Wielu kierowców pozostaje w błędnym przekonaniu, że nie ma obowiązku zakupu ubezpieczenia OC nieużywanego pojazdu. Skoro stojące w garażu auto jest od miesięcy nieużytkowane, to zasadne byłoby zrezygnowanie z opłaty za polisę ubezpieczeniową. Nic bardziej mylnego! Ubezpieczenie OC jest obowiązkowe, nawet jeśli nie korzystamy z pojazdu.

Pomimo że zakup ubezpieczenia może wydawać się niepotrzebnym wydatkiem, przepisy prawa jasno wskazują, że każdy mogący zostać zarejestrowany pojazd musi posiadać ubezpieczenie OC.

Ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, zwane „ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych”, jest ubezpieczeniem obowiązkowym. Oznacza to, że każdy posiadacz pojazdu mechanicznego jest zobowiązany zawrzeć umowę ubezpieczenia, a ubezpieczenie musi posiadać każdy pojazd zarejestrowany w Polsce. 

Dla określenia pojęcia posiadacza pojazdu należy posiłkować się treścią stosownych przepisów Kodeksu cywilnego (art. 336 k.c. i nn.). Chodzi tu zatem o osobę, która faktycznie włada pojazdem. Bez znaczenia jest, czy robi to w zakresie odpowiadającym prawu własności, jako posiadacz samoistny, czy też na podstawie ograniczonego prawa (użytkowania, zastawu) lub obligacyjnego (najmu, dzierżawy, leasingu) – jako posiadacz zależny.

Należy pamiętać, że polisa jest przypisana do konkretnego pojazdu, a nie jego właściciela. Brak ubezpieczenia skutkuje nie tylko utratą ochrony, lecz także narażeniem się na zapłatę kary.

Zakres ochrony ubezpieczeniowej

Ubezpieczenie OC jest podstawowym zabezpieczeniem roszczeń z tytułu wypadków komunikacyjnych i kolizji. Obowiązek zapłaty odszkodowania następuje w momencie wystąpienia szkody na osobie (uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia lub śmierć) lub w majątku (utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia).

Istotne dla określenia granic szkody jest pojęcie ruchu mechanicznego środka komunikacji. Zgodnie z utrwalonym poglądem doktryny, o ruchu pojazdu nie przesądza fakt poruszania się w znaczeniu fizycznym. Mechaniczne rozumienie ruchu odrzuca również judykatura. W zależności od charakteru zdarzenia odpowiedzialność cywilna stanowiąca przedmiot ubezpieczenia będzie oparta na zasadzie ryzyka (zatrzymanie się pojazdu) lub zasadzie winy (postój, garażowanie pojazdu).

Zgodnie z tezą wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku z 28 października 2009 r., sygn. akt II Ca 722/09: Każdy postój pojazdu bez względu na czas jego trwania jak i to czy miał miejsce na trasie jazdy, czy też po osiągnięciu przez pojazd miejsca przeznaczenia, jest przez ustawodawcę traktowany, na potrzeby odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów, jako ruch pojazdu. Odmienna wykładnia, przyjmowana w orzecznictwie na tle poprzednio obowiązujących przepisów w tym względzie, w obecnie obowiązującym stanie prawnym nie znajduje uzasadnienia.

Brak ubezpieczenia OC w razie wypadku

W przypadku szkody wyrządzonej nieubezpieczonym pojazdem właściciel oprócz zapłaty kary będzie zobowiązany pokryć naprawę uszkodzonego mienia lub wypłacić stosowne zadośćuczynienie za straty na zdrowiu poszkodowanych.

W przypadku, gdy szkodę naprawi Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, będzie miał prawo, wykorzystując regres ubezpieczeniowy, rościć o zwrot przekazanych środków od kierowcy, jak również od właściciela pojazdu. Jednocześnie karę za brak posiadania ubezpieczenia OC poniesie jedynie właściciel.

W jakich przypadkach ustaje obowiązek zapłaty OC? Jeżeli stan techniczny czy względy prywatne właściciela nie przemawiają za korzystaniem z pojazdu, winien on rozważyć sprzedaż bądź złomowanie pojazdu. W innym przypadku zapłata polisy ubezpieczeniowej pozostanie obligatoryjna.

Obowiązek ubezpieczeniowy ustaje w momencie wyrejestrowania pojazdu. Można go dokonać w przypadku wywozu auta z Polski i jego sprzedaży za granicą, złomowania, kradzieży, trwałej utraty, jak również w przypadku rejestracji jako pojazd historyczny.

