Każdy pracownik, bez względu na rodzaj wykonywanej pracy, musi być zdolny do wykonywania obowiązków na stanowisku, na którym jest zatrudniony. Aby to potwierdzić, pracodawca musi skierować go na badania medycyny pracy – zarówno bezpośrednio przed zatrudnieniem, jak i w trakcie trwania stosunku pracy.
Misją służby medycyny pracy w Polsce jest ochrona zdrowia pracujących przed wpływem niekorzystnych warunków środowiska pracy i sposobu jej wykonywania oraz sprawowanie profilaktycznej opieki zdrowotnej.
Medycyna pracy jest koniecznością
Na obligatoryjne badania lekarskie zgłaszają się osoby często nie korzystające na co dzień z opieki zdrowotnej, dlatego lekarz medycyny pracy ma unikalną możliwość wykrycia zaburzeń w stanie zdrowia pracownika na ich wczesnym etapie. Potrzeba realizacji skutecznej profilaktyki wśród pracowników ma również swój pozytywny aspekt w kontekście starzenia się społeczeństwa i potrzeby utrzymania dłuższej aktywności zawodowej.
Badania profilaktyczne, poza indywidualną oceną stanu zdrowia pracownika, mają na celu:
- dokonanie oceny, czy cechy fizyczne i psychiczne pracownika (kandydata na pracownika) umożliwiają mu wykonywanie pracy na danym stanowisku, bez ryzyka wystąpienia niekorzystnych zmian w jego stanie zdrowia,
- wykluczenie istnienia schorzenia, które mogłoby stanowić zagrożenie dla współpracowników podczas wykonywania pracy,
- wykluczenie istnienia schorzenia, które w wyniku kontynuowania pracy mogłoby ulec zaawansowaniu,
- w trakcie badań okresowych – ocenę progresji uprzednio występujących zmian w stanie zdrowia (w szczególności powstałych w związku z wykonywaną pracą).
Zakres i częstotliwość badań profilaktycznych pracowników reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich do celów przewidzianych w Kodeksie Pracy.
W myśl obowiązujących przepisów lekarz sprawujący opiekę profilaktyczną może poszerzyć zakres omawianych badań o dodatkowe specjalistyczne badania lekarskie i badania pomocnicze, a także wyznaczyć krótszy termin następnego badania okresowego, jeśli uzna to za niezbędne dla zdrowia pracownika. Na podstawie powyższych badań oraz konsultacji lekarz podejmuje decyzję o braku bądź istnieniu przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.
Medycyna pracy nie jest kwestią potrzeby, a koniecznością, ponieważ wynika z Ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy. Mało tego, obowiązek zawarcia pisemnej umowy z lekarzem lub poradnią medycyny pracy wynika również z przepisów prawa, co nie jest przez wszystkich pracodawców respektowane. Zgodnie z art. 12 ust. 1 tej ustawy, badania wstępne, okresowe i kontrolne pracowników oraz inne świadczenia zdrowotne muszą być wykonywane na podstawie pisemnej umowy zawartej przez pracodawcę z podstawową jednostką służby medycyny pracy. Dotyczy to każdego zakładu pracy, bez względu na jego charakter, specyfikę branży, czy liczbę zatrudnianych pracowników.
Badania wykonane przez lekarza, z którym pracodawca nie ma podpisanej umowy, mogą zostać zakwestionowane, np. w razie kontroli przeprowadzanej przez Państwową Inspekcję Pracy. Orzeczenie lekarza medycyny pracy, z którym pracodawca nie zawarł stosownej umowy, może nie być honorowane. Jednostką pośredniczącą w realizacji świadczeń z zakresu medycyny pracy może być operator medyczny, taki jak PZU Zdrowie.
Największe wyzwania związane z medycyną pracy
Nadrzędnym celem powinno być utrzymanie pracownika jak najdłużej w zdrowiu. Natomiast obecnie lekarz medycyny pracy ma zbyt małą przestrzeń na pracę z pacjentem i jego problemami zdrowotnymi. Dlaczego? Według danych raportowanych przez Unię Europejską, braki kadrowe są poważnym problemem większości krajów Europy. W samej UE brakuje ok. 1 miliona pracowników medycznych, w tym ok. 230 tys. lekarzy i 590 tys. pielęgniarek.
