Obok agenta ubezpieczeniowego oraz zakładu ubezpieczeń kolejnym ważnym dystrybutorem ubezpieczeń jest broker ubezpieczeniowy. Obowiązująca ustawa o dystrybucji ubezpieczeń szczegółowo określa zasady działania brokera, sposoby jego funkcjonowania oraz dystrybuowania ubezpieczeń.
Działalność brokerska jako jedna z form dystrybucji ubezpieczeń (wcześniej pośrednictwa ubezpieczeniowego) ma w Polsce już dość długą tradycję. Pierwszą regulacją prawną zawodu brokera było rozporządzenie prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 24 października 1934 r.
W przeszłości różny był zakres ich działalności, od ścisłej reglamentacji prawnej i ograniczenia do reasekuracji oraz ubezpieczeń lotniczych, morskich i zagranicznych aż po pełną swobodę określoną prawem, obecnie ustawą o dystrybucji ubezpieczeń (Dz.U. z 2019 r., poz. 1881).
Zawód brokera ubezpieczeniowego wiąże się głównie z reprezentowaniem interesów klientów w kontaktach z towarzystwami ubezpieczeniowymi.
Różnica między brokerem a agentem
Czym różni się broker od agenta ubezpieczeniowego, bo nie wszyscy dobrze te różnice pojmują. Agent zawsze działa na rzecz towarzystwa lub kilku towarzystw ubezpieczeniowych. Może to być agent świadczący usługi dla jednego zakładu ubezpieczeń – na wyłączność, lub dla kilku ZU jako multiagent.
Agent zawsze jest przedstawicielem zakładu ubezpieczeń, działa na podstawie jego pełnomocnictwa i jego działania mają przynieść korzyści (ubezpieczenia) towarzystwom ubezpieczeniowym, z którymi współpracuje na podstawie umowy agencyjnej. Otrzymuje za to wynagrodzenie w formie prowizji ubezpieczeniowej.
Broker ubezpieczeniowy nie reprezentuje towarzystwa. On reprezentuje wyłącznie swojego klienta, przez którego został zatrudniony na podstawie pełnomocnictwa, i to dla niego ma wybrać najlepszą ofertę ubezpieczenia. Za swoją pracę otrzymuje wynagrodzenie tzw. kurtaż – ale od zakładu ubezpieczeniowego, a nie od klienta. Na wielu rynkach UE dominującą formą są wynagrodzenia finansowane bezpośrednio przez klienta.
Zawód brokera ubezpieczeniowego
Broker ubezpieczeniowy to bardzo specyficzna profesja na rynku ubezpieczeń. Wykonując swój zawód, broker ubezpieczeniowy odpowiedzialny jest zarówno przed swoimi klientami, jak i firmą ubezpieczeniową, którą w pewnym sensie „reprezentuje”, wybierając i oferując jej produkty. Odpowiada on za rzetelną, obiektywną i profesjonalną prezentację oferowanych produktów ubezpieczeniowych, choć rola brokera nie ogranicza się wyłącznie do przedstawienia oferty ubezpieczeniowej.
Broker to: doradca, analityk i partner klienta. Musi budzić zaufanie i mieć niezwykle szeroką wiedzę z bardzo wielu dziedzin. Dlatego właśnie występuje specjalizacja samych brokerów lub brokerów w ramach firmy brokerskiej.
Zawód brokera regulowany jest przez przepisy prawne, głównie – wspomnianą powyżej – ustawę o dystrybucji ubezpieczeń. Jej rozdział trzeci (art. 27–39) jest poświęcony tym zagadnieniom.
Broker ubezpieczeniowy i broker reasekuracyjny mogą wykonywać czynności brokerskie w zakresie ubezpieczeń lub w zakresie reasekuracji wyłącznie przy pomocy osób fizycznych, które spełniają wymogi dla brokera (określone w ustawie art. 34 ust. 4 pkt 1 lit. a-e) oraz są wpisane do rejestru brokerów. Brokerem ubezpieczeniowym ani brokerem reasekuracyjnym nie może być przedsiębiorca prawomocnie pozbawiony prawa prowadzenia działalności gospodarczej.
Działalność brokera jest także ustawowo ograniczona i dotyczy wszystkich pracowników brokera. Chodzi o zabronienie jakichkolwiek kontaktów (formalnych i nieformalnych) pomiędzy brokerami a zakładami ubezpieczeniowymi lub agentami.
