Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przedsiębiorcy ubezpieczyciel zobowiązuje się wobec ubezpieczającego do pokrycia szkody wyrządzonej innym podmiotom w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Zakres ochrony szczegółowo wynikać będzie z treści umowy kształtowanej dokumentem ubezpieczenia (polisą) oraz ogólnymi warunkami ubezpieczenia.

Przy zawieraniu umowy ubezpieczenia OC działalności podstawową kwestią jest oznaczenie zakresu ochrony – rodzaju działalności przedsiębiorcy, która podlegać będzie ubezpieczeniu. Nierzadko zdarza się, że jeden przedsiębiorca może prowadzić wiele rodzajów niekoniecznie związanej ze sobą działalności – przykładowo, serwisowaniu samochodów może towarzyszyć handel nimi czy wynajem pojazdów zastępczych. Poprzez wskazanie odpowiedniego rodzaju działalności już w dokumencie ubezpieczenia określa się zakres działalności, która podlega ochronie ubezpieczeniowej, tym samym nie obejmując ochroną pozostałych rodzajów działalności.

Poszukującego ochrony ubezpieczeniowej może reprezentować broker ubezpieczeniowy albo pośredniczyć może agent ubezpieczeniowy. Mogą oni ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą za błędy na etapie kontraktowania.

Klasyfikacja PKD

Podstawowym sposobem oznaczania rodzaju działalności gospodarczej wykonanej przez przedsiębiorcę jest klasyfikacja PKD – Polska Klasyfikacja Działalności. Do tej klasyfikacji odwołują się najwięksi ubezpieczyciele, przy procesie zawierania umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przedsiębiorcy.

Przedsiębiorca, który decyduje się podjąć działalność gospodarczą albo rozszerzyć jej zakres, obowiązany jest do ujawnienia odpowiedniego kodu PKD w rejestrze, do którego wpisowi podlega. Przy czym obecnie wskazuje się jedno PKD przeważające oraz pozostałe PKD.

Wskazanie właściwego PKD w polisie

Najwięksi ubezpieczyciele w przypadku zawierania umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przedsiębiorcy wymagają wskazania właściwego kodu PKD w polisie ubezpieczeniowej.

W ogólnych warunkach ubezpieczenia przewiduje się, że zakres ubezpieczenia obejmie jedynie charakter prowadzonej działalności, określonej kodami PKD wskazanymi w polisie ubezpieczeniowej. Jest to zresztą dość logiczna konstrukcja – przedsiębiorca może nie być zainteresowany objęciem ubezpieczeniem wszystkich, rozmaitych prowadzonych rodzajów działalności – co przecież wiązać się będzie z wyższą składką ubezpieczeniową.

Przykładowo, prowadzi działalność kod PKD 16.29.Z – produkcja pozostałych wyrobów z drewna; produkcja wyrobów z korka, słomy i materiałów używanych do wyplatania, ale jednocześnie zajmuje się wyrębem drzewa – kod PKD 02.20.Z pozyskiwanie drewna, ale działalność ta nie zostanie w polisie wskazana, to wówczas umowa nie obejmuje szkody powstałej przy pozyskiwaniu drewna, ale obejmie szkody powstałe przy produkcji wyrobów z już pozyskanego drewna.

Przede wszystkim to sam przedsiębiorca musi zadbać o wpisanie właściwych kodów PKD do polisy. Nie zwalnia go z tego obowiązku fakt, że PKD ujawnione są we właściwym rejestrze – ubezpieczyciel, broker czy agent ubezpieczeniowy mogą kody sprawdzić. Fakt przecież występowania jeszcze innych kodów prócz deklarowanych może oznaczać po prostu wolę zawężenia ochrony.

Jeżeli poszukujący ochrony jest reprezentowany przez brokera ubezpieczeniowego albo zamawia ochronę za pośrednictwem agenta ubezpieczeniowego, to rolą pośredników jest również sprawdzić ujawnione rodzaje działalności, a następnie jednoznacznie ustalić z poszukującym ochrony ubezpieczeniowej, czy wskazanie jednego kodu PKD (np. przeważającego) jest świadomą decyzją co do zawężenia ochrony do tej działalności, czy też wynikiem nieporozumienia.

Proces kontraktowania w tym zakresie ze względów ostrożności należy bardzo dobrze udokumentować – co do woli poszukującego ochrony w tym zakresie – zabezpieczając swoje własne interesy i broniąc się przed potencjalną odpowiedzialnością odszkodowawczą.

Przykre skutki niewłaściwego oznaczenia PKD w polisie

Najczęściej odmowa wypłaty wynikać będzie wprost z zapisów ogólnych warunków ubezpieczenia. Decyzja taka będzie miała jednak również umocowanie w prawie powszechnie obowiązującym. Zgodnie z art. 815 Kodeksu cywilnego ubezpieczający obowiązany jest podać do wiadomości ubezpieczyciela wszystkie okoliczności, o które ubezpieczyciel pytał. Wskazano jednocześnie, że ubezpieczyciel nie ponosi odpowiedzialności za skutki okoliczności, które z naruszeniem paragrafów poprzedzających nie zostały podane do jego wiadomości.

Niestety, ale w przypadku powstania wypadku pociągającego odpowiedzialność odszkodowawczą ubezpieczonego i odmowy zakładu ubezpieczeń wypłaty odszkodowania zbulwersowany ubezpieczony często będzie chciał przerzucić odpowiedzialność na agenta ubezpieczeniowego albo na brokera – niejednokrotnie niesłusznie obwiniając ich za nieuzasadnione niewskazanie kodu PKD, w związku z którym wyrządzono szkodę podlegającą naprawieniu, nawet jeżeli niewskazanie danego kodu było decyzją klienta motywowaną wysokością składki ubezpieczeniowej.

Tak prosty błąd na etapie kontraktowania następnie skutkuje ogromnymi obciążeniami finansowymi, które ponieść musi względem poszkodowanego osoba źle ubezpieczona, niewskazująca w polisie właściwego kodu PKD. Niejednokrotnie osoba ta poszukuje następnie sposobu na przerzucenie ciężaru naprawienia szkody na inną osobę, aktualizując potencjalną odpowiedzialność odszkodowawczą agentów (albo akcesoryjną zakładów ubezpieczeń za swoich agentów) czy brokerów ubezpieczeniowych (także z ich obowiązkowego ubezpieczenia OC) za odmowę wypłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela.

Waldemar Szubert
radca prawny                                
Kancelaria Ryszewski Szubierajski