Urząd Komisji Nadzoru Finansowego opublikował w swoim serwisie internetowym nową wersję metodyki Rocznego Badania i Oceny Nadzorczej (BION) zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji za 2019 rok. Koncepcja BION opracowana przez UKNF ma na celu usystematyzowanie stosowanych dotychczas kryteriów oceny nadzorowanych podmiotów, jak również wprowadzenie do stosowania elementów systemu nadzoru wykonywanego w oparciu o ocenę ryzyka identyfikowanego w ich działalności.
BION jest całościowym procesem wykorzystującym wszelkie dostępne informacje posiadane przez nadzór na temat zakładu ubezpieczeń/reasekuracji, w tym informacje uzyskane w wyniku czynności związanych z licencjonowaniem, analizy zza biurka i czynności kontrolnych na miejscu w zakładzie, jak również z zapytań/ankiet kierowanych do zakładu ubezpieczeń lub zakładu reasekuracji.
System Wczesnego Ostrzegania
System Wczesnego Ostrzegania jest jednym z elementów systemu nadzoru opartego na analizie ryzyka. W jego ramach wykorzystywane są dane miesięczne, kwartalne, roczne oraz ad-hoc.
Komponent miesięczny pozwala na identyfikację podwyższonego i wysokiego ryzyka adekwatności kapitałowej, ryzyka wyniku finansowego, ryzyka biznesowego na podstawie uzyskiwanych od zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji (w okresach miesięcznych) danych finansowych oraz informacji o wyniku technicznym i finansowym. Zidentyfikowane ryzyka determinują podjęcie przez organ nadzoru, przy zastosowaniu zasady proporcjonalności, odpowiednich działań nadzorczych.
Komponent kwartalny służy monitorowaniu kondycji zakładu ubezpieczeń/reasekuracji oraz identyfikacji problemów/rozregulowania w działalności zakładu ubezpieczeń/reasekuracji. Bazuje on na kwartalnych informacjach przekazywanych przez zakłady. Wyniki analizy mają wpływ na podejmowane działania nadzorcze oraz efektywniejszą alokację zasobów UKNF, które są kierowane do obszarów i podmiotów proporcjonalnie do generowanego ryzyka i wpływu zakładu na rynek.
Komponentem rocznym są testy stresu. Są one przeprowadzane przez wszystkie zakłady od 2009 r. dla ryzyk istotnych z punktu widzenia sektora ubezpieczeń, a dodatkowo niektóre zakłady proszone są o przeprowadzenie dodatkowych testów stresu, np. dla ryzyk specyficznych dla danej firmy lub z większą częstotliwością dla ryzyk z niekorzystnymi wynikami rocznych testów stresu. Testy przeprowadzane są zgodnie z metodyką ustaloną przez organ nadzoru i corocznie weryfikowaną.
System zarządzania, w tym własna ocena ryzyka i wypłacalności
System zarządzania, w tym własna ocena ryzyka i wypłacalności, jest oceniany w ramach działań analitycznych i czynności kontrolnych. Ponadto podlega on regularnej ocenie w ramach BION, gdzie dokonywana jest m.in. ocena jakościowa uwzględniająca specyfikę zakładu, w tym formę działalności (tuw, spółka akcyjna), etap rozwoju, skalę i profil działalności, kanały dystrybucji.
Oceniając system zarządzania zakładu UKNF bierze pod uwagę m.in. stosowanie się do wymogów zawartych w wytycznych i rekomendacjach wydanych w związku z zaobserwowanymi zjawiskami na rynku.
Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe
Wspomniany obszar jest oceniany w ramach działań analitycznych i czynności kontrolnych. UKNF, mając na uwadze fundamentalną rolę, jaką odgrywają rezerwy w gospodarce finansowej zakładów, uznał wyniki prowadzonych działań nadzorczych w zakresie tworzenia rezerw techniczno-ubezpieczeniowych oraz wymogi wynikające z systemu Wypłacalność II za niezbędne wydanie wytycznych dotyczących procesu tworzenia rezerw techniczno-ubezpieczeniowych.
