Dezinformacja jest największym zagrożeniem krótkoterminowym. Z kolei ekstremalne zjawiska pogodowe i krytyczne zmiany w systemach ziemskich są kluczowym wyzwaniem długoterminowym – wynika z najnowszej edycji Global Risks Report opracowanego przez Światowe Forum Ekonomiczne.

– Niestabilny porządek świata, charakteryzujący się polaryzującymi narracjami i brakiem bezpieczeństwa, skutki ekstremalnych warunków pogodowych oraz niepewność gospodarcza przyspieszają rozprzestrzenianie się zagrożeń – w tym dezinformacji. Światowi przywódcy muszą wspólnie stawić czoło krótkoterminowym kryzysom oraz budować bardziej odporną, zrównoważoną i sprzyjającą włączeniu przyszłość – podsumowuje wyniki raportu Saadia Zahidi, Managing Director Światowego Forum Ekonomicznego.

Wzrost dezinformacji i konfliktów

Obawy dotyczące utrzymującego się kryzysu kosztów utrzymania i zagrożeń związanych z dezinformacją opartą na sztucznej inteligencji oraz polaryzacją społeczeństwa zdominowały prognozy ryzyka na 2024 rok. Fałszywe informacje w połączeniu z niepokojami społecznymi będą w centrum uwagi w związku ze zbliżającymi się wyborami w kilku głównych gospodarkach. Międzypaństwowe konflikty zbrojne będą stanowić jedne z pięciu największych problemów w perspektywie kolejnych 2 lat. Obecne napięcia geopolityczne naruszające odporność społeczną będą powodować dalsze rozprzestrzenianie się konfliktów.

Niepewność gospodarcza i spowolnienie rozwoju

Najbliższe lata będą naznaczone utrzymującą się niepewnością gospodarczą oraz rosnącymi różnicami w rozwoju gospodarczym i technologicznym. Ograniczone możliwości ekonomiczne zajmują 6. miejsce w rankingu zagrożeń w perspektywie dwuletniej. W dłuższym okresie bariery ekonomiczne mogą się nasilać, powodując odcięcie dużych segmentów populacji od możliwości ekonomicznych. Kraje narażone na konflikty lub podatne na zagrożenia klimatyczne mogą być coraz bardziej odizolowane od inwestycji, technologii i związanych z nimi miejsc pracy. W przypadku braku dostępności bezpiecznych źródeł utrzymania, jednostki będą bardziej podatne na przestępczość, militaryzację lub radykalizację.

Planeta w niebezpieczeństwie

Zagrożenia środowiskowe nadal dominują w krajobrazie ryzyka we wszystkich ramach czasowych. Dwie trzecie ankietowanych ekspertów obawia się ekstremalnych zjawisk pogodowych w 2024 r. Ekstremalne zjawiska pogodowe, krytyczne zmiany w systemach ziemskich, utrata różnorodności biologicznej i załamanie ekosystemów, niedobory zasobów naturalnych i zanieczyszczenie środowiska stanowią pięć z 10 najpoważniejszych zagrożeń, z którymi przyjdzie się zmierzyć w ciągu następnej dekady. Eksperci nie są natomiast zgodni co do pilności tych zagrożeń – np. respondenci z sektora prywatnego uważają, że większość ryzyk środowiskowych zmaterializuje się w dłuższym okresie.

Reagowanie na zagrożenia

Raport wzywa liderów do ponownego przemyślenia aktywności mających na celu przeciwdziałanie globalnym zagrożeniom. Autorzy publikacji zalecają skupienie globalnej współpracy na szybkim budowaniu barier dla najbardziej szkodliwych ryzyk, poprzez np. tworzenie umów dotyczących włączenia sztucznej inteligencji do procesu podejmowania decyzji w przypadku konfliktów. Raport analizuje również inne rodzaje działań, takie jak wzmocnienie odporności jednostek i państw poprzez prowadzenie kampanii edukacyjnych koncentrujących się na zdobywaniu umiejętności cyfrowych w zakresie dezinformacji, a także wsparcie i promocja badań w dziedzinie modelowania klimatu i technologii, które przyspieszą transformację energetyczną, przy wspólnym udziale sektora publicznego i prywatnego.

Ryzyka makro najgroźniejsze w krótkim horyzoncie

– W skali globalnej wśród najważniejszych zagrożeń dla biznesu dominują ryzyka gospodarcze, obejmujące m.in. pogorszenie koniunktury gospodarczej, inflację, niedobór siły roboczej i/lub talentów, zakłócenia dostaw energii oraz dług publiczny. Wśród pięciu kluczowych ryzyk w Polsce znalazły się: inflacja, pogorszenie koniunktury gospodarczej (np. recesja, stagnacja), międzypaństwowy konflikt zbrojny, przypadkowe lub zamierzone użycie broni biologicznej, chemicznej lub nuklearnej oraz dług publiczny. Warto zwrócić także uwagę na ryzyka długoterminowe (w perspektywie najbliższych 10 lat), które koncentrują się wokół klimatu (konieczność łagodzenia zmian, wykorzystanie rozwiązań geoinżynieryjnych), zaawansowanych technologii (regulacje, wykorzystane sztucznej inteligencji, nierówności związane z wykorzystaniem technologicznej przewagi przez niektóre państwa), rynku pracy (wyzwania związane ze zmianami strukturalnymi – zapotrzebowanie na umiejętności oraz konieczność sprostania nowym potrzebom, rozbieżności w zakresie przenoszenia stanowisk pracy i przekwalifikowywania się w wyniku wdrożenia sztucznej inteligencji), fali przestępczości (działania na czarnym rynku, cyberataki, modele biznesowe oparte na kryptowalutach i możliwości prania pieniędzy, wyzwania związane z korupcją, przestępczością państwową i powiązania pomiędzy grupami terrorystycznymi/przestępczymi a przywódcami reżimów politycznych) – podkreśla Artur Grześkowiak, prezes Marsh Polska, Co-CEO Marsh McLennan w Regionie CEE.

