Na stronie internetowej KNF opublikowane zostało „Sprawozdanie z działalności Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego oraz Komisji Nadzoru Finansowego w 2021 roku”. Jedna z części dokumentu podsumowuje ubiegłoroczne działania KNF dotyczące sektora ubezpieczeń w naszym kraju.

Do najistotniejszych działań dotyczących sektora ubezpieczeń KNF zaliczyła pierwszą na rynku ubezpieczeniowym w Unii Europejskiej interwencję produktową. Zastosowanie tego narzędzia było podyktowane zdiagnozowanymi przez nadzór i utrzymującymi się problemami wynikającymi z wadliwej konstrukcji polis z UFK, jak również nieprawidłowości towarzyszące ich dystrybucji. Ponadto organ nadzoru podjął działania mające na celu:

• przedłożenie Ministrowi Finansów propozycji zmian legislacyjnych zmierzających do wprowadzenia, na podstawie art. 133 ust. 3 Dyrektywy Wypłacalność II, przepisów kompleksowo regulujących sposób prowadzenia działalności lokacyjnej zakładów ubezpieczeń ze środków UFK, jeżeli jej ryzyko ponoszą osoby fizyczne;
• wydanie stanowiska w przedmiocie ujmowania kosztów i opłat w umowie ubezpieczenia z UFK, które zostanie skierowane do zakładów ubezpieczeń prowadzących działalność w grupie 3 działu I.

W 2021 r. Komisja wydano jedną decyzję dotyczącą cofnięcia – na wniosek zakładu ubezpieczeń – zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej oraz jednego braku sprzeciwu wobec zamiaru podjęcia przez walne zgromadzenie akcjonariuszy uchwały w przedmiocie rozwiązania ubezpieczyciela.

Zagraniczni ubezpieczyciele

W sprawozdaniu podano także, że według stanu na 31 grudnia 2021 r. działalność ubezpieczeniową w Polsce na zasadzie swobody świadczenia usług wykonywało łącznie 599 zakładów ubezpieczeń z państw członkowskich UE i innych państw należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Ponadto działalność poprzez oddział wykonywały 4 zakłady ubezpieczeń na życie, 21 majątkowych oraz 1 reasekuracji. KNF otrzymała 17 zawiadomień o zamiarze podjęcia transgranicznej działalności ubezpieczeniowej. Jednocześnie nikt nie zgłaszał chęci utworzenia oddziału w Polsce. Dodatkowo 37 firm notyfikowało zamiar zmiany zakresu działalności transgranicznej, a 16 zgłosiło zaprzestanie prowadzenia działalności. Wpłynęło też 6 zawiadomień informujących o zamiarze przeniesienia całości lub części portfela ubezpieczeń do innego zakładu ubezpieczeń.

W 2021 r. KNF wydała 25 decyzji w sprawie zgody na powołanie członków zarządu, z czego 17 dotyczyło powołania prezesa, a 8 członka zarządu zakładu ubezpieczeń odpowiedzialnego za zarządzanie ryzykiem. Nadzór podjął też 8 decyzji w sprawach zmian właścicielskich, ze zgodą na przejęcie polskich spółek AXA przez UNIQA na czele.

Agenci i brokerzy

W 2021 r. w elektronicznym rejestrze agentów ubezpieczeniowych rozpatrzono łącznie 155 323 wnioski, w tym 13 860 o wpis, 126 002 wnioski o zmianę danych objętych wpisem oraz 15 461 wniosków o wykreślenie z rejestru. Na dzień 31 grudnia 2021 r. w rejestrze funkcjonowało 30 467 agentów ubezpieczeniowych oraz 247 036 osób fizycznych wykonujących czynności agencyjne (OFWCA). Z kolei w rejestrze brokerów ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych dokonano 3136 zmian danych objętych wpisem. Według stanu na 31 grudnia w rejestrze funkcjonowało 1426 brokerów ubezpieczeniowych oraz 57 brokerów reasekuracyjnych. W 2021 r. Komisja wydała łącznie 53 zezwolenia na wykonywanie działalności brokerskiej w zakresie ubezpieczeń i reasekuracji, w tym 20 zezwoleń osobom fizycznym oraz 33 osobom prawnym. Prowadziła też 31 postępowań w sprawie cofnięcia zezwolenia. W ub.r. odbyły się 4 egzaminy, w tym 2 dla brokerów ubezpieczeniowych i 2 dla reasekuracyjnych. Ogółem do egzaminów przystąpiło 620 osób. Wynik pozytywny uzyskało 286 osób, z czego 17 na brokera reasekuracyjnego.

