Najwyższa Izba Kontroli stwierdziła ryzyko niegospodarnego wydatkowania środków publicznych w ramach kontroli doraźnej przeprowadzonej w Biurze Rzecznika Finansowego. NIK oprócz działalności urzędu przyjrzała się funkcjonowaniu Funduszu Edukacji Finansowej, identyfikując systemowe problemy i brak realizowania zadań z jego środków w okresie objętym kontrolą.
W ocenie ogólnej skupiającej się na realizacji zadań ustawowych przez Rzecznika NIK wskazała, iż w kontrolowanym okresie prawidłowo realizował swoje zadania ustawowe, jednak kontrolerzy NIK zwrócili uwagę na nieprawidłowości rzutujące na działalność Rzecznika Finansowego. Dotyczyły one głównie prowadzonej w latach 2020–2021 gospodarki finansowej, m.in. nierzetelnego sporządzania umów na usługi, dokonywania zakupów z pominięciem wewnętrznych procedur, nierzetelnego dokumentowania szacowania wartości zamówienia czy nierzetelnego odbioru przedmiotu umów. Stwierdzono również przypadki działań niezapewniających realizacji zasady oszczędności w wydatkowaniu środków publicznych.
Fundusz bez możliwości
W trakcie kontroli NIK zwróciła również uwagę na kwestię funkcjonowania Funduszu Edukacji Finansowej. Jego środki miały być przeznaczane na finansowanie edukacji finansowej, w tym zwłaszcza m.in. na organizację kampanii edukacyjnych i informacyjnych mających na celu zwiększenie świadomości finansowej społeczeństwa czy opracowywanie programów edukacyjnych i wydawanie publikacji popularyzujących wiedzę w zakresie funkcjonowania rynku finansowego, zagrożeń na nim występujących oraz podmiotów na nim działających.
Izba zauważyła, że w badanym okresie, obejmującym lata 2019–2022 (I półrocze), wystąpił systemowy problem z realizacją zadań przewidzianych ustawowo dla FEF, którym miał dysponować Rzecznik na wniosek Rady Edukacji Finansowej.
Z powodu luki prawnej w ustawie powołującej Fundusz przez cały okres jego funkcjonowania nie było realizowane zadanie, dla którego został utworzony, czyli finansowanie edukacji finansowej. Tym samym Fundusz – pomimo zgromadzenia na jego rachunku (według stanu na dzień 31 maja 2022) kwoty 113,9 mln zł, z których kwota 3,5 mln zł mogła podlegać wydatkowaniu i systematycznie rosła – nie spełnił celu jego ustanowienia.
Zdaniem NIK brak realizacji zadań Funduszu nie wynikał z przyczyn leżących po stronie Rzecznika, ale był spowodowany wadami prawnymi ustawy tworzącej FEF. RzF podejmował działania w celu zmian legislacyjnych, które pozwoliłyby na realizację zadań przypisanych Funduszowi i wyjaśnienie jego statusu oraz występował w tej sprawie z propozycjami legislacyjnymi do Ministra Finansów. Do dnia zakończenia kontroli wspomniany status nie zmienił się.
(AM, źródło: NIK)
