28 stycznia odbyła się konferencja online zatytułowana „Przyszłość systemu emerytalnego w Polsce – zmiany, wyzwania, perspektywy” organizowana przez Esaliens TFI. Jej uczestnicy dyskutowali o zmianach w polskim systemie emerytalnym, jego obecnej kondycji oraz podzielili się z uczestnikami spotkania swoimi prognozami dotyczącymi przyszłości. 

Konferencję rozpoczęło wystąpienie Pawła Borysa, prezesa Polskiego Funduszu Rozwoju, który podsumował zmiany w systemie emerytalnym z ostatnich lat. Zaakcentował, że najważniejsze są jasne, czytelne, zróżnicowane rozwiązania dla Polaków. Podkreślił cel zmian, jakim jest zapewnienie jak najlepszego zabezpieczenia Polaków na jesień życia. Ich głównym założeniem była złota zasada inwestowania, tj. dywersyfikacja rozwiązań.

– PPK są bardzo atrakcyjną formą gromadzenia oszczędności na cele emerytalne. Pomimo dużych turbulencji w 2020 r. – w wyniku pandemii i dużych wahań wyceny aktywów finansowych – uczestnicy PPK mogli cieszyć się wysokimi stopami zwrotu z funduszy PPK. Średnia stopa zwrotu z funduszy dostępnych w PPK wyniosła w 2020 r. ponad 10%. To dowodzi, że konstrukcja programu bardzo dobrze się sprawdziła. Druga pozytywna cecha strategii funduszy PPK to dopasowanie strategii inwestycyjnej i ryzyka funduszy do wieku uczestnika, dzięki czemu osoby młodsze mogą pozwolić sobie na większe ryzyko i wyższy potencjał wzrostów, a starsze mogą inwestować w bardziej bezpieczne aktywa. Kolejna cecha to system dopłat, który uatrakcyjnia PPK jako rozwiązanie emerytalne. Oczekiwania są takie, że uczestnictwo w PPK w najbliższych latach osiągnie 50%, ale warunkiem będzie stabilność systemu emerytalnego – mówił ekspert.

Z kolei Jacek Treumann, członek zarządu Esaliens TFI, przedstawił podsumowanie systemu emerytalnego o charakterze kapitałowym z perspektywy pracownika od czasu reformy przeprowadzonej za rządów Jerzego Buzka w 1999 r. Podkreślił, że ostatnie 2 lata to zmiany pod hasłem PPK, kiedy następowało budowanie i wprowadzenie rozwiązania, a także odpowiedniej infrastruktury przez instytucje zarządzające, pracodawców i organy rządowe. Dla pracowników z kolei to był czas decyzji, czy pozostać w PPK, czy się z niego wypisać i w inny sposób dbać o swoją przyszłość emerytalną.

– Synonimem emerytury dla większości Polaków jest ZUS i OFE. Ale system emerytalny to nie tylko ZUS, OFE czy PPK. Pracownicy do dyspozycji mają również produkty z tzw. III filaru (dobrowolnego) systemu emerytalnego, jak pracownicze programy emerytalne (PPE) czy rozwiązania indywidualne, a konkretnie Indywidualne Konta Emerytalne (IKE) i Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE). Niemniej sposoby zabezpieczenia emerytalnego nie ograniczają się jedynie do produktów emerytalnych. Niektórzy, jak wiemy, inwestują w nieruchomości, odkładają środki w inny sposób. Jednak formy oszczędzania na emeryturę w ramach III filaru wyróżniają różne preferencje podatkowe dla korzystających z tych rozwiązań, co dodatkowo zwiększa atrakcyjność tych rozwiązań – podkreślił. – Dlaczego ludzie nie oszczędzają na emeryturę? Powodują to złe skojarzenia, nie mamy także pozytywnych doświadczeń międzypokoleniowych, jak na rynkach Europy Zachodniej. Ponadto nietrafiona komunikacja reklamowa przy wprowadzaniu OFE powodują niechęć do produktów emerytalnych oraz pokutuje brak świadomości faktycznego problemu luki emerytalnej. A wyzwania przyszłego emeryta są znaczne, bo żyjemy coraz dłużej, ochrona zdrowia jest droższa, a potrzeby emerytów nie maleją – dodał.