Notyfikacje pośredników

W 2021 r. notyfikowano 295 pośredników ubezpieczeniowych mających zamiar prowadzenia działalności na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, zgłoszonych przez organy rejestrowe lub organy nadzoru krajów członków UE. Z kolei wobec 439 notyfikację wycofano. Jednocześnie KNF nie odnotowała notyfikacji polskich agentów zamierzających prowadzić działalność na terenie Unii, ale 7 brokerów zgłosiło zamiar rozpoczęcia działalności w zakresie ubezpieczeń na terytorium innych niż RP państw UE.

BION – ocena zakładów po raz jedenasty

W 2021 roku nadzór przeprowadził jedenastą edycję Badania i Oceny Nadzorczej (BION) zakładów ubezpieczeń/reasekuracji. Oceny za 2020 rok zostały nadane 55 zakładom, w tym 23 z działu I i 32 z działu II. W toku zmian wprowadzonych na potrzeby BION 2020 dokonano przeglądu wykorzystywanych wskaźników, wag i granic, jak również dokonano unifikacji stosowanych w metodyce zapisów.

Urząd rozpoczął również nadawanie ocen BION dla tych grup ubezpieczeniowych, dla których wymagane jest obliczanie wypłacalności na poziomie skonsolidowanym. Metodyka jest oparta na ocenie dla zakładów ubezpieczeń i reasekuracji w ujęciu jednostkowym z niezbędnymi modyfikacjami. Oprócz BION w trybie rocznym przeprowadzano także ocenę kwartalną. Jej nadrzędnym celem jest wskazanie poziomu oraz oceny poszczególnych wskaźników.

Pandemia niestraszna zakładom, ale…

W związku z Covid-19 zakłady ubezpieczeń zostały zobowiązane do przekazywania cyklicznych dodatkowych informacji dotyczących m.in. potencjalnego wpływu pandemii na płynność i wypłacalność oraz identyfikacji ryzyk/zagrożeń związanych z nią. W 2021 roku przekazały łącznie 912 informacji, które nie wykazały istotnego wpływu pandemii na poziom wypłacalności, jednakże w związku ze zwiększonym poziomem śmiertelności negatywny wpływ na wynik finansowy jest zauważalny w przypadku wybranych spółek życiowych.

Stress-testy

W I kwartale 2021 r. UKNF opracował raport prezentujący wyniki dodatkowych testów warunków skrajnych zakładów ubezpieczeń według stanu na 31 grudnia 2020 r., których celem było oszacowanie wpływu potencjalnych zmian otoczenia prawnego na sektor ubezpieczeniowy odnośnie do kredytów denominowanych i indeksowanych w walutach obcych, w szczególności tzw. kredytów frankowych. Kontynuował też prace dotyczące wykorzystania testów warunków skrajnych w procesie nadzoru nad zakładami ubezpieczeń, w szczególności w zakresie zbadania wytrzymałości sektora na zdarzenia ekstremalne, lecz wciąż prawdopodobne, a także poprawy zarządzania ryzykiem. Na podstawie otrzymanych uwag i komentarzy towarzystw oraz Polskiej Izby Ubezpieczeń opracowano finalną wersję metodyki badania, obejmującego m.in. scenariusze dla ryzyka zmiany klimatu. Dla tych ostatnich powołano grupę roboczą w ramach PIU, która we współpracy z przedstawicielami UKNF opracowała scenariusze testów warunków skrajnych dla ryzyka zmian klimatu. Grupa będzie kontynuowała pracę w ramach kolejnych edycji testów warunków skrajnych.