Kapitałowy wymóg wypłacalności i minimalny wymóg kapitałowy
Nadzór nad kapitałowym wymogiem wypłacalności i minimalnym wymogiem kapitałowym służy przede wszystkim zapewnieniu przestrzegania przez zakłady przepisów prawa w zakresie wymogów dotyczących wypłacalności. Obszar jest oceniany w ramach działań analitycznych i czynności kontrolnych. Ponadto wypłacalność zakładów jest weryfikowana w ramach BION, a także ewentualne zagrożenie odnośnie do wypłacalności zakładu jest oceniane w ramach Systemu Wczesnego Ostrzegania (w tym na podstawie danych miesięcznych oraz testów stresu).
Kapitałowy wymóg wypłacalności obliczany przy zastosowaniu pełnego lub częściowego modelu wewnętrznego
Proces aplikacyjny
Zgodnie z art. 258 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej zakłady mogą obliczać kapitałowy wymóg wypłacalności przy zastosowaniu pełnego albo częściowego modelu wewnętrznego zatwierdzonego przez UKNF. Decyzja jest podejmowana w okresie 6 miesięcy od dnia otrzymania kompletnego wniosku o zatwierdzenie modelu wewnętrznego do wyznaczania kapitałowego wymogu wypłacalności w ramach tzw. procesu aplikacyjnego i obejmuje ocenę kompletności oraz ocenę merytoryczną wniosku. Ocena kompletności wniosku polega na weryfikacji, czy dokumentacja potwierdzająca, przedkładana wraz z wnioskiem obejmuje co najmniej informacje wskazane w art. 2 ust. 4 lit. a-r rozporządzania wykonawczego 2015/460 ustanawiającego wykonawcze standardy techniczne w odniesieniu do procedury dotyczącej zatwierdzania modelu wewnętrznego. Sprawdzeniu podlega także, czy wszystkie dokumenty wskazane w wykazie dokumentów i dowodów zawartych we wniosku, o którym mowa w art. 2 ust. 6 rozporządzania wykonawczego zostały dołączone do wniosku. W przypadku gdy wniosek zostanie uznany za kompletny, organ nadzoru dokonuje oceny merytorycznej. W ramach oceny merytorycznej organ nadzoru weryfikuje, czy model wewnętrzny przedstawiony do oceny spełnia wymogi określone w art. 258 i art. 263–268 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej i innych przepisach systemu Wypłacalność II w zakresie modeli wewnętrznych, w tym rozporządzeniu delegowanym i rozporządzeniach wykonawczych.
KNF rekomenduje zakładom dołączanie do wniosku wraz z innymi dokumentami tzw. ujednoliconego pakietu aplikacyjnego. Wykorzystanie formularza ujednoliconego pakietu aplikacyjnego pozwala na uporządkowanie dokumentacji. Ze względu na krótki czas na podjęcie decyzji, Urząd zdecydował się na wprowadzenie narzędzi mających na celu ułatwienie zakładom złożenia wniosku ze skutkiem pozytywnym, do których należą: procesy przedaplikacyjne, lista błędów krytycznych oraz badanie porównawcze modeli wewnętrznych.
Proces przedaplikacyjny
Celem procesu przedaplikacyjnego jest uzyskanie opinii organu nadzoru na temat przygotowania zakładu ubezpieczeń do przystąpienia do procesu zatwierdzania modelu wewnętrznego. W ramach procesu przedaplikacyjnego weryfikuje się, czy model wewnętrzny przedstawiony do oceny spełnia wymogi określone w art. 258 i art. 263–268 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej i innych przepisach systemu Wypłacalność II w zakresie modeli wewnętrznych, w tym rozporządzeniu delegowanym i rozporządzeniach wykonawczych.
