W najnowszym raporcie World Economic Forum „Global Risks Report 2020” za najpoważniejsze ryzyka długoterminowe uznano zagrożenia klimatyczne. Z kolei zagrożenia takie jak „konflikty gospodarcze” i „krajowa polaryzacja polityczna” uznano za najpoważniejsze ryzyka krótkoterminowe w 2020 roku. Dokument przestrzega przed turbulencjami geopolitycznymi i odejściem od multilateralizmu, które utrudniają przeciwstawianie się wspólnym, krytycznym zagrożeniom globalnym.

Autorzy dokumentu przewidują, że w 2020 roku nastąpi wzrost polaryzacji gospodarczej i politycznej. Ich zdaniem współpraca światowych liderów, przedsiębiorstw oraz decydentów politycznych jest potrzebna bardziej niż kiedykolwiek wcześniej, aby powstrzymać poważne zagrożenia dla naszego klimatu, środowiska, zdrowia publicznego i systemów technologicznych. W dokumencie zawarto też prognozę, według której w 2020 roku będziemy obserwować widoczne podziały krajowe i międzynarodowe oraz spowolnienie gospodarcze.

78% respondentów (750 światowych ekspertów i decydentów politycznych) spodziewa się w 2020 r. wzrostu ryzyka „konfliktów gospodarczych” i „krajowej polaryzacji politycznej”. Ich zdaniem niebezpieczeństwa te mogłyby okazać się katastrofalne w skutkach, szczególnie w sytuacji przeciwdziałania poważnym zagrożeniom, takim jak kryzys klimatyczny, utrata bioróżnorodności oraz zanik gatunków. Raport wskazuje na potrzebę dopasowania przez decydentów politycznych celów związanych z ochroną Ziemi do planów pobudzenia wzrostu gospodarczego – a firmom na uniknięcie potencjonalnych katastrofalnych strat poprzez dostosowanie się do celów naukowych.

Po raz pierwszy w 10-letniej historii raportu 5 największych globalnych zagrożeń pod względem prawdopodobieństwa wystąpienia dotyczy środowiska:

1. Ekstremalne zjawiska pogodowe i spowodowane przez nie uszkodzenia mienia, infrastruktury czy utrata ludzkiego życia.
2. Słabe dostosowanie się do zmian klimatycznych przez rządy oraz firmy.
3. Szkody i katastrofy środowiskowe spowodowane działalnością człowieka, w tym przestępstwa przeciwko środowisku, takie jak wycieki ropy naftowej i skażenia radioaktywne.
4. Utrata bioróżnorodności oraz załamanie ekosystemu (lądowego lub morskiego) z nieodwracalnymi konsekwencjami dla środowiska, skutkującymi wyczerpaniem się zasobów dla ludzkości i przemysłu.
5. Katastrofy naturalne, takie jak trzęsienia ziemi, tsunami, erupcje wulkanów oraz burze geomagnetyczne.

Raport zwraca uwagę, że jeśli zainteresowane strony nie dostosują się do „dzisiejszej epokowej zmiany władzy” i turbulencji geopolitycznych, skończy się czas na sprostanie najpilniejszym gospodarczym, środowiskowym i technologicznym wyzwaniom. Sygnalizuje to również, że odpowiednie działania decydentów politycznych oraz przedsiębiorstw są bardzo potrzebne.

– Krajobraz polityczny stoi w obliczu podnoszenia się poziomu mórz i wybuchów pożarów. Jest to rok, w którym światowi liderzy muszą podjąć wspólne działania, aby naprawić oraz wzmocnić współpracę, nie tylko dla osiągnięcia krótkoterminowych korzyści, ale przede wszystkim w celu stawienia czoła głęboko zakorzenionym zagrożeniom – zauważa Břrge Brende, President of the World Economic Forum.

W dokumencie podkreślono, że myślenie systemowe jest konieczne, aby przeciwstawić się nadciągającym zagrożeniom geopolitycznym i środowiskowym, w innym wypadku mogą zostać one niezauważone. Tegoroczna publikacja koncentruje się wyraźnie na skutkach rosnącej nierówności społecznej, lukach w zarządzaniu technologią czy w systemie opieki zdrowotnej.

John Drzik, Chairman of Marsh & McLennan Insights, zwraca uwagę: – Na firmach spoczywa coraz większa presja ze strony inwestorów, organów regulacyjnych, klientów i pracowników, by wykazały się one odpornością na postępujące zmiany klimatyczne. Postęp naukowy sprawił, że obecnie zagrożenia klimatyczne można modelować z większą dokładnością i włączyć do zarządzania ryzykiem i tworzenia biznesplanów. Ostatnie głośne wydarzenia, jak niedawne pożary w Australii i Kalifornii, zwiększają presję wiszącą nad przedsiębiorstwami, aby reagowały na widoczne zmiany klimatyczne, jednocześnie zmagając się z poważnymi zagrożeniami geopolitycznymi i odnoszącymi się do cyberbezpieczeństwa.

W raporcie przedstawiono, w jaki sposób osoby urodzone po 1980 roku postrzegają różne zagrożenia. Dla osób z tej grupy wiekowej ryzyka środowiskowe stanowią poważne zagrożenia zarówno w krótkiej, jak i długiej perspektywie. Blisko 90% z nich jest zdania, że „ekstremalne fale upałów”, „niszczenie ekosystemów” czy „wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie człowieka” ulegną pogorszeniu w 2020 r., w porównaniu do odpowiednio 77%, 76% i 67% wśród pozostałych grup wiekowych respondentów. Uważają ponadto, że wpływ zagrożeń środowiskowych do 2030 r. będzie coraz bardziej katastrofalny w skutkach.