Ze względu na charakter podejmowanych ubezpieczeń, wymagających często wiedzy wysoko specjalistycznej, broker ubezpieczeniowy może zlecać wykonywanie eksperckich czynności, naukowych opracowań innym podmiotom, z wyłączeniem ich prawa do składania klientom i przyjmowania od nich oświadczeń woli. To jest zarezerwowane wyłącznie dla brokera.
Jak już wspominałem, to klient udziela brokerowi, w formie pisemnej, pełnomocnictwa do wykonywania czynności brokerskich w jego imieniu i broker przy pierwszym kontakcie z zakładem ubezpieczeń ma obowiązek to pełnomocnictwo mu przedstawić. Zakres udzielonego pełnomocnictwa (rodzaj ubezpieczanej materii, czas złożenia i obowiązywania oferty itd.) obowiązują brokera. Pełnomocnictwo klient ma także prawo cofnąć.
Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej brokera
Wykonywanie tak złożonych zadań przez brokera może pociągać za sobą określoną odpowiedzialność w razie powstania szkody związanej z wykonywaniem czynności brokerskich.
Zasady odpowiedzialności brokera ubezpieczeniowego za szkody powstałe w związku z wykonywaniem działalności brokerskiej reguluje przepis art. 28 ustawy o dystrybucji ubezpieczeń z 15 grudnia 2017 r. (Dz.U. z 2019 r., poz. 1881), a szczegółowy zakres obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej określa rozporządzenie ministra finansów z 18 maja 2018 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania działalności brokerskiej (Dz.U. z 2018 r., poz. 1085).
Zgodnie z ust. 1 art. 28 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym broker ubezpieczeniowy z tytułu wykonywania działalności brokerskiej podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej obejmującemu szkody wyrządzone klientowi, osobie uprawnionej z umowy ubezpieczenia lub umowy gwarancji ubezpieczeniowej, zakładowi ubezpieczeń lub zakładowi reasekuracji, w tym także szkody wyrządzone przez osoby fizyczne, przy pomocy których broker wykonuje czynności brokerskie w zakresie ubezpieczeń lub w zakresie reasekuracji, oraz przez podmioty zewnętrzne świadczące usługi specjalistyczne, przygotowujące ekspertyzy, opracowania itd. (o których jest mowa w art. 31 ustawy).
Ubezpieczeniem OC jest objęta odpowiedzialność cywilna brokera ubezpieczeniowego lub brokera reasekuracyjnego za szkody wyrządzone w następstwie działania lub zaniechania ubezpieczonego, w okresie ubezpieczenia, w związku z wykonywaniem działalności brokerskiej, o której mowa w ustawie o dystrybucji ubezpieczeń. Ubezpieczeniem tym są objęte również szkody wyrządzone przez osoby fizyczne, przy pomocy których ubezpieczony wykonuje czynności brokerskie w zakresie ubezpieczeń lub w zakresie reasekuracji zwane ogólnie „czynnościami brokerskimi”.
Ubezpieczenie OC nie obejmuje szkód takich samych jak w innych obowiązkowych ubezpieczeniach (rodzina i najbliżsi, kary umowne, działania wojenne itd.). W ubezpieczeniu nie ma możliwości umownego ograniczenia przez zakład ubezpieczeń wypłaty odszkodowań.
Minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia OC, w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy, wynosi równowartość w złotych 1 300 380 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte umową ubezpieczenia OC, oraz 1 924 560 euro w odniesieniu do wszystkich takich zdarzeń. Równowartość w złotych wyrażonych w euro kwot przelicza się według średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski po raz pierwszy w roku, w którym umowa ubezpieczenia OC została zawarta.
Ubezpieczenia OC brokerów nie będą zawierać agenci. Ubezpieczenia dla nich przygotowują same zakłady ubezpieczeniowe, gdyż zezwala na to ustawa o dystrybucji ubezpieczeń: Ograniczenie… nie dotyczy: umowy ubezpieczenia, na podstawie której broker reasekuracyjny jest ubezpieczonym lub ubezpieczającym… (art. 30 ust. 4 pkt. 1).
Są to ubezpieczenia często skomplikowane, wymagające wielu uzgodnień oraz dodatkowej ochrony i wielkości sum gwarancyjnych dostosowanych do realnych potrzeb oraz wielkości i zakresu jego działania.
dr Stanisław Kuta
doradca zarządu
Alwis & Secura
