informacji, m.in. blogi specjalizujące się w tematyce finansów osobistych czy webinary z udziałem ekspertów. Edukacja powinna więc przebiegać z wykorzystaniem różnych kanałów komunikacji.
Podkreślono również kluczową rolę właściwych nawyków dotyczących oszczędzania.
Karol Pogorzelski dodał, że ludzie podlegają wielu pułapkom poznawczym, które utrudniają długoterminowe oszczędzanie. Nie znaczy to jednak, że Polacy podchodzą do tematów finansowych wyłącznie impulsywnie, wręcz przeciwnie.
Widać, że stopniowo rośnie wiedza o finansach oraz skłonność do oszczędzania. Trzeba mieć jednak świadomość, że są to procesy długofalowe, a zmiana nie zachodzi z dnia na dzień.
Aleksandra E. Wysocka
