Polska Izba Ubezpieczeń we współpracy z Milliman Polska przeanalizowała problem niedoubezpieczenia w naszym kraju. Owocem ich prac jest raport „Polacy i ryzyko – jak się ubezpieczamy? Luka ubezpieczeniowa w Polsce”, z którego wynika m.in., że łączna wartość luki ubezpieczeniowej w obszarze zdrowia oraz luki emerytalnej odpowiada ponad jednej czwartej budżetu państwa.
– To jedna z najtrudniejszych kwestii w ubezpieczeniach i dostarczenie tu odpowiednich danych oraz metodyki szacowania luki jest dużą wartością dla rynku ubezpieczeń. W naszym raporcie lukę definiujemy jako wszelkie straty finansowe ponoszone w związku z zajściem określonych zdarzeń, które nie zostały zabezpieczone przez ubezpieczenia w systemie zarówno prywatnym, jak i publicznym. Należą do nich m.in. utrata zdrowia, dochodów, przejście na emeryturę czy straty w majątku – wyjaśnia Jan Grzegorz Prądzyński, prezes zarządu PIU.
Z roku na rok coraz głębiej
Raport PIU i Miliman wskazuje, że niedoubezpieczenie dla osób przechodzących na emeryturę w 2023 r. wyniosło 75 mld zł. Co gorsza, wraz z kolejnymi rocznikami luka będzie się pogłębiać. Mało tego: biorąc pod uwagę prognozę oczekiwanej długości życia, PIU szacuje na podstawie danych GUS, że Polacy przeżyją w zdrowiu jedynie połowę emerytury.
Autorzy raportu oszacowali również, że w sektorze opieki zdrowotnej brakuje środków na poziomie od 100 do 125 mld zł rocznie, aby zbliżyć nasz kraj do systemów opieki zdrowotnej uważanych za najlepsze i najefektywniejsze – takich, jak funkcjonują w Szwajcarii, Holandii, Francji, Niemczech czy krajach skandynawskich.
– Na potrzeby szacunku luki ubezpieczeniowej w zdrowiu oraz luki emerytalnej stworzyliśmy zaawansowane modele matematyczne pozwalające na rzetelną analizę problemu. Do analizy systemów ochrony zdrowia wykorzystaliśmy ponad 20 zmiennych charakteryzujących systemy ochrony zdrowia 26 państw w Europie w ciągu trzech lat. Wykorzystaliśmy matematyczną metodę analizy składowych głównych (ang. PCA, Principal Component Analysis), która pozwoliła na zbadanie wzajemnych relacji pomiędzy systemami ochrony zdrowia w Europie i ocenę nakładów finansowych wprowadzenia oczekiwanych zmian – mówi Marcin Krzykowski, partner firmy doradztwa aktuarialnego Milliman.
W ocenie autorów raportu w zwiększeniu finansowania profilaktyki, diagnostyki czy efektywnym prowadzeniu pacjenta mogą uczestniczyć prywatne ubezpieczenia zdrowotne. Branża od dawna postuluje o włączenie ich do publicznego systemu ochrony zdrowia.
– Luka emerytalna będzie się z każdym rokiem powiększać. W ciągu kolejnych 40 lat łącznie wyniesie 15 bln zł. To 441% PKB Polski w 2023 r. Trudno sobie te liczby wyobrazić. Oczywiście, ubezpieczenia tej luki nie pokryją, ale mogą pomóc w zabezpieczeniu przynajmniej części potrzeb przyszłych emerytów. Ubezpieczenia mogą też poprawić efektywność systemu opieki zdrowotnej w Polsce. Ubezpieczyciele wiedzą, jak wydawać pieniądze, by system funkcjonował sprawnie. Stawiają na profilaktykę, szybki dostęp do specjalistów, diagnostykę, która pozwala wcześnie wykryć wiele chorób i wprowadzić odpowiednie terapie na początkowym etapie. Mamy odpowiednie know-how, od lat zabiegamy, by móc wspierać publiczny system zdrowia jako jego istotny filar – mówi Jan Grzegorz Prądzyński.