W ramach procesów przedaplikacyjnych modeli wewnętrznych realizowane są także spotkania z członkami zarządów organizowane na potrzeby badania testu użyteczności. W tym celu organ nadzoru korzysta z wykazu zagadnień, które omawiane są podczas tego typu spotkań.
Lista błędów krytycznych
Dla ułatwienia komunikacji pomiędzy UKNF i zakładami, a także w ramach kolegiów organów nadzoru powstała lista błędów krytycznych. Wskazuje ona luki i błędy w modelach, których wystąpienie uniemożliwia wydanie pozytywnej decyzji lub opinii o modelach wewnętrznych przez organ nadzoru.
Lista błędów krytycznych ma zastosowanie do wszystkich modeli wewnętrznych, z wyłączeniem modeli ryzyka powodzi, dla których wymogi określone zostały szczegółowo w Wytycznych dotyczących zarządzania ryzykiem powodzi w sektorze ubezpieczeń.
Badanie porównawcze modeli wewnętrznych
Badanie porównawcze modeli wewnętrznych jest działaniem rekomendowanym w opinii EIOPA (EIOPA-BoS-15/083). Badanie takie może polegać na przekazaniu jego uczestnikom szczegółowych danych niezbędnych do kalibracji modeli i wyznaczenia SCR dla hipotetycznego zakładu ubezpieczeń, który definiowany jest na potrzeby badania. Przekazywane dane zawierają m.in. informacje o strukturze aktywów, portfelu aktywnych umów, historii szkodowej lub polisowej hipotetycznego zakładu ubezpieczeń. Na bazie przekazanych informacji uczestnicy badania wyznaczają wartości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych dla celów wypłacalności i kapitałowego wymogu wypłacalności, wykorzystując stosowane metody i modele, a następnie dostarczają do UKNF wyniki tych obliczeń wraz ze wskazanymi dodatkowymi informacjami, np. scenariuszami wygenerowanymi przez model.
Zasady inwestowania
Zasady inwestowania są oceniane w ramach działań analitycznych i czynności kontrolnych. Ponadto podlegają one regularnej ocenie w ramach BION, gdzie dokonywana jest ocena ilościowa oraz ocena jakościowa zarządzania aktywami.
Jakość i wysokość dopuszczonych środków własnych
Nadzór nad środkami własnymi jest oceniany w ramach działań analitycznych i czynności kontrolnych. Ponadto, także ewentualne zagrożenie odnośnie do wypłacalności zakładu jest oceniane w ramach Systemu Wczesnego Ostrzegania (w tym na podstawie danych miesięcznych oraz testów stresu).
Ciągła zgodność z wymogami dla pełnych i częściowych modeli wewnętrznych (w przypadku gdy zakład ubezpieczeń lub zakład reasekuracji stosuje pełny lub częściowy model wewnętrzny)
Ocena ciągłej zgodności z wymogami dla pełnych i częściowych modeli wewnętrznych w ramach procesu nadzoru odbywać się będzie po zatwierdzeniu przez UKNF wniosku o stosowanie modelu wewnętrznego do wyznaczania indywidualnego kapitałowego wymogu wypłacalności. Ocena ta obejmować będzie m.in. analizę wskaźnikową na bazie regularnego raportowania i raportów wynikających z sytuacji wyjątkowych. W ramach oceny UKNF dopuszcza także przeprowadzanie badania porównawczego modeli wewnętrznych, uczestnictwo w badaniach porównawczych koordynowanych przez EIOPA, a także podejmowanie innych czynności, jeśli mogłyby przyczynić się do stwierdzenia, czy model wewnętrzny spełnia wymogi określone w art. 258 i art. 263–268 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. z 2015 r. poz. 1844) i innych przepisach systemu Wypłacalność II w zakresie modeli wewnętrznych, w tym rozporządzeniu delegowanym i rozporządzeniach wykonawczych.
(AM, źródło: KNF)