– Przełom w dziedzinie sztucznej inteligencji radykalnie zmienił perspektywę ryzyka dla organizacji, wśród których wiele zmaga się z zagrożeniami wynikającymi z dezinformacji, dezintermediacji i strategicznych błędów w kalkulacjach. Jednocześnie firmy muszą na nowo definiować łańcuchy dostaw, które stają się coraz bardziej skomplikowane z powodu geopolityki i zmian klimatycznych oraz zagrożeń cybernetycznych ze strony rosnącej liczby złośliwych podmiotów. Poruszanie się po tym szybko zmieniającym się krajobrazie ryzyka będzie wymagało nieustannego skupienia się na budowaniu odporności na poziomie organizacyjnym, krajowym i międzynarodowym oraz ściślejszej współpracy między sektorem publicznym i prywatnym – komentuje Carolina Klint, Chief Commercial Officer Europe Marsh McLennan.

– Świat doświadcza znaczących transformacji spowodowanych sztuczną inteligencją, zmianami klimatycznymi, przesunięciami geopolitycznymi i przemianami demograficznymi. Znane ryzyka nasilają się i pojawiają się nowe, które stwarzają również możliwości. Wspólne i skoordynowane działania na arenie międzynarodowej odgrywają ważną rolę, ale to strategie lokalne mają kluczowe znaczenie dla zmniejszenia wpływu globalnych zagrożeń. Indywidualne działania obywateli, firm i krajów mogą przyczynić się do ograniczenia globalnego ryzyka, tworząc bardziej optymistyczny i bezpieczny świat – dodaje John Scott, Head of Sustainability Risk, Zurich Insurance Group.

Natura nadal groźna

Marcin Zimowski, dyrektor Biura Marsh w Poznaniu, Lider Praktyki Energetyki Wiatrowej, zauważa, że w ubiegłorocznym raporcie uwaga ekspertów skupiała się głównie na ryzykach środowiskowych – aż pięć z dziesięciu najważniejszych zagrożeń dotyczyło tego obszaru. W tym roku wyzwania te zostały przykryte przez niebezpieczeństwa związane z rozwojem nowych technologii oraz sytuacją ekonomiczną na świecie.

– Nie oznacza to, że tradycyjne zagrożenia, jakie stwarza natura, straciły na znaczeniu. Ryzyko ekstremalnych zjawisk pogodowych zajmuje drugą pozycję wśród krótkoterminowych zagrożeń, a w perspektywie długoterminowej awansowało na miejsce pierwsze. Eksperci wskazują na dominującą rolę szeroko pojętych ryzyk środowiskowych w ciągu 10 lat – zajmują one cztery pierwsze miejsca w rankingu zagrożeń (podobnie jak w roku ubiegłym) i stanowią połowę z pierwszej dziesiątki tego zestawienia. Warto dodać, że w tej edycji raportu po raz pierwszy wymieniono zanieczyszczenie środowiska jako jedno z kluczowych źródeł ryzyka w najbliższej, jak i bardziej odległej przyszłości – zaznacza ekspert.

Szereg wyzwań przed polityką społeczną

Krzysztof Nowak, prezes Mercer Polska, zwraca uwagę, że system emerytalny w Polsce boryka się z negatywnymi zjawiskami demograficznymi i niskim poziomem emerytur, zwłaszcza w przypadku kobiet. Na rynku pracy nadal występuje niska aktywność zawodowa osób powyżej 50. roku życia. Dodatkowo, wysokość wynagrodzeń jest istotnym problemem dla polskich pracowników i pracodawców, którzy muszą sprostać presji wzrostu płac przy jednoczesnym utrzymaniu konkurencyjności. Wzrastający deficyt pracowników jest również odczuwalny, zwłaszcza w sektorach wymagających wysokiego poziomu wykształcenia i talentów, takich jak branża IT i sektor usług wspólnych.

– Kluczowe wyzwanie w najbliższej przyszłości będzie stanowić również implementacja Dyrektywy o Transparentności Wynagrodzeń, która istotnie zmieni relacje pracownicze w Polsce. Jednocześnie wysoka inflacja w naszym kraju generuje zagrożenia, które pomogą powodować zróżnicowanie dochodów i pogłębiać różnice społeczne – dodaje ekspert.

Małgorzata Splett, FINPRO & Cyber Leader w Regionie CEE Marsh podkreśla, że wyzwania związane z cyberbezpieczeństwem niezmiennie utrzymują się w czołówce zagrożeń wskazanych w tegorocznym Global Risks Report.

– Popularność zyskuje coraz bardziej powszechne wykorzystanie systemów sztucznej inteligencji (AI), co rodzi szanse, jak i zagrożenia. Z jednej strony sztuczna inteligencja może wspierać i rozwijać nowoczesne cyberbezpieczeństwo, z drugiej hakerzy mogą ją wykorzystywać do własnych celów. Tendencja ta jedynie pozytywnie wpłynie na rynek ubezpieczeń cybernetycznych, których rozwój już teraz jest bardzo dynamiczny. Trend ten będzie wzmacniany przez korzystniejsze ceny cyberpolis, większą pojemność dostępną na rynku i oferowane rozszerzenia ochrony ubezpieczeniowe – dodaje.

Global Risks Report, opracowany we współpracy z Marsh McLennan i Zurich Insurance Group, został przygotowany na podstawie analizy opinii ponad 1400 światowych ekspertów ds. ryzyka, decydentów i liderów branżowych.

(AM, źródło: Marsh)