Znaczna liczba Polaków skorzystała z cywilnoprawnej drogi dochodzenia swoich praw z tytułu naliczenia przez ubezpieczycieli opłaty likwidacyjnej w polisach z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi. W wyniku korzystnego wyroku otrzymali zwroty dochodzonych kwot.
Zwrot otrzymała wnioskująca o udzielenie indywidualnej interpretacji podatkowej. Zawarła ona w 2012 r. umowę ubezpieczenia na życie z ufk, jednakże przed upływem dwóch lat zrezygnowała z opłacania składek. Na rachunku polisy zebrała się pewna kwota. 3595,69 zł. 16 kwietnia 2014 r. ubezpieczyciel wypłacił wnioskodawczyni „wartość wykupu”, stanowiącą tylko 15% wartości rachunku udziałów, 85% tej kwoty zatrzymał, zgodnie z warunkami umowy, jako opłatę likwidacyjną.
Ubezpieczająca stała na stanowisku, że uregulowania umowy ubezpieczenia dotyczące wartości wykupu są dla niej jako konsumenta krzywdzące i niewiążące z uwagi na ich abuzywny charakter, a stanowisko to potwierdzane jest w orzecznictwie sądów powszechnych. Podjęła próbę pozasądowego rozwiązywania sporu, wzywając ubezpieczyciela do zwrotu nienależnie pobranej opłaty, właśnie owej „wartości wykupu” wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od daty doręczenia pierwszego wezwania. Ubezpieczyciel odmówił jej racji, dlatego wytoczyła powództwo cywilne.
W 2024 r. ubezpieczyciel przelał sporną kwotę z odsetkami, uznając powództwo za zasadne, ze zrzeczeniem się roszczenia; powództwo zostało wycofane. Wnioskodawczyni rozliczyła i zapłaciła należny podatek od uzyskanych odsetek.
Wkrótce towarzystwo poinformowało, że zmieniły się zasady opodatkowania dotyczące zwrotu opłaty likwidacyjnej, która została pobrana ze środków pochodzących z umorzenia jednostek uczestnictwa. W związku z tym wypłacone świadczenie główne powinno zostać zakwalifikowane jako przychód z kapitałów pieniężnych, związany z funduszem kapitałowym opodatkowanym na podstawie art. 30b ust. 1 pkt 5 w zw. z ust. 2 ustawy o PIT. Pismo poszło do wiadomości urzędu skarbowego.
Powstała wątpliwość, czy uznane roszczenie i wypłacone z tego tytułu świadczenie (tytułem zatrzymanych 85% wartości wykupu), którego wartość była niższa niż wpłacone składki, spowodowało powstanie przychodu lub dochodu w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, od którego wnioskodawczyni zobowiązana była zapłacić podatek dochodowy.
W ocenie wnioskodawczyni nie doszło do żadnego przysporzenia majątkowego, wypłata środków nastąpiła wyłącznie w wyniku zwrotu nienależnie pobranej przez ubezpieczyciela części wartości wykupu (tj. 85% wartości rachunku udziałów), która nie odpowiadała nawet wartości wpłaconych składek. Towarzystwo co prawda realizowało nabycie udziałów jednostkowych ze składek wpłacanych przez konsumenta, udziały te były zapisywane na rachunku udziałów, pochodziły jednak z opłacanych przez wnioskodawczynię składek.
Nie uzyskała żadnego zysku z tytułu polisy ubezpieczeniowej, który podlegałby opodatkowaniu jako dochód, tj. jako różnica pomiędzy kwotą wypłaconego świadczenia a sumą składek wpłaconych do towarzystwa ubezpieczeniowego.
Organ podatkowy zajął w tej sprawie odmienne stanowisko. Uznał, że wypłata ww. świadczenia jest rzeczywistym, wymiernym przysporzeniem majątkowym. Zdarzenie to na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy zatem zakwalifikować jako skutkujące powstaniem przychodu w rozumieniu art. 11 ustawy o PIT. Świadczenie to wiąże się z udziałem w funduszu kapitałowym, tak więc przychód w związku z wypłatą tego świadczenia jest przychodem ze źródła „kapitały pieniężne”, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 w zw. z art. 17 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy.
Na podst. 0115-KDIT1.4011.530.2025.2.MST, Dyrektor KIS, indywidualna interpretacja z 25 września 2025 r.
Sławomir Dąblewski
dablewski@gmail.com