Krzysztof Nowak, prezes Mercer Polska przedstawił najlepsze systemy emerytalne na świecie.

– Generalnie ludzie na świecie nie ufają systemowi emerytalnemu, jako systemowi, który jest obarczony wieloma ryzykami. Są to tendencje uniwersalne, a nie typowo polskie. Stopa zastąpienia, czyli stosunek świadczenia emerytalnego do ostatniej pensji w 2060 r. według zestawienia OECD „Pension at a glance” z 2019 r. dla Polski, dla obecnych 25-latków to jedynie 30% – tłumaczył.

Konferencję zwieńczyła debata ekspercka poprowadzona przez dr Wojciecha Nagla, członka rady nadzorczej ZUS i przewodniczącego rady Fundacji GPW, w której udział wzięli Robert Zapotoczny, prezes PFR Portal PPK, Krzysztof Nowak oraz Jacek Treumann.

– Potrzeba czasu, odbudowy zaufania, świadomości utraconych korzyści, aby uczestnictwo w PPK było wyższe. Do zwiększonej partycypacji przyczyniają się rotacje pracownicze, edukacja, szkolenia, ale do tego potrzeba czasu – mówił Robert Zapotoczny. Według Wojciecha Nagla potrzeba horyzontu dekady, jak w przypadku podobnych rozwiązań na innych rynkach. Z kolei Jacek Treumann wskazał, że dla większości pracodawców wybór zarządzającego PPK był nowym doświadczeniem. – Wdrożenie PPK od strony technologicznej było ograniczone czasowo, w innych krajach takie projekty były bardziej rozłożone w czasie, a to było istotą wdrożenia programu u pracodawców. Z tego względu też warstwa komunikacyjna po stronie pracodawców znalazła się na drugim planie, co również miało wpływ na partycypację – ocenił.

– PPK korzysta z każdej perspektywy, którą niesie czas. Problem luki ZUS jest problemem nierozwiązywalnym, co z perspektywy PPK będzie działało na korzyść atrakcyjności uczestnictwa w PPK. Ludzie będą się przekonywali na twardych danych liczbowych i doświadczeniach swoich kolegów, którzy będą powiększali swoje oszczędności w PPK lub wypłacali je – przekonywał Krzysztof Nowak.

– PPK to system transparentny, o niskich kosztach, posiadający dobre zabezpieczenia w zakresie strategii inwestowania. Rok 2021 mamy nadzieję zakończyć z aktywami PPK na poziomie 8-10 mld zł – zapowiadał Robert Zapotoczny. Jacek Treumann ocenił, że w przypadku regularnej składki emerytalnej i w projekcie PPK, który dopiero się zaczyna, nie ma znaczenia co dzieje się na rynku kapitałowym na początku, kiedy jesteśmy w fazie budowania kapitału. Znaczenie zwiększa się w miarę upływu czasu i w miarę zwiększania kapitału. Obecnie największe znaczenie w PPK ma system dopłat.

Krzysztof Nowak wskazał, że w przypadku produktów emerytalnych kluczem jest rozwijanie produktów o charakterze quasi-obowiązkowym. – To też pokazuje doświadczenie z innych zagranicznych rynków. Rozwiązania dobrowolne niestety nie przynoszą oczekiwanych efektów masowych – dodał. Robert Zapotoczny zapowiedział, że Portal PFR PPK pracuje nad stworzeniem narzędzia do podglądu wartości środków zgromadzonych w ramach PPK dla każdego uczestnika.

(AM, źródło: Esaliens TFI)