Czasowe wycofanie pojazdu z ruchu

Zgodnie z art. 78a ust. 2 ustawy prawo o ruchu drogowym czasowe wycofanie pojazdu z ruchu dotyczy samochodów ciężarowych i przyczep o dopuszczalnej masie całkowitej od 3,5 tony, ciągników samochodowych, pojazdów specjalnych i autobusów.

Regulacja ta nie obejmuje pojazdów osobowych. Wynika to z samego zamysłu ustawodawcy. Instytucja czasowego wycofania z ruchu pojazdów przeznaczona jest dla właścicieli pojazdów prowadzących działalność gospodarczą.

Czasowe wycofanie pojazdu z ruchu drogowego nie jest pojęciem tożsamym z wyrejestrowaniem pojazdu. Wycofanie z ruchu nie oznacza zwolnienia z obowiązku zapłaty ubezpieczenia, ale jedynie czasowe zmniejszenie składki za ubezpieczenie. Wobec tego pojazd wycofany z ruchu będzie nadal objęty obowiązkiem zakupu polisy OC.

Pojazd może zostać tymczasowo wyrejestrowany na okres od 2 do 24 miesięcy. Na wniosek właściciela czas ten można wydłużyć maksymalnie do 48 miesięcy. Właściciel czasowo wyrejestrowanego pojazdu ma prawo do 95% obniżenia stawki polisy.

Obowiązki właściciela w związku z wycofaniem pojazdu z ruchu

Za wycofanie pojazdu z ruchu pobiera się opłatę w wysokości 80 zł za okres dwóch miesięcy. Każdy kolejny miesiąc przerwy wiąże się z obowiązkiem dopłaty 10 zł. Właściciel jest obowiązany zapewnić postój pojazdu poza drogą publiczną i strefą zamieszkania. Jednocześnie jest zobowiązany zabezpieczyć pojazd przed możliwością jego uruchomienia przez osobę nieuprawnioną.

Zawieszenie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pojazdów nieużywanych nie jest możliwe. Istnieje jednak krótkoterminowe ubezpieczenie OC, z którego mogą skorzystać właściciele komisów samochodowych i pojazdów historycznych. Pojazdem historycznym jest pojazd co najmniej 40-letni, jak również 25-letni, który został uznany za unikatowy lub taki, który ma szczególne znaczenie dla udokumentowania historii motoryzacji.

Minimalny okres ubezpieczenia krótkoterminowego OC wynosi 30 dni. Ubezpieczony może skorzystać z tego rodzaju ubezpieczenia przez okres 12 miesięcy.

Kara za brak ubezpieczenia OC nieużywanego pojazdu

W Polsce instytucją odpowiedzialną za kontrolę spełniania obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia OC jest Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny. Posiada on narzędzia umożliwiające wykrycie braku ubezpieczenia nawet nieużytkowanych pojazdów.

W przypadku nałożenia przez UFG kary finansowej za brak ciągłości ubezpieczeniowej istnieje możliwość odwołania. W wyjątkowych sytuacjach organ może odstąpić od nałożenia kary, wydać decyzję o obniżeniu kary, rozłożeniu jej na raty lub odroczeniu terminu płatności.

Kara za brak posiadania ubezpieczenia OC jest niewspółmiernie wyższa od ceny polisy. Wysokość sankcji jest uzależniona od rodzaju pojazdu, okresu przerwy w ochronie ubezpieczeniowej oraz wysokości minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku.

Zgodnie z ustawą o ubezpieczeniach obowiązkowych brak ciągłości OC, dotyczący jednego dnia jest niedopuszczalny. Prawo nie przewiduje żadnych odstępstw od tej zasady. Tego rodzaju zaniedbanie nie może być podstawą do odstąpienia przez UFG od wymierzenia kary.

Jak uniknąć przerw w ochronie OC?

W celu uniknięcia przerwy w ochronie ubezpieczeniowej wymagana jest kontrola ważności polisy. Należy pamiętać, że po zakupie pojazdu ubezpieczenie poprzedniego właściciela się nie odnawia.

Jeśli okres ubezpieczeniowy dobiega końca, należy skontaktować się z ubezpieczycielem w sprawie zawarcia umowy OC. Po wyborze oferty i opłaceniu składki płatnik otrzyma polisę ubezpieczeniową zawierającą potwierdzenie zawarcia umowy. Dokument zostanie przekazany pocztą lub drogą elektroniczną w zależności od wyboru dogodnej formy kontaktu.

Gracjana Wilczyńska
aplikantka radcowska