OC komunikacyjne

Jednym z istotnych działań organu nadzoru była analiza sytuacji na rynku ubezpieczeń komunikacyjnych, w szczególności w zakresie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. KNF monitorowała celowość wprowadzanych modyfikacji w taryfach oraz dokonywała analizy ich wpływu na wynik techniczny w grupie 10. W 2021 r. dokonano analizy przekazanych przez zakłady ubezpieczeń danych obejmujących lata polisowe 2016–2020 w zakresie m.in. wielkości składki, odszkodowań, liczby ryzyk, liczby szkód i roszczeń oraz kosztów administracyjnych i akwizycji, również w podziale na klasy ryzyk portfela OC ppm. Dodatkowo na podstawie danych przekazanych przez zakłady ubezpieczeń z roku polisowego 2020 dokonano również analizy wielkości składki w poszczególnych kanałach dystrybucji. Jednocześnie organ nadzoru po I oraz III kwartale 2021 r. wystosował do zakładów szczegółowe pytania dotyczące m.in. oceny realności założeń planu finansowego w zakresie poziomu składki i wyniku technicznego, przyczyn braku realizacji założeń planu w tym zakresie, ewentualnych potrzeb dotworzenia rezerw techniczno-ubezpieczeniowych w związku z nietypową sytuacją w 2020 roku spowodowaną przez pandemię Covid-19.

Nadzór nad dystrybucją

W 2021 roku KNF zbadała wykonanie obowiązku doskonalenia zawodowego przez wybranych dystrybutorów ubezpieczeń za rok 2020. Analizą objęto 49 zakładów ubezpieczeń, 20 brokerów ubezpieczeniowych i 45 agentów ubezpieczeniowych. W wyniku tych działań wszczęto 24 postępowania administracyjne związane z podejrzeniem naruszenia przepisów ustawy o dystrybucji ubezpieczeń przez dystrybutorów ubezpieczeń (7 dotyczyło zakładów, a 17 agentów ubezpieczeniowych). Wydano też 9 zaleceń dla zakładów ubezpieczeń w związku z brakiem wprowadzenia odpowiednich regulacji wewnętrznych dotyczących spełnienia obowiązku doskonalenia zawodowego przez agentów oraz osoby wykonujące czynności agencyjne. Ponadto prowadzono analizy informacji o kanałach dystrybucji, w tym informacje o najważniejszych podmiotach uczestniczących w zawieraniu umów na rzecz zakładów ubezpieczeń według składki przypisanej brutto, przekazywane przez zakłady ubezpieczeń w ramach dodatkowej sprawozdawczości kwartalnej.

Kontrole

KNF monitorowała również zawieranie polis z UFK przez 21 zakładów pod kątem przeprowadzenia analizy potrzeb klienta przed zawarciem umów. Łącznie przeanalizowano 84 sprawozdania kwartalne. Trwały też prace analityczne, na podstawie których zostanie opracowany raport zawierający wnioski i rekomendacje dotyczące działań nadzorczych wynikających z przeprowadzonego badania ankietowego wśród zakładów oraz wybranych agentów, dotyczącego spełniania wymogów z zakresu dystrybucji ubezpieczeń.

W 2021 r. przeprowadzono też czynności kontrolne w 19 zakładach ubezpieczeń oraz reasekuracji (14 kontroli oraz 7 wizyt nadzorczych). Łącznie przeprowadzono czynności kontrolne w 8 spółkach życiowych (6 kontroli oraz 2 wizyty nadzorcze) oraz 11 w zakładach ubezpieczeń i reasekuracji osobowych i majątkowych (8 kontroli i 5 wizyt nadzorczych). W związku z ustaleniami poczynionymi w toku czynności kontrolnych wydano 79 zaleceń w celu zapewnienia zgodności działalności zakładów z przepisami prawa, statutem lub planem działalności, zapobieżenia naruszaniu interesów ubezpieczających, ubezpieczonych i uprawnionych z umów ubezpieczenia oraz usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości.

Przeprowadzono też czynności kontrolne w 14 podmiotach zajmujących się dystrybucją ubezpieczeń. Przeprowadzono 6 kontroli u agentów oraz u 4 brokerów ubezpieczeniowych. Dwa z nich (1 u brokera i 1 u agenta – banku komercyjnego) miały charakter kompleksowy i obejmowały swym zakresem działalność pośrednika w zakresie jej zgodności z przepisami prawa. W przypadku 5 kontroli agentów jej zakresem objęto wybrane zagadnienia. W związku z ustaleniami poczynionymi w toku czynności kontrolnych wobec dystrybutorów wydano 46 zaleceń w celu zapewnienia zgodności ich działalności z przepisami prawa, w tym: 36 dla agentów, 2 dla brokera ubezpieczeniowego i 8 zaleceń dla zakładów.

Pełny tekst sprawozdania można znaleźć tutaj.

(AM, źródło: KNF)