Prognozy demograficzne prowadzone przez Naczelną Izbę Lekarską oraz Naczelną Izbę Pielęgniarek i Położnych pokazują, że ze względu na aktualną strukturę wiekową w kolejnych latach należy się spodziewać spadku liczby profesjonalistów medycznych. Zarówno w grupie zawodowej lekarzy, jak i pielęgniarek i położnych rośnie średnia wieku, czyli są to starzejące się grupy zawodowe. Obecnie średnia wieku lekarza w Polsce wynosi prawie 50 lat, a lekarza ze specjalizacją – powyżej 54 lat. Średni wiek pracującej pielęgniarki wynosi aktualnie powyżej 51 lat. Poważnym problemem systemowym jest więc brak zastępowalności pokoleń.
Medycyna pracy w PZU Zdrowie
PZU Zdrowie oferuje swoim klientom badania medycyny pracy, wykonując badania wstępne, okresowe, kontrolne, końcowe oraz sanitarno-epidemiologiczne. Ponadto świadczymy również inne formy opieki profilaktycznej, takie jak szkolenia z pierwszej pomocy dla pracowników (w siedzibie firmy i w postaci webinarów online) lub przegląd stanowisk pracy, w których lekarze medycyny pracy biorą udział w komisjach BHP.
Aktualnie mamy 813 placówek medycznych realizujących medycynę pracy w 370 miastach w Polsce, zarówno w ramach placówek własnych, jak i partnerskich.
W trosce o komfort naszych klientów udostępniamy darmowy portal obsługi medycyny pracy oraz abonamentów medycznych. Portal pozwala wprowadzać bieżące zmiany w zakresie osób objętych opieką medyczną oraz kompleksowo zarządzać tematem badań medycyny pracy. Z odpowiednim wyprzedzeniem informuje pracodawcę o potrzebie wykonania przez pracownika badania i daje możliwość automatycznego wygenerowania skierowania na to badanie.
Dalszy proces umawiania przejmuje infolinia PZU Zdrowie, której konsultanci niezwłocznie kontaktują się z pracownikiem lub kandydatem do pracy, organizując realizację świadczenia zgodnie ze skierowaniem wydanym przez pracodawcę, z określonym stanowiskiem pracy, na którym osoba ta ma być zatrudniona bądź pracuje.
Portal doskonale sprawdza się przy obsłudze grup kapitałowych, ponieważ jedna osoba może obsługiwać jednocześnie wszystkie oddziały lub zdecydować o autonomicznym charakterze innych osób obsługujących.
Realizacja badań po pandemii
W ostatnim czasie, podobnie jak inni operatorzy medyczni, mierzyliśmy się z wyzwaniem zaplanowania w bardzo krótkim czasie dużej liczby wizyt z zakresu badań medycyny pracy. Wynikało to z komunikatu Państwowej Inspekcji Pracy, która nałożyła obowiązek realizacji badań medycyny pracy, które straciły ważność w czasie epidemii oraz po 30 czerwca 2023 r.
PZU Zdrowie podjęło szereg działań mających na celu usprawnienie realizacji tych badań oraz zwiększenie ich dostępności, m.in. poprzez: zwiększenie liczby konsultantów na infolinii, udostępnienie dodatkowych terminów w placówkach, zakontraktowanie dodatkowych lekarzy orzeczników medycyny pracy (w tym w godzinach popołudniowych) oraz udostępnienie możliwości wykonania badań dla większej grupy pracowników w jednym terminie oraz jednej lokalizacji. Dzięki tym działaniom badania z zakresu medycyny pracy zostały przeprowadzone sprawnie oraz terminowo.
Należy jednak w tym miejscu wspomnieć i zaznaczyć, jak ważna jest współpraca w tym zakresie naszych klientów i ich pracowników oraz jak duży wpływ na „przepustowość” ma odwoływanie zaplanowanych wizyt. Zjawisko nieodwoływania wizyt i blokowania terminów bez uprzedniego poinformowania o niestawieniu się na wizytę jest zauważalne nie tylko w badaniach medycyny pracy, ale i w ogólnie rozumianej opiece medycznej zarówno w sektorze prywatnym, jak i publicznym.
Jest to szerszy temat (może do kolejnej dyskusji), na który warto uczulić pacjentów. Dlatego wszystkim, którzy odpowiednio wcześniej anulowali wizytę lekarską i tym samym oddali termin innym osobom będącym w potrzebie już teraz, bardzo dziękujemy.
Weronika Dejneka
wiceprezes zarządu PZU Zdrowie
Tomasz Łakomy
dyrektor ds. rozwoju sieci sprzedaży PZU Zdrowie