Raport podkreśla, że działalność człowieka spowodowała już utratę 83% wszystkich gatunków dzikich ssaków i połowy roślin. Peter Giger, Group Chief Risk Officer, Zurich Insurance Group, podkreśla pilną potrzebę szybkiego dostosowania się, aby uniknąć najgorszych oraz nieodwracalnych w skutkach zmian klimatycznych oraz podjęcia działań mających na celu ochronę różnorodności biologicznej naszej planety. – Zróżnicowane biologicznie ekosystemy wychwytują ogromne ilości dwutlenku węgla i zapewniają ogromne korzyści ekonomiczne, które szacuje się na 33 bilionów dolarów rocznie, czyli równowartość łącznego PKB Stanów Zjednoczonych i Chin. Istotnym jest, aby firmy i decydenci polityczni przeprowadzali szybsze przejście na gospodarkę niskoemisyjną oraz bardziej zrównoważone modele biznesowe. Już teraz obserwujemy upadające firmy w wyniku niedostosowania ich strategii do zmieniających się preferencji klientów. Ryzyko przejścia jest realne i każdy musi w tym uczestniczyć, aby je złagodzić. To nie jest tylko imperatyw gospodarczy, to po prostu właściwe podejście – twierdzi ekspert.

Artur Grześkowiak, prezes Marsh Polska, dodaje: – Biznes musi być czujny wobec najpilniejszych problemów globalnych i związanych z nimi pojawiających się zagrożeń. Firmy powinny przewidywać ryzyko – m.in. operacyjne czy w zakresie utraty reputacji – które nasila się w związku z rosnącymi niepokojami społecznymi na świecie. Istotne jest także rozpoznanie prawdopodobieństwa zmian strukturalnych w otoczeniu handlowym i inwestycjach technologicznych – i odpowiednie dostosowanie do tego prowadzonych działalności. Przepisy dotyczące ochrony danych i inwestycji zagranicznych w technologie krytyczne prawdopodobnie zostaną jeszcze bardziej zaostrzone – widzieliśmy już te trendy w UE, USA, Chinach i Japonii.

Jego zdaniem do kluczowych wyzwań dla polskich przedsiębiorstw warto dodać konieczność wdrażania nowych regulacji, zmieniający się rynek pracy, ale też rozwój nowych technologii. Ekspert podkreśla, że obserwowane od kilku lat zmiany klimatyczne wymagają odpowiedniego podejścia również ze strony biznesu – firmy intensyfikują swoje strategie w zakresie społecznej odpowiedzialności, promując zachowania wspierające m.in. ochronę i dbanie o środowisko, czy też organizując i wolontariat pracowniczy w tym obszarze.

– Biorąc pod uwagę nowe wyzwania, przedsiębiorstwa będą musiały znaleźć właściwe podejście na poziomie zarządów – omówić złożone zagrożenia strategiczne i włączyć je do swojego procesu decyzyjnego – podsumowuje.

Respondenci badania zostali poproszeni o ocenę prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia w ciągu następnych 10 lat oraz stopień dotkliwości jego skutków na poziomie globalnym, gdyby wystąpiły.

TOP 5 ZAGROŻEŃ pod względem prawdopodobieństwa wystąpienia w ciągu następnych 10 lat:

1. Ekstremalne zjawiska pogodowe (np. powodzie, burze, etc.)
2. Słabe dostosowanie się do zmian klimatycznych
3. Katastrofy naturalne (np. trzęsienia ziemi, tsunami, erupcje wulkanów, burze geomagnetyczne)
4. Utrata bioróżnorodności oraz załamanie ekosystemu
5. Szkody i katastrofy środowiskowe spowodowane działalnością

TOP 5 ZAGROŻEŃ z uwagi na dotkliwość skutków przez następne 10 lat:

1. Słabe dostosowanie się do zmian klimatycznych
2. Broń masowego rażenia
3. Utrata bioróżnorodności oraz załamanie ekosystemu
4. Ekstremalne zjawiska pogodowe (np. powodzie, burze, etc.)
5. Kryzys wodny

Respondenci zostali także poproszeni o ocenę wzajemnych powiązań między parami globalnych zagrożeń.

TOP 5 ZAGROŻEŃ pod względem współzależności

1. Ekstremalne zjawiska pogodowe + słabe dostosowanie się do zmian klimatycznych
2. Cyberataki + zakłócenia działania krytycznej infrastruktury IT
3. Wysokie bezrobocie strukturalne lub niedozatrudnienie + dotkliwe konsekwencje postępu technologicznego
4. Utrata bioróżnorodności oraz załamanie ekosystemu + słabe dostosowanie się do zmian klimatycznych
5. Kryzys żywnościowy + ekstremalne zjawiska pogodowe

Zagrożenia krótkoterminowe: odsetek respondentów, którzy uważają, że poniższe ryzyka przybiorą na sile w 2020 r.

1. Konflikty gospodarcze = 78,5%
2. Krajowa polaryzacja polityczna = 78,4%
3. Ekstremalne fale upałów = 77,1%
4. Niszczenie zasobów naturalnych = 76,2%
5. Cyberataki: infrastruktura = 76,1%

O raporcie:

Raport Global Risks Report jest częścią inicjatywy Global Risks Initiative, która zrzesza interesariuszy w celu opracowania zrównoważonych oraz zintegrowanych rozwiązań dla najważniejszych wyzwań we współczesnym świecie. Raport został opracowany dzięki wsparciu rady World Economic Forum’s Global Risks Advisory Board, a także stałej współpracy z partnerami strategicznymi: Marsh & McLennan Companies, Zurich Insurance Group i autorytetami akademickimi z Oxford Martin School (University of Oxford), the National University of Singapore, oraz Wharton Risk Management and Decision Processes Center (University of Pennsylvania).

(AM, źródło: Marsh)