2022 r. nie był łatwy dla prowadzących działalność gospodarczą agentów ubezpieczeniowych. Na początku roku musieli zmierzyć się z rewolucyjnymi zmianami zasad opodatkowania wprowadzonymi przez Polski Ład i wybrać najlepszą dla siebie formę opodatkowania. W trakcie roku ustawodawca wprowadził kolejne zmiany przepisów o charakterze naprawczym, które istotnie zmieniły obowiązujące reguły.
Burzliwy z perspektywy podatkowej okres 2022 r. zakończy się złożeniem zeznania podatkowego. Początek roku to również termin na wybór formy opodatkowania, która będzie miała zastosowanie w odniesieniu do 2023 r. Poniżej przedstawiamy kluczowe kwestie, które należy mieć na uwadze w zbliżającym się okresie rozliczeń PIT.
Zmiana formy opodatkowania za 2022 r.
W związku z licznymi zmianami przepisów, w odniesieniu do rozliczenia PIT za 2022 r., ustawodawca wprowadził szczególną możliwość pozwalającą na zmianę formy opodatkowania działalności gospodarczej już po zakończeniu roku.
Co istotne, możliwość zmiany dotyczy przedsiębiorców rozliczających się w 2022 r. podatkiem liniowym lub ryczałtem i mają oni możliwość zmiany formy opodatkowania wyłącznie na rozliczenie według skali (12%/32%), nie ma natomiast opcji zmiany w innych konfiguracjach.
Dokonanie zmiany formy opodatkowania za 2022 r. jest możliwe w ramach złożenia właściwego zeznania podatkowego (PIT-36). Jeżeli natomiast zeznanie podatkowe agenta za rok 2022 zostanie złożone według dotychczasowych zasad opodatkowania – zmiana decyzji o przejściu na skalę nie będzie już możliwa, również drogą złożenia korekty zeznania podatkowego. Z początkiem nowego roku warto więc ocenić już utrwalone zmiany w przepisach i szczegółowo przeanalizować swoją osobistą sytuację podatkową.
Poniżej przedstawiamy kluczowe informacje dotyczące zmiany formy opodatkowania przy rozliczeniu PIT za 2022 r. w poszczególnych wariantach.
Zmiana z podatku liniowego (19%) na skalę (12%/32%)
W razie opodatkowania dochodów agenta podatkiem liniowym (19%) w trakcie 2022 r. zmiana formy opodatkowania na zasady ogólne (12%/32%) dotyczyć będzie całego dochodu uzyskanego w 2022 r.
W tym przypadku nie jest wymagane składanie odrębnej informacji/oświadczenia do urzędu skarbowego dotyczącego zmiany formy opodatkowania. Zawiadomienie o wyborze zasad ogólnych zamiast podatku liniowego nastąpi wraz ze złożeniem zeznania podatkowego PIT-36 lub PIT-36S za 2022 r. (zamiast PIT-36L lub PIT-36LS), w terminie, który upływa – do 2 maja 2023 r. Wybór opodatkowania skalą sprowadza się więc do rozliczenia rocznego PIT w odpowiedniej deklaracji.
W zeznaniu podatkowym należy wykazać kwoty przychodów, koszty uzyskania przychodów, dochód (lub stratę) oraz należne i odpowiednio wpłacone zaliczki na podatek liniowy w 2022 r., bez przeliczania ich według skali oraz kwotę podatku obliczoną już według skali.
Zmiana z ryczałtu na skalę (12%/32%)
Od 2022 r. popularność wśród agentów zdobyło opodatkowanie ryczałtem PIT, m.in. z uwagi na korzystne rozwiązania w zakresie składki zdrowotnej.
W tym przypadku zmiana formy opodatkowania na zasady ogólne dotyczyć będzie przychodów uzyskanych w całym roku 2022 r. Jednocześnie, jeżeli na podstawie przepisów wprowadzonych Polskim Ładem 2.0., od lipca 2022 r., forma opodatkowania zarobków agenta została zmieniona z ryczałtu (stosowanego w okresie styczeń–czerwiec 2022) na skalę podatkową (za okres lipiec–grudzień 2022 r.) – nie ma już możliwości ponownej zmiany formy opodatkowania po zakończeniu roku 2022 (np. zmieniając ryczałt na skalę za okres styczeń–czerwiec 2022 r.).
Również w tym przypadku nie jest wymagane składanie odrębnej informacji/oświadczenia do urzędu skarbowego. Zawiadomienie o wyborze zasad ogólnych zamiast ryczałtu nastąpi wraz ze złożeniem zeznania podatkowego PIT-36 lub PIT-36S za rok 2022 (zamiast PIT-28 lub PIT-28S), co istotne, w terminie do 2 maja 2023 r.
W zeznaniu podatkowym należy wykazać kwoty przychodów, koszty uzyskania przychodów, dochód (lub stratę) oraz kwoty należnego i zapłaconego w 2022 r. ryczałtu. Jest to istotne o tyle, że w trakcie roku podatnik opodatkowany ryczałtem nie ustalał kosztów podatkowych oraz dochodu.
Dodatkowo, przed złożeniem zeznania podatkowego na zasadach ogólnych istnieje obowiązek zaprowadzenia i uzupełnienia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (PKPiR) – można to zrobić bezpośrednio przed złożeniem zeznania.
Należy pamiętać o składce zdrowotnej
Decyzja agenta o rozliczeniu PIT za 2022 r. według skali podatkowej nie powinna być oparta tylko na wysokości obciążeń podatkowych. Agent powinien również uwzględnić przewidywane obciążenia składką zdrowotną, szczególnie po zmianach wprowadzonych przez Polski Ład.
Zmiana formy opodatkowania za 2022 r. na skalę, dla agentów, którzy opłacali składkę zdrowotną na zasadach obowiązujących dla ryczałtu bądź liniówki, będzie oznaczać dodatkowo:
- konieczność rekalkulacji 9% składki zdrowotnej zgodnie z zasadami obowiązującymi dla skali,
- pokrycie różnicy względem składek już wpłaconych w ciągu roku na innych zasadach,
- kalkulacji i wpłaty odsetek za zwłokę w płatności,
- skorygowania złożonych deklaracji ZUS.
Powyższe kwestie mogą w konkretnych przypadkach istotnie wpłynąć na atrakcyjność wyboru rozliczenia według skali za 2022 r., należy więc mieć je na uwadze.
Wybór formy opodatkowania na 2023 r.
Agenci, którzy zdecydują się na wybór PIT według skali podatkowej w odniesieniu do 2022 r., muszą pamiętać, że wybór ten nie będzie obejmował rozliczeń za 2023 r.
Chcąc zmienić formę opodatkowania na ten rok, należało o tym zawiadomić właściwy urząd skarbowy zasadniczo do 20 lutego 2023 r., jeżeli agent prowadził działalność w styczniu i z niej uzyskiwał przychody (lub do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został osiągnięty pierwszy przychód w roku podatkowym).
Rafał Tołwiński
doradca podatkowy, partner w ALTO
Mariana Skidan
starszy konsultant w ALTO
