Rozbieżność w
orzecznictwie Sądu Najwyższego w kwestii zadośćuczynień dla bliskich
poszkodowanego z trwałym rozstrojem zdrowia, jaka powstała po niedawnej uchwale
Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych (IKNiSP) SN, skłoniła Rzecznika
Praw Pacjenta (RPP) do interwencji. Aby rozstrzygnąć powstałe wątpliwości,
zwrócił się on do Sądu Najwyższego z pytaniem prawnym dotyczącym wspomnianej
kwestii.
Rzecznik
skierował do Sądu Najwyższego wniosek o podjęcie uchwały rozstrzygającej
następujące zagadnienie prawne „Czy osobie bliskiej poszkodowanego, który na
skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego rozstroju zdrowia, może
przysługiwać zadośćuczynienie pieniężne?”. Problem poruszony we wniosku
dotyczy m.in. spraw, w których takie roszczenie wynika ze szkody wyrządzonej
przez podmiot leczniczy (w tym na skutek naruszenia praw pacjenta).
Decyzja RPP to
pokłosie uchwały, jaką o 22 października 2019 r. podjął skład 7 sędziów IKNiSP
(sygn. akt I NSNZP 2/19). Rozstrzygnięcie Izby zanegowało możliwość przyznania
osobom bliskim poszkodowanego zadośćuczynienia z tytułu naruszenia ich dóbr
osobistych. Tymczasem, jak przypomniał Rzecznik, 27 marca 2018 r. skład 7
sędziów Izby Cywilnej Sądu Najwyższego podjął trzy jednobrzmiące uchwały (sygn.
III CZP 36/17, III CZP 60/17 i III CZP 69/17), zgodnie z którymi sąd może
przyznać zadośćuczynienie za krzywdę osobom najbliższym poszkodowanego, który
na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na
zdrowiu.
– Doszło do niepokojącej rozbieżności w
orzecznictwie, która wymaga pilnego rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy. Osoby,
które już dochodzą lub zamierzają dochodzić roszczeń, jak i podmioty ponoszące
odpowiedzialność odszkodowawczą i ich ubezpieczyciele powinny mieć pewność co
do tego, jaka wykładnia prawa jest stosowana przez sądy. Znaczenie
przedstawionego zagadnienia uzasadnia przy tym w mojej ocenie, by uchwała w tej
sprawie została wydana w odpowiednio szerokim składzie, dzięki czemu miałaby
ona moc zasady prawnej. To zaś jednoznacznie przetnie wątpliwości i zapewni
spójność rozstrzygania sporów przez sądy – powiedział Bartłomiej Chmielowiec, Rzecznik Praw Pacjenta.
RPP przypomniał,
że dotychczas sądy powszechne uznawały, że prawo do życia rodzinnego stanowi
dobro osobiste członków rodziny. Stąd też w określonych sytuacjach, gdy zostało
ono naruszone, osoba uprawniona mogła dochodzić od sprawcy zapłaty
zadośćuczynienia pieniężnego na podstawie art. 448 Kodeksu cywilnego. Rzecznik
zwrócił uwagę, że w świetle licznych już orzeczeń SN i sądów powszechnych
świadczenie takie może przysługiwać nie tylko w razie śmierci poszkodowanego,
ale też gdy na skutek bezprawnego i zawinionego działania poszkodowany doznał
ciężkiego i nieodwracalnego rozstroju zdrowia.
– Mowa tu o wyjątkowych przypadkach, takich
jak pozostawanie przez poszkodowanego w utrwalonym stanie wegetatywnym. Tego
typu sprawy dotyczą najczęściej błędów medycznych (zwłaszcza okołoporodowych)
oraz wypadków drogowych. W orzecznictwie wskazywano zresztą, że dobro osobiste
członków rodziny doznaje naruszenia także m.in. w razie zamiany noworodków, do
której doszło w szpitalu, a co zostało odkryte po wielu latach – dodał Tomasz Młynarski, zastępca dyrektora
Departamentu Prawnego Biura Rzecznika.
RPP zwraca
uwagę, że w ostatnim czasie do sądów trafiały tylko te sprawy, w których strony
nie mogły dojść do kompromisu na tle konkretnego stanu faktycznego. Teraz
jednak Rzecznik obawia się, że uchwała z 22 października może doprowadzić do
powstania dużej niepewności co do kierunku rozstrzygania sporów przez sądy, w
tym także w odniesieniu do spraw będących już w toku. Dlatego też Rzecznik Praw
Pacjenta wniósł o podjęcie przez Sąd Najwyższy uchwały zawierającej pozytywną
odpowiedź na zadane pytanie.
Jak podał portal
prawo.pl, nad podobnym wnioskiem pracuje też Rzecznik Finansowy. Prof. Mariusz Golecki, który od niedawna
sprawuje tę funkcję, przekazał serwisowi, że prace nad wystąpieniem do SN
ruszyły 25 października. Rzecznik liczy na to, iż w ciągu najbliższych tygodni
wniosek trafi do Sądu Najwyższego
Wystąpienie RPP
do Sądu Najwyższego:
https://www.rpp.gov.pl/…
Artur
Makowiecki
news@gu.home.pl