Tzw. ubezpieczenie wspólników albo krzyżowe polega na tym, że wspólnicy spółki osobowej lub kapitałowej ubezpieczają się nawzajem i nawzajem uposażają. Ma to służyć niezakłóconemu funkcjonowaniu spółki na wypadek śmierci jednego z nich.
Dzięki takiej konstrukcji ubezpieczenia można wyłączyć wstąpienie do spółki spadkobierców zmarłego wspólnika, bez konieczności wydatkowania na rozliczenie z nimi środków spółki niezbędnych do prowadzenia działalności. Cel ten mają spełnić środki otrzymane od ubezpieczyciela. Uposażonymi nie są najbliżsi członkowie rodzin wspólników, jednak to oni ostatecznie otrzymają odpowiednie kwoty w wysokości określonej w umowie. Kwota świadczenia ma służyć jako wynagrodzenie spadkobierców z tytułu umorzenia udziałów zmarłego wspólnika w spółce.
Korzystając z takiej konstrukcji, dwaj wspólnicy spółki kapitałowej – osoby fizyczne, postanowili wcielić ją w życie. Koszty wynikające z umów ubezpieczenia na życie ma ponieść spółka. Wspólnicy są zatrudnieni i otrzymują wynagrodzenie na podstawie umów o pracę; nie pobierają wynagrodzenia za sam zarząd. Umowa statuująca spółkę określa, że w przypadku śmierci wspólnika wstąpienie do spółki jego spadkobierców jest wyłączone, a udziały podlegają umorzeniu. Jednocześnie w umowie tej określono zasady spłaty spadkobierców niewstępujących do spółki zgodnie z tym, jak nakazano w art. 183 par. 1 Kodeksu spółek handlowych. Wartość składki będzie wyliczona stosownie do posiadanych udziałów w spółce.
Czy w tym stanie faktycznym spółka będzie miała możliwość zaliczania miesięcznych składek ubezpieczeniowych na ubezpieczenie na życie do kosztów uzyskania przychodów? Zdaniem spółki wnioskującej o udzielnie interpretacji podatkowej – tak, spełniła ona bowiem wszelkie wymogi wymagane przepisami prawa podatkowego.Na słuszność swojego stanowiska przywołała wiele interpretacji podatkowych, wyroków WSA, NSA oraz uchwałę 7 sędziów NSA z 25 czerwca 2012 r. (sygn. akt II FPS 2/12).
Organ podatkowy zajął stanowisko odmienne od spółki-wnioskodawczyni. Zauważył, że wydatki spółki na składki ubezpieczeniowe wspólników nie są wydatkami poniesionymi na rzecz pracowników. Zawarcie umów ubezpieczenia nie jest bowiem związane z faktem zatrudnienia w spółce pracowników, tj. wspólników, lecz ze sprawowaniem przez nich funkcji członków zarządu. W ogólności – z posiadaniem statusu „wspólnika”.
Umowa statuująca spółkę określa jedynie zasady spłaty spadkobierców zgodnie z art. 183 par. 1 k.s.h. Prawo do dodatkowego świadczenia w postaci ubezpieczenia na życie nie wynika w tym przypadku z uchwały zgromadzenia wspólników lub z samej umowy spółki. Nie można zatem zaliczyć wydatków z tytułu składek ubezpieczeniowych do kosztów uzyskania przychodów. Nadto, spółka zawierając umowy ubezpieczenia na życie, realizuje w istocie obowiązki wspólników związane z przyszłymi rozliczeniami ze spadkobiercami, nie zaś z samą jej działalnością i uzyskiwanymi dochodami czy też z zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła jej przychodów. Z tych powodów koszty poniesione przez spółkę na składki ubezpieczeniowe nie mogą stanowić kosztów uzyskania przychodów.
Na podstawie: interpretacja indywidualna z 29 września 2025 r., Dyrektor KIS, sygn. 0111-KDIB2-1.4010.234.2025.6.BJ
Sławomir Dąblewski
dablewski@gmail.com
