Sąd Najwyższy twierdząco odpowiedział na pytanie Rzecznika Finansowego o to, czy poszkodowanemu, który doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, przysługuje odszkodowanie z tytułu kosztów opieki sprawowanej nad nim nieodpłatnie przez osoby bliskie. Rzecznik jest zadowolony z rozstrzygnięcia i liczy na to, iż w uzasadnieniu znajdą się jasne wskazówki dotyczące stawek, które należy stosować w takich sprawach.
W komentarzu do uchwały z dnia 22 lipca podjętej w składzie siedmiu sędziów po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego przedstawionego przez Rzecznika Finansowego w sprawie o sygn. III CZP 31/19 Sąd Najwyższy zaznaczył, iż rozstrzygnięte uchwałą zagadnienie ma doniosłe znaczenie społeczne, gdyż dotyczy często sytuacji, w których opieka nad osobą, która doznała uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, była sprawowana nieodpłatnie przez osoby bliskie.
Nie ma różnicy pomiędzy opieką odpłatną i nieodpłatną
Rozpatrując pytanie postawione przez Rzecznika Finansowego, Sąd Najwyższy uznał, że wyrażonej w nim wątpliwości nie można rozstrzygnąć przez proste odwołanie się do pojęcia szkody w jej klasycznym rozumieniu. SN zaznaczył, że powstanie konieczności korzystania z opieki stanowi szczególnego rodzaju uszczerbek, zwiększający potrzeby osoby doznającej uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia. Wskazał, że opieka świadczona nieodpłatnie na rzecz takiego poszkodowanego ma wymierną wartość ekonomiczną. Zdaniem SN jej udzielenie nie ma na ceku zmniejszenia zakresu obowiązku odszkodowawczego sprawcy szkody, lecz wynika zazwyczaj z braku środków na pokrycie związanych z nią kosztów.
Zdaniem Sądu Najwyższego trudno uznać za właściwe rozwiązanie różnicujące sytuacją prawną poszkodowanych w zależności od tego, czy korzystali z odpłatnej opieki, czy też opieki swoich bliskich, jak również nie należy pominąć jego dalszych możliwych, nieakceptowalnych konsekwencji polegających m.in. na sporządzaniu fikcyjnych umów o odpłatne sprawowanie opieki.
SN zaznaczył, że spełnione świadczenie opiekuńcze prowadzi do wyrównania uszczerbku polegającego na potrzebie jego zaspokojenia. Stanowi ono często element procesu leczenia, a jego koszty mogą być pokrywane z sum wyłożonych na ten cel z góry.
Rzecznik liczy na wskazówki dotyczące stawek
– Cieszę się, że Sąd Najwyższy po raz kolejny przychylił się do naszego stanowiska – powiedział dr hab. Mariusz Jerzy Golecki, Rzecznik Finansowy. – Tym bardziej że chodzi o prawa osób poważnie poszkodowanych w wypadkach np. komunikacyjnych. Powinni oni otrzymywać środki pozwalające na zapewnienie należytej opieki. Mogą je przeznaczyć na skorzystanie z usług osób trzecich. Nie ulega jednak wątpliwości, że poszkodowany woli, żeby opiekowała się nim bliska osoba. Jeśli musi ona zrezygnować z innych zajęć i poświęcić swój czas, powinno to być zrekompensowane. Liczę, że dzięki tej uchwale poszkodowani i ich rodziny już nie będą musieli dochodzić swoich praw w postępowaniach sądowych. Po otrzymaniu wytycznych płynących z uzasadnienia tej uchwały zakłady ubezpieczeń, które do tej pory stosowały odmienne procedury, powinny je zmodyfikować, a także wznowić postępowania likwidacyjne, w których odmówiono zapłaty roszczeń – dodał.
Rzecznik liczy na to, że w uzasadnieniu do uchwały znajdą się jasne wskazówki dotyczące stawek, które należy stosować w takich przypadkach.
– W mojej ocenie słuszne wydaje się przyjęcie poglądu, że powinny one odpowiadać realnym stawkom rynkowym za tego typu usługi opiekuńcze. Zauważyliśmy bowiem, że w niektórych wypadkach ubezpieczyciele przyznają takie świadczenie, ale jest ono np. o połowę niższe niż stawki rynkowe za usługi opiekuńcze w rejonie zamieszkania poszkodowanego. Moim zdaniem takie różnicowanie stawek nie znajduje żadnego uzasadnienia – stwierdził Mariusz Golecki.
***
Pytanie prawne przedstawione przez Rzecznika Finansowego we wniosku z dnia 29 kwietnia 2019 r.:
„Czy poszkodowanemu, który doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, przysługuje na podstawie art. 444 § 1 k.c. odszkodowanie z tytułu kosztów opieki sprawowanej nad nim nieodpłatnie przez osoby bliskie?”.
Treść uchwały Izby Cywilnej Sądu Najwyższego w składzie siedmiu sędziów z 22 lipca:
„Poszkodowany, który doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, może domagać się na podstawie art. 444 § 1 k.c. odszkodowania z tytułu kosztów opieki sprawowanej nad nim nieodpłatnie przez osoby bliskie”.
Artur Makowiecki
news@gu.home.pl