330 tys. zł na wypadek śmierci
W raporcie PIU podjęto próbę określenia odpowiedniej sumy ubezpieczenia na życie. Jest ona różna w indywidualnych przypadkach, jednak przy pewnych założeniach można obliczyć, jaką poduszkę finansową trzeba zapewnić rodzinie na wypadek śmierci głównego jej żywiciela. Zakładając średnie wartości wynagrodzenia zadłużenia i oszczędności Polaków, przeciętna suma ubezpieczenia na wypadek śmierci powinna wynosić ok. 330 tys. zł. Środki te powinny odpowiadać co najmniej trzyletniemu wynagrodzeniu zmarłej osoby powiększonemu o łączną wartość zobowiązań kredytowych. Suma ubezpieczenia nie powinna być niższa niż wysokość pozostawianych zobowiązań, a także powinna zapewniać możliwość utrzymania się rodziny przez kilkanaście miesięcy do nawet kilku lat, w zależności od możliwości zarobkowych głównego utrzymującego gospodarstwo domowe. W przypadku poważnego zachorowania kwota świadczenia powinna pozwolić na pokrycie dodatkowych kosztów leczenia, rehabilitacji czy też zmiany pracy na mniej obciążającą.
– Na koniec 2023 r. średnie zadłużenie kredytobiorcy to ponad 132 tys. zł dla kredytu mieszkaniowego. Do tego przeciętnie kredytobiorcy mają 33 tys. kredytu gotówkowego. Pożyczki ma prawie połowa Polaków. Przy niewielkich oszczędnościach i średnich zarobkach, w razie poważnej choroby lub śmierci głównego żywiciela, sytuacja wielu rodzin może się znacząco pogorszyć. Ubezpieczenia, w których suma uwzględnia zobowiązania kredytowe, poziom oszczędności i zarobków, mogą być realną pomocą, gdy stanie się coś złego – komentuje Jan Grzegorz Prądzyński.
Złe szacowanie wartości mienia pogłębia lukę
Z danych PIU wynika, że w sektorze gospodarstw domowych ubezpieczonych jest średnio 49% nieruchomości. Zabezpieczenie finansowe budynków jednorodzinnych jest powszechniejsze niż budynków wielorodzinnych – odpowiednio 72% i 40%.
Raport wskazuje, że istotną składową luki ubezpieczeniowej w ubezpieczeniach majątkowych stanowią szkody katastroficzne. Dotyczą one zarówno nieruchomości, jak i mienia gospodarstw domowych oraz przedsiębiorstw. Swiss Re obliczył lukę ubezpieczeniową dla Polski w zabezpieczeniu katastrof naturalnych w 2022 r. na poziomie 300 mln dolarów, tj. około 1,3 mld zł.
– W opracowaniu „Polacy i ryzyko – jak się ubezpieczamy? Luka ubezpieczeniowa w Polsce” pokazujemy, o ile warto zwiększyć sumę ubezpieczenia, by była adekwatna do poziomu dzisiejszych cen nieruchomości, kosztów materiałów budowlanych. 45% agentów, których zapytaliśmy w badaniu, uważa, że sumy ubezpieczenia domów i mieszkań są za niskie w stosunku do ich wartości. Sprawdziliśmy też, czy Polacy radzą sobie z szacowaniem wartości swojego majątku. W naszej ankiecie z 2022 r. niemal 1/5 z nich zadeklarowała, że nie wie, jak to zrobić – mówi Jan Grzegorz Prądzyński.
Raport zawiera również wyliczenia dotyczące luki w obszarze casco pojazdów lądowych w Polsce. Tylko 26,3% samochodów posiada to ubezpieczenie. Rozbieżność wypłat w przypadku ubezpieczenia wszystkich pojazdów w wieku do lat 15 oszacowano na 4,6 mld zł rocznie, przyjmując uproszczone założenie, że częstość zdarzeń objętych casco byłaby taka sama dla wszystkich samochodów (ubezpieczonych i nieubezpieczonych). W tym momencie są to straty pokrywane z bieżących oszczędności.
Problem wymagający rozwiązania
Według szacunków Swiss Re Institute w 2022 r. życie, zdrowie i majątek w skali globalnej ubezpieczone były łącznie w niecałych 60%. Ubezpieczenia odgrywają istotną rolę w walce ze skutkami nieprzewidzianych zdarzeń. Dlatego brak zabezpieczenia finansowego lub jego niedostateczny poziom może mieć poważny wpływ na ludzi, ich dobrostan i poczucie bezpieczeństwa.
Raport można pobrać TUTAJ.
Artur Makowiecki
news@gu.com.pl
